10 lat bez socjalistycznej Jugosławii
10 lat temu, 15 stycznia 1992 roku przestała istnieć Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii, państwo obejmujące swoim zasięgiem Serbię, Czarnogórę, Bośnię i Hercegowinę, Chorwację, Słowenię oraz dwa okręgi autonomiczne - Kosowo i Wojwodine.
Państwo to utworzyły po II wojnie światowej komunistyczne władze z Josipem Broz Tito na czele, na terenach gdzie od 1918 roku istniało Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, nazwane później Jugosławią.
Komuniści zdobyli w czasie II wojny światowej bardzo mocną pozycję w Jugosławii. Tito zorganizował tam najsilniejszy ruch oporu w Europie. W 1945 roku jego oddziały partyzanckie liczyły blisko 500 tysięcy ludzi i wyzwoliły niemal całe terytorium państwa. Dzięki temu w pierwszych wyborach po odzyskaniu niepodległości komuniści zdobyli 90% głosów.
Po wojnie Tito, stosując represje, wprowadził w Jugosławii ustrój komunistyczny. Dla utrzymania jedności państwa tłumił bezwzględnie wszelkie konflikty narodowe. Starał się zachować samodzielność polityczną. W 1947 roku popadł w konflikt ze Stalinem, co w konsekwencji doprowadziło do wyodrębnienia Jugosławii z bloku państw komunistycznych i niezależności polityki jugosłowiańskiej.
Cechą systemu zbudowanego przez Titę było m.in. niezaangażowanie w polityce zagranicznej oraz pewna niezależność od Moskwy. W 1957 roku Tito współorganizował ruch państw niezaangażowanych.
Po pewnej liberalizacji polityki wewnętrznej w latach pięćdziesiątych, głównymi problemami państwa stały się rozwój gospodarki i łagodzenie konfliktów narodowościowych. W dziedzinie gospodarczej Jugosławia pod rządami Tity odniosła znaczące sukcesy, jednak stworzony wówczas system państwa federacyjnego okazał się słaby. W 1963 zmieniono nazwę państwa na Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii.
Od 1974 roku Tito objął dożywotnio urząd prezydenta. W rzeczywistości sprawował wówczas władze dyktatorską i był otoczony oficjalnym kultem.
W 1980, po śmierci Tity wzrosły napięcia narodowościowe, które w konsekwencji doprowadziły w 1991 roku do rozpadu państwa.
15 stycznia 1992 roku, z chwilą oficjalnego uznania niepodległości Chorwacji i Słowenii przez państwa Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii przestała istnieć. (reb)
