Co oznacza stan klęski żywiołowej? Najważniejsze zapisy
Donald Tusk w niedzielę zapowiedział wprowadzenie stanu klęski żywiołowej. Co to oznacza i na jaki okres może zostać ogłoszony? W jego trakcie mogą zostać ograniczone niektóre wolności i prawa człowieka. Wyjaśniamy krok po kroku, co oznacza decyzja premiera.
Na południu i zachodzie Polski trwa powódź. Najbardziej dramatyczna sytuacja jest na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie.
"Po konsultacji z odpowiednimi ministrami i służbami zleciłem przygotowanie rozporządzenia Rady Ministrów o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej" -poinformował premier Donald Tusk na platformie X (dawniej Twitter - red.).
Co oznacza stan klęski żywiołowej?
Stan klęski żywiołowej to jeden ze stanów nadzwyczajnych, który może zostać wprowadzony w Polsce. O stanie klęski żywiołowej mówi art. 232 Konstytucji RP.
Stan klęski żywiołowej wprowadza się "w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia". Rada Ministrów może wprowadzić stan klęski żywiołowej "na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni". Może on zostać wprowadzony na "części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu" - czytamy w Konstytucji.
Zgodnie z ustawą, klęską żywiołową określa się "katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem".
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Ograniczone wolności. Możliwość wprowadzenia nakazów
Rozporządzenie ws. wprowadzenia stanu klęski żywiołowej podejmuje Rada Ministrów. W rozporządzeniu należy określić przyczyny, datę wprowadzenia oraz obszar i czas trwania stanu klęski żywiołowej, a także, w zakresie dopuszczonym ustawą, "rodzaje niezbędnych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela".
Ograniczenia, o których mowa mogą polegać m.in. na: zawieszeniu działalności określonych przedsiębiorców, nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, zakazie okresowego podwyższania cen na towary lub usługi określonego rodzaju, a także obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń lub nakazie ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów.
Jeżeli siły i środki, którymi dysponuje odpowiedni organ administracji są niewystarczające, można wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych polegających m.in. udzielaniu pierwszej pomocy osobom, które uległy nieszczęśliwym wypadkom, czynnym udziale w działaniu ratowniczym, wykonywaniu określonych prac, oddaniu do używania posiadanych nieruchomości lub rzeczy ruchomych lub udostępnieniu pomieszczeń osobom ewakuowanym.
W czasie stanu nazwyczajnego, czyli także w czasie stanu klęski żywiołowej oraz w okresie 90 dni od jego zakończenia nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej. "Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny" - czytamy w Konstytucji.
Stan klęski żywiołowej po raz pierwszy
"Stany nadzwyczajne są wprowadzane w wielu krajach, przy różnych okazjach. W Polsce ostatnim przypadkiem był stan wojenny z 1981 roku. Później stanów nadzwyczajnych w Polsce nie ogłaszano" - pisał w 2020 roku prof. Piotr Matczak, socjolog z UAM w Poznaniu.
2 września 2021 roku na wniosek Rady Ministrów prezydent Andrzej Duda wprowadził stan wyjątkowy na części terytorium kraju wzdłuż granicy polsko-białoruskiej. Do tej pory nie wprowadzono jednak stanu klęski żywiołowe.
"Stan klęski żywiołowej nie został ogłoszony w roku 2010, podczas wielkiej powodzi na Wiśle i Odrze, która przyniosła ponad 10 mld zł strat. Podobnie, nie ogłoszono stanu klęski żywiołowej z powodu huraganu w 2017 roku, epidemii H1N1 w 2018 roku, wysokich temperatur grożących załamaniem systemu energetycznego w roku 2015" -pisał Matczak w serwisie uniwersyteckie.pl.
Czytaj także:
Źródło: Sejm, uniwersyteckie.pl
