Cud nad Wisłą

Cud nad Wisłą to zwyczajowa nazwa Bitwy Warszawskiej stoczonej w dniach 13–25 sierpnia 1920 roku pomiędzy oddziałami radzieckiej Armii Czerwonej a armiami Wojska Polskiego. Była to decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickiej i jedna z ważniejszych w historii polskiego oręża.

Przebieg Bitwy Warszawskiej

Bitwa Warszawska była najważniejszą bitwą stoczoną podczas wojny polsko bolszewickiej, która miała swój początek w 1919 r. Lenin wypowiedział Polsce wojnę, aby wesprzeć komunistów, formujących się i przygotowujących rewolucję w Niemczech oraz w krajach powstałych z rozpadu Austro-Węgier.

Na początku sierpnia wojska polskie, będące w odwrocie, otrzymały rozkaz cofnięcia się ku Wiśle i zorganizowania obrony stolicy. Bitwa rozpoczęła się 13 sierpnia walką o przedpole stolicy, m.in. o Radzymin. Początkowo polskie siły odpierały ataki sowietów. Faza obronna Bitwy Warszawskiej trwała do 16 sierpnia, kiedy to, dzięki działaniom marszałka Piłsudskiego, nastąpił przełom.

Kluczową rolę w rozgrywającej się bitwie odegrał manewr Wojska Polskiego oskrzydlający Armię Czerwoną, opracowany m.in. przez szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Tadeusza Rozwadowskiego. Na czele stanął wówczas Naczelny Wódz Józef Piłsudski, wyprowadzając znad Wieprza 16 sierpnia 1920 r. wojska, przy jednoczesnym związaniu głównych sił bolszewickich na przedpolach Warszawy.

19 sierpnia jednostki polskie pod dowództwem Piłsudskiego przeszły do działań pościgowych, aby uniemożliwić odwrót głównych sił bolszewików pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego, znajdujących się na północ od Warszawy.

W decydujących końcowych dniach oddziały sowieckie, pod naporem działań pościgowych polskich żołnierzy, przekroczyły granicę Prus Wschodnich. Bitwa zakończyła się 25 sierpnia 1920 r., kiedy polskie oddziały dotarły do granicy pruskiej.

Znaczenie bitwy dla historii Polski i Europy

Wygrana Polaków była jest znacząca, gdyż od jej początku przewidywano klęskę wojsk II Rzeczpospolitej. Siły Polaków znalazły się w krytycznej sytuacji. Od ofensywy na Kijów z kwietnia 1920 r. wojsko było w odwrocie na zachód. Sytuacja stawała się krytyczna, a siły polskie wydawały się bliskie rozpadowi. Biorąc pod uwagę skalę zwycięstwa, utarło się popularne określenie bitwy jako Cudu nad Wisłą. Sformułowanie to nabrało konotacji religijnej także dlatego, że zwycięstwo Polaków zestawiano z obchodzonym 15 sierpnia dniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Królowej Korony Polskiej.

Znaczenie bitwy jest wciąż obiektem badań historyków. Zwycięstwo wojska polskiego pozwoliło nie tylko zachować niepodległość odradzającej się Rzeczypospolitej. Cud nad Wisłą nazywany jest jedną z decydujących bitew dla Europy XX wieku. Zdaniem badaczy, gdyby bitwa zakończyła się zwycięstwem bolszewików, radziecka inwazja i propaganda komunistyczna przedarłyby się do innych krajów Europy, rozszerzając inwazję bolszewików. Niektórzy historycy twierdzą, że wygrana II Rzeczpospolitej uratowała Europę przed rewolucją komunistyczną.

Upamiętnienie Cudu nad Wisłą

Corocznie 15 sierpnia obchodzone jest w Polsce święto Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, zwane potocznie Świętem Wojska Polskiego. Wybór dnia nie był przypadkowy. Zostało ustanowione 15 sierpnia na pamiątkę zwycięskiej Bitwy Warszawskiej w 1920 r. Choć sama bitwa trwała kilka dni, data 15 sierpnia zmieniła jej bieg, a także losy wojny, stając się dniem rozpoczęcia kontrofensywy wojska polskiego.

W tym dniu corocznie odbywają się uroczystości i obchody święta. Przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie odbywa się uroczysta zmiana warty z udziałem najważniejszych przedstawicieli państwa. W kościołach polowych w Polsce odbywają się uroczyste Msze Święte w intencji poległych na polu chwały.

W stulecie bitwy, 15 sierpnia 2020 r., w całym kraju odbywały się uroczystości, koncerty, wystawy upamiętniające rocznicę zwycięskiego wydarzenia, w tym piknik organizowany przez Ministerstwo Obrony Narodowej. W tym dniu uroczyście otworzono także Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.