Demokracja pośrednia i bezpośrednia

Demokracja to ustrój polityczny i sposób sprawowania wiedzy. Swój początek miał on w Starożytnej Grecji. Jego głównym założeniem jest udział obywateli w sprawowaniu władzy. Demokracja może jednak przyjmować dwie formy: pośrednią i bezpośrednią.

Demokracja pośrednia

Demokracja pośrednia nazywana zamiennie demokracją przedstawicielską określa ustrój, w którym decyzje podejmowane są przez przedstawicieli społeczeństwa. Przedstawiciele zaś wybierani są w wyborach przez obywateli uprawnionych do głosowania. Społeczeństwo wybiera reprezentantów danych partii politycznych lub osób niezrzeszonych, którzy następnie będą obejmować poszczególne szczeble struktury państwowej.

Model demokracji pośredniej funkcjonuje w większości państw, które przyjmują ustrój demokratyczny, w tym również w Polsce. Wówczas obywatele powierzają podejmowanie istotnych decyzji dotyczących państwa przedstawicielom wybranym w wyborach.

Demokracja bezpośrednia

Demokracja bezpośrednia to z kolei system polityczny, w którym wszystkie decyzje dotyczące państwa podejmowane są poprzez głosowanie ludowe. Udział w takim głosowaniu mogą zaś wziąć wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania. Wówczas społeczeństwo samodzielnie głosuje nad polityką i wprowadzonymi prawami. W porównaniu do demokracji pośredniej nie wybierają oni swoich przedstawicieli, którzy podejmą ważne decyzje w ich imieniu.

Główną różnicą między demokracją bezpośrednią a pośrednią jest natomiast to, że w pierwszym przypadku obywatele mają realny i faktyczny wpływ na podejmowane decyzje.

Formy demokracji bezpośredniej

Najpopularniejszym narzędziem wykorzystywanym w ramach demokracji bezpośredniej jest przede wszystkim referendum, czyli powszechne głosowanie. Podczas zorganizowanego spotkania obywatele rozstrzygają konkretną kwestię dotyczącą m.in. przyjęcia aktu prawnego. Drugim rodzajem narzędzia demokracji bezpośredniej jest weto ludowe, które polega na tym, że grupa niezadowolonych obywateli może żądać głosowania w sprawie uchylenia danej ustawy.

Do narzędzi demokracji zaliczana jest również ludowa inicjatywa ustawodawcza, która pozwala wnieść do parlamentu projekt ustawy. Zgromadzenie ludowe, w którym udział biorą wszyscy pełnoletni obywatele mieszkający na danym obszarze. Skarga obywatelska, która daje możliwość wniesienia skargi do Trybunału Konstytucjonalnego oraz plebiscyt, który rozstrzyga kwestie o charakterze kompleksowym.

Przykłady demokracji bezpośredniej

Obecnie demokracja bezpośrednia to ustrój, który w swojej pierwotnej formie nie obowiązuje w żadnym państwie. Przykłady demokracji bezpośredniej możemy jednak spotkać w Stanach Zjednoczonych, gdzie w poszczególnych okręgach i stanach organizowane są zgromadzenia. Podczas spotkań lokalni mieszkańcy przeprowadzają dyskusje nad kwestiami lokalnych praw i przepisów.

Zakłada się, że system demokracji bezpośredniej panuje także w Szwajcarii, w której wiele ustaw federalnych i lokalnych może zostać poddanych pod referendum. Referenda krajowe odbywają się także w Wielkiej Brytanii, gdzie obywatele mogą głosować nad dowolnym wniosek ustawodawczym wedle własnej woli.

Demokracja pośrednia i bezpośrednia - wady i zalety

Zasadniczą zaletą demokracji bezpośredniej jest to, że obywatele danego państwa mają realny wpływ na podejmowane decyzje dotyczące ich kraju. Mogą oni decydować o tworzeniu nowych ustaw czy przynależności kraju do danego terytorium. W demokracji pośredniej zaś obywatele decyduję wyłącznie o tym, kto zajmie stanowiska przedstawicielskie w czasie wyborów. Ponadto pomimo tego, że kandydaci prezentują swoje plany i cele, które chcą zrealizować w czasie kadencji, po wygraniu wyborów, obywatele nie mają pewności, że przedstawione wcześniej cele zostaną zrealizowane.

Jedną z wad demokracji pośredniej jest również to, że wybory organizowane są w kilkuletnich odstępach czasowych, a więc możliwość wprowadzenia jakichkolwiek zmian natychmiastowo nie jest możliwa.

Jako główną wadę demokracji bezpośredniej wskazywany jest jednak brak kompetencji obywateli. Społeczeństwo podejmuje istotne decyzje dotyczące różnych dziedzin, jednocześnie jednak nie jest możliwe, aby każdy obywatel posiadał taką samą wiedzę na temat różnych aspektów funkcjonowania kraju.