Co oznacza swastyka, czyli krzyżyk niespodziany?

Kamień z inskrypcją "Non omnis moriar" i swastyką, zwaną na Podhalu krzyżykiem niespodzianym, znajduje się pod Małym Kościelcem w Tatrach, w miejscu gdzie w 1909 roku pod zwałami lawiny śnieżnej odnaleziono ciało wybitnego polskiego kompozytora i taternika Mieczysława Karłowicza.

Kamień Karłowicza znajduje się w pobliżu popularnego szlaku turystycznego prowadzącego z Doliny Gąsienicowej do Czarnego Stawu Gąsienicowego. Jest oglądany przez tłumy turystów, którym w oczy rzuca się znak swastyki.

- Często niedoinformowani turyści kojarzą Kamień Karłowicza z hitlerowskim symbolem, nie wiedząc o tragicznej śmierci wybitnego kompozytora w tym miejscu ani o pochodzeniu i pierwotnym sensie prastarego znaku swastyki - powiedziała Angelika Pawlikowska ze Stowarzyszenia im. Mieczysława Karłowicza w Zakopanem.

W starych chałupach góralskich swastyka czyli krzyżyk niespodziany często występuje jako element zdobniczy na belkach stropowych lub starych narzędziach. Karłowicz często krzyżykiem niespodzianym oznaczał górskie szlaki, a nawet sygnował nim listy do przyjaciół.

Równoramienny krzyż o ramionach zagiętych pod kątem prostym znany jest niemal na całym świecie. Już w czasach starożytnych swastyka miała znaczenie magiczne i była symbolem szczęścia i powodzenia. Znak ten był również znany wśród Słowian na ziemiach polskich. W dwudziestoleciu międzywojennym symbol swastyki pojawił się w umundurowaniu niektórych formacji Wojska Polskiego m.in. Pułku Strzelców Podhalańskich.

Starożytny symbol w latach 20-tych XX wieku zawłaszczyli naziści, czyniąc swastykę najpierw godłem NSDAP, a później symbolem III Rzeszy.

- Umieszczając w tatrzańskim schronisku tablicę chcemy, aby krzyżyk niespodziany widniejący na Kamieniu Karłowicza przestał kojarzyć się nazizmem, chcemy uświadomić turystom jego pierwotne znaczenie - dodała Pawlikowska.

Fundatorami tablicy są mieszkający w Paryżu miłośnicy muzyki Karłowicza Nina i Aleksander Woronieccy. Obok informacji o Kamieniu Karłowicza na tablicy znajdzie się także opis historii schroniska Murowaniec.

Wybitny kompozytor, jeden z pionierów polskiego taternictwa i turystyki górskiej oraz jeden z inicjatorów powołania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego Mieczysław Karłowicz urodził się 11 grudnia 1876 w Wiszniewie. W roku 1887 osiedlił się w Warszawie, gdzie skomponował pierwsze utwory. W stolicy uczył się gry na skrzypcach i teorii muzyki oraz studiował nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Warszawskim. W roku 1889 po raz pierwszy przyjechał do Zakopanego. W 1906 r. kompozytor osiedlił się pod Giewontem. Prócz komponowania odbywał liczne wycieczki górskie, jeździł na nartach, fotografował górskie pejzaże, publikował artykuły o tematyce górskiej.

Kompozytor zginął w zwałach lawiny śnieżnej w czasie samotnej wędrówki w Tatrach, u stóp Małego Kościelca 8 lutego 1909 roku, w wieku 33 lat. Wówczas odbyła się pierwsza, nieoficjalna jeszcze, akcja TOPR-u.