Cisza wyborcza a referendum. Sprawdź, czego nie wolno robić

PKW przedstawia wytyczne dotyczące tego, jak wyglądają zasady funkcjonowania w trakcie ciszy wyborczej, która w tym roku jest również ciszą referendalną.

• Kampania wyborcza i kampania referendalna kończą się dnia 13 października 2023 r. o godz. 24:00
• Od tej chwili, aż do zakończenia głosowania, zabronione jest prowadzenie agitacji wyborczej w jakiejkolwiek formie, w szczególności zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień oraz rozpowszechnianie materiałów wyborczych
• Zabronione jest prowadzenie kampanii referendalnej w jakiejkolwiek formie, w szczególności zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek
• Naruszenia tych zakazów mogą skutkować sankcją karną, w związku z czym będą podlegać ocenie organów ścigania i sądów

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Co z zachęcaniem lub zniechęcaniem do udziału w referendum?

• To element kampanii referendalnej, ponieważ frekwencja ma w referendum decydujące znaczenie dla jego wyniku. Działania tego rodzaju nie mogą być zatem prowadzone w czasie tzw. ciszy referendalnej.
• Zabronione są wszelkie formy kampanii referendalnej w lokalu komisji obwodowej oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje. W szczególności w dniu głosowania w lokalu wyborczym nie powinny być eksponowane żadne napisy, symbole, obrazy, znaki, także na elementach ubioru, manifestujące poglądy w sprawach politycznych lub społecznych, które kojarzone są z uczestniczącymi w wyborach podmiotami i mogą być przez wyborców odbierane jako forma agitacji wyborczej lub kampanii referendalnej.
• Zabronione jest podawanie do wiadomości publicznej wyników badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań głosujących w referendum i wyników referendum oraz sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania.
• Przepisy Kodeksu wyborczego i ustawy o referendum ogólnokrajowym nie wymagają usunięcia z przestrzeni publicznej z chwilą zakończenia kampanii wyborczej i referendalnej wcześniej rozpowszechnionych materiałów wyborczych i referendalnych. Materiały te nie mogą być jednak przemieszczane ani modyfikowane.
• W razie stwierdzenia, że na terenie nieruchomości, na którym mieści się lokal wyborczy, znajdują się materiały wyborcze lub referendalne, obwodowa komisja wyborcza obowiązana jest je usunąć.

Do materiałów publikowanych w Internecie mają zatem zastosowanie wszystkie wskazane wyżej zasady.

Państwowa Komisja Wyborcza mówi wprost o karach

Naruszenia wyżej wymienionych zakazów są karalne. Organy wyborcze nie dokonują ocen i nie prowadzą postępowań w sprawach naruszenia ciszy wyborczej lub referendalnej – właściwe są w tych sprawach organy ściągania i sądy.

Co w przypadku osób lub podmiotów, które w okresie od zakończenia kampanii referendalnej aż do zakończenia głosowania w referendum przedstawią do wiadomości publicznej wyniki sondaży lub badań opinii publicznej "dotyczących przewidywanych zachowań głosujących w referendum i przewidywanych wyników referendum, lub wyniki sondaży przeprowadzanych w dniu głosowania"?

W tym przypadku Ustawa o referendum ogólnokrajowym wskazuje wysokość grzywny, która może zostać założona. Zgodnie z jej zapisami, może ona sięgać od 500 tys. do 1 miliona złotych.

Pytania w referendum

Jakie pytania znajdą się w referendum 2023? Ich treść została przedstawiona przez polityków Prawa i Sprawiedliwości już w sierpniu.

• Pytanie 1: Czy popierasz wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym, prowadzącą do utraty kontroli Polek i Polaków nad strategicznymi sektorami gospodarki?
• Pytanie 2: Czy popierasz podniesienie wieku emerytalnego, w tym przywrócenie podwyższonego do 67 lat wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn?
• Pytanie 3: Czy popierasz likwidację bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi?
• Pytanie 4: Czy popierasz przyjęcie tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki, zgodnie z przymusowym mechanizmem relokacji narzucanym przez biurokrację europejską?

Jak będzie wyglądać karta do głosowania w referendum?

Jak wskazano w Uchwale w sprawie wzorów karty do głosowania oraz nakładki na kartę do głosowania sporządzonej w alfabecie Braille’a w referendum ogólnokrajowym zarządzonym na dzień 15 października 2023 r., karta referendalna będzie miała format A4.

Na górze arkusza zostanie umieszczony podpis "Karta do głosowania w referendum ogólnokrajowym zarządzonym przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na dzień 15 października 2023 r.". PKW informuje również, że w prawym górnym rogu karty będą wycięte dwa otwory o średnicy 7 mm.

Pod tytułem karty znajdą się cztery pytania referendalne, zaprezentowane w kolejności, określonej w sejmowej ustawie uchwalonej w sierpniu 2023 roku. Pod każdym z pytań umieszczone zostaną dwa warianty odpowiedzi: "TAK" oraz "NIE" wraz z kratkami, w których wyborcy zaznaczą oddany przez siebie głos. Pod pytaniami, które zostaną zadane w referendum 2023, znajdzie się natomiast informacja, w jaki sposób oddać ważny głos.

Żaneta Gotowalska-Wróblewska, dziennikarka Wirtualnej Polski