171. rocznica wybuchu Powstania Listopadowego
W czwartek mija 171 lat od wybuchu Powstania Listopadowego, którego celem było odzyskanie niepodległości i wyzwolenie kraju spod panowania caratu.
29.11.2001 | aktual.: 22.06.2002 14:29
Na Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. utworzono Królestwo Polskie, rządzone w imieniu cara Mikołaja I przez księcia Konstantego i "szarą eminencję" Mikołaja Nowosilcowa. Królestwo Polskie liczyło wówczas 4 mln mieszkańców, a imperium rosyjskie - 52 mln.
Gdy wybuchło Powstanie Listopadowe, sytuacja polityczna i społeczna sprzyjała ruchom narodowowyzwoleńczym. Trwała wówczas rewolucja we Francji i Belgii, w Niemczech i Danii były zamieszki.
Wieczorem 29 listopada 1830 r. przyłączyli się studenci Uniwersytetu Warszawskiego, część wojska i uboższa ludność stolicy. Władzę objął generał Józef Chłopicki, który ogłosił się dyktatorem.
Organizatorzy powstania na początku mieli do dyspozycji stosunkowo dobrze uzbrojoną armię i kasę królestwa, pozostawioną przez ministra finansów księcia Druckiego-Lubeckiego.
W chwili wybuchu powstania Polacy dysponowali 54-tys. armią, która potem wzrosła do 80 tys. Łącznie walczyło w niej blisko 200 tys. żołnierzy. Armia feldmarszałka Iwana Dybicza liczyła 120 tys., w sumie w działaniach wzięło udział 250 tys. Rosjan.
18 grudnia 1830 r. Sejm uznał powstanie za narodowe, zaś w styczniu 1831 zdetronizował cara Mikołaja I. W kraju działał Sejm i Rząd Tymczasowy.
Kampania wojenna zaczęła się zwycięskimi potyczkami pod Stoczkiem i Dobrem w lutym 1831 r. Krwawa bitwa pod Grochowem nie dała pełnego zwycięstwa Dybiczowi, gdyż wojska rosyjskie nie zajęły Warszawy. Olszynka Grochowska przeszła do historii jako największa po Waterloo bitwa na polach Europy, w której ważyły się losy wszystkich narodów ujarzmionych. Zginęło w niej ponad 7 tys. Polaków i blisko 10 tys. Rosjan.
Polskie wojska odniosły zwycięstwo pod Wawrem, Dębem Wielkiem oraz Iganiami, ale poniosły klęskę pod Ostrołęką 26 maja 1831 r. Jesienny szturm Rosjan na Warszawę, śmierć generała Sowińskiego na Woli i kapitulacja stolicy przyspieszyły upadek powstania w październiku 1831 r. Powstanie Listopadowe nie zakończyło się jednak układami i kapitulacją, lecz wyjściem na Wielką Emigrację.
Powstanie Listopadowe odbiło się szerokim echem w Europie. Niemiecki dziennik Allgemaine Anzeiger z 21 października 1831 r. pisał: Warszawa padła, polska armia przestała istnieć... Zyskali jednak Polacy szacunek, podziw i uznanie całej Europy. Tego uznania i odwagi nie może Polakom odmówić nawet wróg. (jask)
