Cała prawda o świątecznych piernikach

Twarde ciemnobrązowe ciasto robione z mieszaniny mąki pszennej i żytniej, mleka, jajek, miodu, mocno przyprawione wonnym cynamonem, imbirem, goździkami, kardamonem i gałką muszkatołową. Wielu Polaków nie wyobraża sobie świąt Bożego Narodzenia bez piernika na stole lub małych, zdobionych pierniczków na choince. Jednak mało kto wie o pierniku coś więcej poza tym, że go lubi.

Historię i sposób robienia pierników można poznać w toruńskim Muzeum Piernika. Można tam także własnoręcznie przygotować piernik korzystając ze starych receptur i przy użyciu tradycyjnych, drewnianych narzędzi. Przewodnikiem po muzeum jest mistrz piernikarski oraz wiedźma Korzenna.

(WP.PL/Wikipedia/meg)

W Europie, głównie Niemczech, od średniowiecza wypiekaniem pierników zajmowali się mistrzowie z czeladnikami w specjalnych cechach. Najstarsze wzmianki o piernikach pochodzą XIV wieku. Poza dokumentami do naszych czasów zachowały się formy piernikarskie, które służyły do odciskania ciasta.

Do Polski pierniki przywędrowały w XVIII wieku i stały się tak cenione, że według niektórych źródeł historycznych, ciasto piernikowe wchodziło w skład panieńskiego wiana.

Polska nazwa "piernik" wywodzi się od staropolskiego słowa "pierny", czyli pieprzny. Pierwszy cech profesjonalnych piernikarzy w Polsce powstał w Krakowie. Natomiast w 2006 roku w Toruniu powstało jedyne w Europie Żywe Muzeum Piernika, w którym zwiedzający mogą zapoznać się z tradycyjnymi metodami wytwarzania tego specjału.

Pierniki wyrabiane w dawnych czasach były towarem wyjątkowym. Jako, że wyrabiane były na bazie bardzo drogich składników takich jak miód czy przyprawy korzenne, nie każdy mógł sobie pozwolić na ten luksus. Dodatkowo często były malowane i złocone, a ich rozmiary dochodziły nawet do 2 metrów. Często powstawały na zamówienie lub z okazji ważnych uroczystości.

Warto wspomnieć, że pierniki były często smaczną zakąską do wódki.

Na podstawie zachowanych form możemy sobie wyobrazić jak wyglądały dawne pierniki. Problem jedynie w tym, że niemożliwe jest odtworzenie dokładnego smaku, gdyż nie zachowały się żadne przepisy, w których były by np. proporcje składników. Był to towar na tyle pożądany, że żaden zakład nie chciał zdradzić swoich receptur.

Jednak w oparciu o wygląd zachowanych form, dokumentów oraz tekstów historycznych można stwierdzić, że piernikarze toruńscy byli najbardziej znani w Rzeczpospolitej. Zresztą nazwa "toruńskie pierniki" do dzisiaj kojarzy się z najlepszymi wyrobami.

Obecnie pierniki nie są już takim luksusem i można je kupić niemal w każdym sklepie. Nie wszystkie jednak są rzeczywiście pyszne i warte nazwy "toruńskich pierników".

Pierniki nie mają też już dwóch metrów, występują zwykle w formie mniejszych i większych ciastek, często polewanych po wierzchu czekoladą czy lukrem, a w środku przekładanych marmoladą, masą orzechową lub marcepanem. Wypieka się również większe bloki piernika, przekładane zazwyczaj warstwami marmolad.

Mimo ułatwień i wielu unowocześnień dzisiejszej kuchni, zrobienie prawdziwych pierników nadal wymaga trochę wysiłku. Po wymieszaniu ciasta na pierniki należy zostawić je w chłodnym miejscu, aby sfermentowało. W produkcji przemysłowej leżakowanie ciasta może trwać kilka tygodni, a ciasto na domowe pierniki wigilijne zaleca się zarabiać miesiąc wcześniej.

Pierniki słyną także ze swojej trwałości. Jako towar eksportowy, wysyłany w odległe miejsca, piernik został tak pomyślany, aby przetrwać długie podróże lądowe. Swoją trwałość zawdzięcza z jednej strony dużemu udziałowi przypraw korzennych, a z drugiej swojej twardości i suchości. W zimnym i suchym miejscu daje się przechowywać nawet przez kilka miesięcy.