1992 - Rigoberta Menchu Tum
Menchu otrzymała Pokojowego Nobla za "pracę na rzecz sprawiedliwości społecznej oraz etniczno-kulturalnego pojednania w oparciu o respektowanie praw autochtonicznej ludności".
Gwatemalka pochodzi z biednej indiańskiej rodziny i do dziś zajmuje się walką o prawa swojej grupy etnicznej. Jej rodzice oraz brat zostali zabici przez służby bezpieczeństwa w 1981 roku, w czasie długotrwałej wojny domowej w Gwatemali (1960-1996).
W otrzymaniu nagrody pomogła jej głośna biografia - "Ja, Rigoberta Menchu", wydana w 1983 roku. Kilkanaście lat później amerykański antropolog, David Stoll, zaczął podważać wersję zdarzeń Menchu. Analizował dokumenty, rozmawiał ze świadkami, a całość swoich dociekań opublikował we własnej książce w 1999 roku. Badacz twierdził, że Menchu zmieniła niektóre elementy swojego życia, rodziny oraz wsi, by sprostać romantycznej wizji latynoamerykańskich ruchów partyzanckich, jakiej oczekiwała zachodnia opinia publiczna. Nie nazwał jednak autobiografii mistyfikacją, bo kluczowe elementy były zgodne.
Część zarzutów Stolla została później obalona przez innych badaczy, ale niektóre okazały się prawdziwe. Menchu z czasem przyznała się do pewnych przeinaczeń. Na tej podstawie spekulowano nawet o odebraniu nagrody, ale Komitet odrzucał takie wnioski.
Na zdjęciu: Menchu w tłumie zwolenników po ogłoszeniu wyników.