1289 osób publicznych przyznało się do związków z SB

PAP dotarła do rocznego sprawozdania IPN, które złożono sejmowi i senatowi. Wkrótce obie izby będą je omawiać. Ewentualna negatywna ocena sprawozdania przez parlament nie rodzi żadnych skutków dla władz IPN.

Ponad 300-stronicowe sprawozdanie przypomina, że 2008 r. był pierwszym pełnym rokiem działania pionu lustracyjnego IPN, powołanego przez nową ustawę lustracyjną z 2006 r. Do IPN wpłynęło w sumie 142 tys. oświadczeń lustracyjnych. 5,9 tys. z różnych powodów zwrócono autorom, a 1289 oświadczeń zawierało potwierdzenie pracy, służby lub współpracy z organami bezpieczeństwa PRL.

Sprawozdanie nie ujawnia szczegółów. Nie wiadomo, jakie funkcje pełnią ci, którzy się przyznali, oraz ilu z nich napisało, że służyło w organach bezpieczeństwa PRL, a ilu - że z nimi tajnie współpracowało. Zgodnie z nową definicją tajnej współpracy, jest nią także "świadome działanie", którego obowiązek wynikał dla zajmowanego stanowiska z prawa PRL, jeśli informacje przekazywano tajnym służbom "w zamiarze naruszenia wolności i praw człowieka i obywatela" (ocena, czy tak było, należy do autora oświadczenia).

Oświadczenia składają urodzone przed 1972 r. osoby pełniące najważniejsze funkcje w państwie, szefowie urzędów publicznych, parlamentarzyści, prawnicy, dyplomaci, samorządowcy, szefowie państwowych spółek i mediów publicznych, wyższe szarże wojska, władze uczelni, dyrektorzy szkół.

W sprawozdaniu podkreślono, że prawdziwość ich oświadczeń bada "niewielka liczba" 22 prokuratorów IPN. Zgodnie z ustawą, jeśli uznają, że ktoś mógł w oświadczeniu zataić swe związki ze służbami PRL, kierują wniosek do sądu. Jeśli stwierdzi on prawomocnie "kłamstwo lustracyjne" danej osoby, traci ona swą funkcję i na czas od 3 do 10 lat nie może pełnić funkcji publicznych. W 2008 r. IPN wysłał do sądów wnioski, lub też zajął stanowisko w 17 autolustracjach, wobec 24 osób. Sądy orzekły w tym czasie w dwóch sprawach o prawdziwości oświadczeń, w dwóch innych - o nieprawdziwości.

2237 oświadczeń IPN zweryfikował już jako prawdziwe. Informacja o niekierowaniu wniosku wobec danej osoby do sądu trafia do internetowego katalogu IPN o osobach publicznych (jedną z tak zweryfikowanych osób jest już np. Jarosław Kaczyński)
.

Ponadto sprawozdanie informuje, że składający się ze 106 prokuratorów pion śledczy IPN w 2008 r. postawił zarzuty 119 podejrzanym. Do sądów skierowano w tym czasie 42 akty oskarżenia wobec 102 oskarżonych - głównie funkcjonariuszy UB, SB i MO, którzy znęcali się nad zatrzymanymi. W tym czasie sądy wydały orzeczenia wobec 71 oskarżonych przez IPN; 31 skazano, 32 skorzystało z amnestii, 4 osoby uniewinniono, resztę spraw umorzono. Prokuratorzy IPN prowadzili na koniec grudnia 2008 r. 1217 postępowań (905 wobec zbrodni komunistycznych, 258 - nazistowskich, 54 - innych zbrodni przeciwko ludzkości). W 2008 r. zakończono zaś 1179 śledztw (732 ws. zbrodni komunistycznych, 417 - nazistowskich, a 30 - przeciw ludzkości); większość umorzono wobec niewykrycia sprawców lub ich śmierci.

Według sprawozdania, pion archiwalny IPN w pewnym stopniu skrócił czas oczekiwania na poszukiwane dokumenty, choć IPN wciąż nie dysponuje zintegrowanym systemem komputerowym, w którym znalazłyby się dane o wszystkich posiadanych jednostkach archiwalnych.

Zasób archiwalny IPN liczy dziś 87,2 km bieżących. Trwa digitalizacja zbiorów, która w 2008 r. objęła kartoteki i najczęściej wykorzystywane materiały aktowe. Znacząco zmniejszono tajny, nieujawniany zbiór IPN. Pion archiwalny IPN zrealizował w ub.r. 63 tys. wniosków na dostęp do akt. W 2008 r. wzrosła z 4283 do 6102 liczba wniosków o dostęp do akt IPN od naukowców i dziennikarzy.

Do głównych zadań pionu edukacyjno-badawczego sprawozdanie zalicza projekty związane z rocznicami przypadającymi na lata 2009-2010: upadku komunizmu, wybuchu II wojny światowej i narodzin NSZZ "Solidarność". "W ich ramach prowadzono prace nad przygotowaniem wielu publikacji źródłowych, monograficznych i albumowych" - napisano. Pion kontynuował liczne projekty badawcze. W 2008 r. IPN opublikował ponad 150 książek i broszur; zorganizował 45 sesji i konferencji naukowych oraz liczne wystawy.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wraz z "trzynastką" wyniosło w 2008 r. w IPN 4791 zł. Na koniec 2008 r. IPN miał 2145 etatów, w tym 139 prokuratorskich.