13‑latka: od roku uprawiam seks, mam się zabezpieczać?
13-latka, która pyta o sposoby antykoncepcji. Nastolatki, które obawiają się, że mogą zajść w ciążę przez zwykłe przytulanie. Kontaktującym się z nami osobom brakuje elementarnej wiedzy na temat własnej seksualności, ale też wsparcia psychicznego - mówi w rozmowie z Wirtualną Polską Aleksandra Józefowska z Grupy Edukatorów Seksualnych "Ponton". Edukatorzy i edukatorki z Grupy Ponton pełnią codzienne dyżury telefoniczne w ramach Wakacyjnego Pogotowia Pontonowego i odpowiadają na pytania związane z seksualnością i dojrzewaniem.
WP: Anna Korzec: Tegoroczne Wakacyjne Pogotowie Pontonowe jest już na półmetku. O co najczęściej pytają nastolatkowie?
Aleksandra Józefowska, Grupa Edukatorów Seksualnych "Ponton": Codziennie odpowiadamy na około 30-40 pytań, zadawanych najczęściej przez wiadomości SMS. Jak co roku dużym zainteresowaniem cieszy się antykoncepcja, pojawiają się też pytania o możliwość zajścia w ciążę bez odbywania stosunku. Odzywa się też wiele osób zaniepokojonych naturalnymi - jak się potem okazuje - zmianami w wyglądzie ciała w okresie dojrzewania. Dziewczyny wypytują, czy normalnym jest, że pojawia się u nich owłosienie łonowe, nie potrafią powiązać kłucia w jajniku z nadchodzącą owulacją, tylko wmawiają sobie ciążę lub jakąś chorobę. Dostajemy też informacje o przemocy w rodzinie, wtedy staramy się skierować takie osoby do psychologa i do odpowiednich instytucji, które mogą pomóc.
WP: Grupa Edukatorów Seksualnych "Ponton" działa od ośmiu lat, Wakacyjne Pogotowie Pontonowe zorganizowano już po raz szósty. Czy można mówić o postępie w zakresie edukacji seksualnej od momentu rozpoczęcia przez państwa działalności?
- Wręcz przeciwnie. Młodzież jest coraz bardziej zagubiona i bezradna. W ostatnich latach intensywnie rozwija się przemoc związana z nowoczesnymi technologiami, pojawiły się zjawiska takie jak seksting (wysyłanie własnych rozbieranych zdjęć przez telefon komórkowy - przyp. red.), czy grooming (działania podejmowane w celu nawiązania kontaktu z dzieckiem, aby później wykorzystać je seksualnie, "uwodzenie przez internet" - przyp. red). Do tej pory te zjawiska nie były rozpowszechnione na tak szeroką skalę. Obecnie łatwiejszy jest też dostęp do pornografii. Dzieciaki, które nie szukają stymulacji, tylko chcą dowiedzieć się czegoś na temat własnego ciała i wpiszą w wyszukiwarkę internetową nazwę narządów rodnych, muszą radzić sobie z zalewem stron pornograficznych. Wcześniej nastolatki nie opowiadały nam, że ktoś namawia je do przesłania rozebranych zdjęć, albo że ktoś wysyła im filmiki pornograficzne. Teraz takie pytania pojawiają się często.
WP: Co najbardziej panią niepokoi?
- Uderzający jest brak wsparcia psychicznego ze strony najbliższej rodziny. Innym niepokojącym sygnałem jest obniżający się wiek osób korzystających z Wakacyjnego Pogotowia Pontonowego. Zdarza się, że zgłaszają się do nas 12- i 13-latki. Rok temu zgłosiła się 13-latka, która pytała o antykoncepcję, a kiedy odradziliśmy jej rozpoczynanie współżycia wyznała, że uprawia seks już od roku, tylko chciałaby się zacząć zabezpieczać... Bardzo często pada pytanie, od kiedy można zacząć współżycie. Wtedy tłumaczymy, ze w Polsce ten wiek to jest powyżej 15. roku życia, że potrzebna jest dojrzałość fizyczna i emocjonalna, staramy się przestrzec, że antykoncepcja nigdy nie jest skuteczna w stu procentach… Zdajemy sobie jednak sprawę, że nasze możliwości są ograniczone i dzwoniące do nas osoby podejmą takie decyzje, jakie będą chciały. Zatrważające jest też to, że te dzieciaki nie znają mechanizmu zachodzenia w ciążę, niewiele wiedzą też na temat chorób przenoszonych drogą płciową. Ma to dwie strony: albo wywołuje
ryzykowne zachowania seksualne, albo wręcz przeciwnie - nastolatki obawiają się, że zajdą w ciążę nawet wtedy, gdy nie dochodzi do kontaktu seksualnego.
WP: Problemy z seksualnością dotyczą też płaszczyzny psychologicznej, emocjonalnej. Jakie kwestie najczęściej poruszają dzwoniące osoby?
- Często pojawiają się pytania o to, jak zainteresować sobą drugą osobę, jak zachować się na pierwszej randce, jak podnieść poczucie własnej wartości. Kontaktujące się z nami dzieciaki często są bardzo zagubione, mają dużo kompleksów, a przy tym są pozostawione same sobie. Największym problemem są relacje z rówieśnikami; często dzwonią do nas osoby, które stoją z boku danej grupy rówieśniczej, czują się pominięte i niezauważone. Pytają nas, jak zdobyć akceptację rówieśników.
WP: Czy po latach pracy w charakterze edukatorki seksualnej istnieje jeszcze pytanie, które może panią zaskoczyć?
- Chyba niewiele jest w stanie mnie zaskoczyć... Dziwi mnie i zasmuca ogromna samotność dzieci, które do nas dzwonią, i fakt, że mają one bardzo dużo różnych lęków związanych z seksualnością. Nastolatki wchodzą w niedojrzałe relacje, które zamiast dostarczać im pozytywnych przeżyć wywołują ogromny stres. Często dziewczyny robią coś pod presją drugiej osoby, nie uprawiają seksu, tylko przytulają się lub dotykają w miejscach intymnych, a potem wysyłają do nas setki SMS-ów z pytaniami, czy na pewno nie zaszły w ten sposób w ciążę. Często takim osobom nie wystarczają nasze wyjaśnienia i ponawiają pytania, opisują to samo zdarzenie kilkanaście razy... Wtedy jaskrawo widać samotność tych nastolatków, bo wysyłane do nas pytania stają się tylko pretekstem do nawiązania kontaktu. Młodym ludziom tego kontaktu i ciepła brakuje w normalnym życiu. Drugi poważny problem to brak rozwiniętej sieci poradnictwa psychologicznego i seksuologicznego w Polsce. Co z tego, że nastolatka dzwoni i potrzebuje konsultacji
psychologicznej, jeśli nie ma gdzie jej odesłać? W niektórych przypadkach możemy skierować ją np. do Fundacji Dzieci Niczyje, ale takich organizacji powinno być o wiele więcej.
Wakacyjne Pogotowie Pontonowe działa od 1 lipca do 31 sierpnia codziennie w od 18:00 do 21:00. Edukatorzy seksualni dyżurują pod numerem telefonu 507 832 741. Pytania można zadawać SMS-em lub dzwoniąc.
