Ekspert nie ma wątpliwości: "Teoria o nieokiełznanej sile sondaży wyborczych to mit"

Prawo i Sprawiedliwość 28 proc. (-12 proc.), Platforma Obywatelska 22 proc. (+6 proc.), Kukiz'15 10 proc. (+4 proc.), Sojusz Lewicy Demokratycznej 9 proc. (+6 proc.). Takie rewolucyjne wyniki najnowszego sondażu preferencji wyborczych Polaków opublikowały w środę Fakty TVN (badanie przeprowadziło Kantar Millward Brown SA). Natychmiast pojawiło się więc wiele głosów, czy to w ogóle możliwe i na ile powinniśmy wierzyć sondażom.

Patryk Osowski (WP): Czy ktoś kontroluje prawidłowość przeprowadzania takich badań?
Mateusz Zaremba (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny): Nie da się skontrolować każdego poszczególnego badania, ale duże sondażownie należą do stowarzyszeń badaczy opinii i rynku takich jak ESOMAR czy OFBOR. Te organizacje, co jakiś czas weryfikują konkretne badanie i sprawdzają, czy było one przeprowadzone zgodnie ze wszystkimi standardami

Wyniki sondaży wpływają na opinię publiczną i wywierają jakąś presję społeczną?
Moim zdaniem nie ma to aż takiego wpływu, jak niektórzy sugerują. Teoria o "nieokiełznanej sile sondaży" to raczej mit. Patrząc na to z naukowego punktu widzenia, szczególnie wyraźnie widać jedną rzecz. Pytanie w sondażach politycznych brzmi zazwyczaj, "jak by pan zagłosował, gdyby wybory odbyły się dzisiaj?" Jest ono kompletnie wyrwane z kontekstu.

Gdyby faktycznie trwała kampania wyborcza, ludzie znacznie bardziej interesowaliby się polityką i mieli więcej wyrobionych poglądów. Na co dzień Polacy wcale nie interesują się polityką aż tak bardzo. Tworzenie sztucznej i hipotetycznej sytuacji zakłada więc duży margines błędu. Do tych sondaży oddalonych od terminu wyborów podchodzę więc z bardzo dużym dystansem.

(( video_player http://wp.tv/?mid=2017207 true #adv=1#

Politycy też rozumieją, że znaczenie sondaży wcale nie jest tak gigantyczne?
Politycy mają tego pełną świadomość, ale ich cel to sytuacja, kiedy się o nich mówi. Nie aż tak bardzo ważny jest dla nich sam wynik, ale pokazywanie się w mediach i prezentowanie swojego stanowiska.

Najczęściej pod informacjami o wynikach sondaży czytamy, że "został przeprowadzony na reprezentatywnej grupie 1000 osób". Taka informacja to dowód, że sondaż jest dobry i wiarygodny?
Tak, ale jeśli jest odpowiednio dobrana próba. Idealny model to taki, kiedy z listy numerów PESEL wybieramy losowo dużą grupę i jak największa liczba zapytanych odpowie na nasze pytanie. To metoda pozwalająca uogólnić wyniki dla całej populacji i jest jeszcze lepsza od próby według kwot, gdzie wybieramy respondentów ze względu na wiek, płeć czy wielkość miasta, z którego pochodzą.

Robiąc badania nie działamy jednak w próżni. Otrzymując rewolucyjny wynik trzeba bardzo dokładnie sprawdzić, czy przypadkiem nie wkradł się jakiś błąd. W sondażu nawet pora dzwonienia ma ogromne znaczenie. Jeśli wykonamy połączenia w godz. 9-16, wiadomo, że odbiorą i porozmawiają głównie osoby bezrobotne lub na emeryturze.

Najlepszy sondaż to twarzą w twarz, telefoniczny, czy internetowy?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Telefoniczny i internetowy eliminuje na przykład osoby najstarsze, które stanowią przecież potem dużą grupę wyborców. Z kolei pytanie twarzą w twarz może wiele osób krępować. Na przykład w przypadku sondaży politycznych, w pewnych kręgach istnieją partie uznawane za niemodne. Przyznanie się do nich w bezpośrednim kontakcie jest więc znacznie trudniejsze niż np. przez telefon.

Polacy chętnie biorą udział w badaniach?
Raczej nie. W Niemczech czy Stanach Zjednoczonych jest większe poczucie tego, że odpowiadając na kilka pytań mam na coś realny wpływ. W latach 60. w USA nagle gwałtowanie spadła sprzedaż mleka jednej z firm. Dopiero dzięki badaniu okazało się, że nowe opakowanie nie mieściło się w standardowej półce drzwi od lodówki. W Polsce panuje jednak ogólne przekonanie, że wzięcie udziału w takim badaniu to strata czasu bez wymiernego zysku.

W Stanach badania bardziej się sprawdzają?
Nie wynika to z braku profesjonalizmu, ale dużych wahań w naszym społeczeństwie. Mamy bardzo dużo niezdecydowanych i kapryśnych wyborców decydujących w ostatniej chwili. Spora grupa głosuje wręcz od przypadku do przypadku i nie pojawia się regularnie na wszystkich kolejnych wyborach.

A jaki jest powód niskiej frekwencji?
Teorii jest wiele. Jedna z nich zakłada, że Polacy nie chodzą na wybory bo wychodzą z założenia, że nic złego i tak się nie wydarzy. Gdyby poczuli się zagrożeni, wtedy frekwencja znacząco by wzrosła. Tak było np. w przypadku wyborów z 2007 roku, kiedy do urn poszło nagle aż 57 proc. uprawnionych – około 7 proc. więcej niż zazwyczaj.

Takie prawdopodobieństwo istnieje zawsze, ale wydaje mi się, że raczej nie. Prezydent Komorowski był bardzo rozpoznawalny, a Andrzeja Dudy nie kojarzyła jeszcze nawet część wyborców PiS. Potem wykonał gigantyczną pracę i odniósł sukces.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl