Recep Tayyip Erdoğan

Recep Tayyip Erdoğan to turecki ekonomista i polityk, były lider Partii Sprawiedliwości i Rozwoju, w latach 2003–2014 premier Turcji, od 2014 roku prezydent.

Recep Tayyip Erdoğan – wykształcenie

Recep Tayyip Erdoğan urodził się w Stambule 26 lutego 1954 roku, gdzie chodził do szkoły İmam Hatip Lisesi, a następnie studiował ekonomię i handel na Uniwersytecie Marmara. Podczas studiów Recep Tayyip Erdoğan zaczął angażować się w działalność polityczną, należał do Tureckiego Narodowego Związku Studentów, dołączył też do islamistycznej Partii Ocalenia Narodowego (MSP). W 1980 roku pracował jako menedżer i doradca, a w 1983 roku wznowił działalność polityczną.

Recep Tayyip Erdoğan – działalność polityczna

W 1994 roku Recep Tayyip Erdoğan został wybrany na burmistrza Stambułu, którą to funkcję pełnił do 1998 roku; był wtedy członkiem Partii Dobrobytu. Skupił się na rozwiązywaniu problemów miasta, uporał się z większością jego długów, zadbał o gospodarkę, infrastrukturę miejską i stał się znany z tego, że jako pierwszy burmistrz Stambułu zajął się kwestiami ekologii.

Recep Tayyip Erdoğan spotkał się z zarzutami, według których wspierał przedsiębiorstwa innych członków partii. W 1998 roku uznano, że Partia Dobrobytu zagraża laickości państwa, jej działania uznano za niekonstytucjonalne i na podstawie zarządzenia tureckiego Sądu Konstytucyjnego partia przestała istnieć, a w 1999 roku Erdoğan trafił do więzienia na 10 miesięcy za swoje przemówienie z grudnia 1997 roku, w którym miał podżegać do nienawiści na tle religijnym.

W sierpniu 2001 roku Recep Tayyip Erdoğan założył własne ugrupowanie polityczne – Partię Sprawiedliwości i Rozwoju. W 2003 roku Erdoğan objął urząd premiera Turcji, który pełnił przez trzy kadencje, aż do 28 kwietnia 2014 roku, kiedy został prezydentem.

Recep Tayyip Erdoğan – polityka rządowa 2003–2014

W związku ze staraniami Turcji o wejście do Unii Europejskiej, w 2009 roku Recep Tayyip Erdoğan ogłosił wprowadzenie planu złagodzenia konfliktu kurdyjsko-tureckiego, zgodnie z którym zezwolono Kurdom na używanie ich języka, przywrócono pierwotne nazwy miast, które zostały zmienione na tureckie, a także wprowadzono częściową amnestię.

Recep Tayyip Erdoğan wielokrotnie poruszał kwestię rzezi Ormian (1915–1917) i oznajmiał, że Turcja uzna tę zbrodnię za ludobójstwo jedynie po przeprowadzeniu śledztwa, chociaż wiele organizacji właśnie tak ją traktuje (m.in. Parlament Europejski, Rada Europy, Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Ludobójstw).

W 2008 roku Erdoğan skrytykował kampanię środowisk intelektualnych, które nawoływały do uznania zbrodni i złożenia przeprosin, a w 2009 powiedział, że Muzułmanin nie może popełnić ludobójstwa. Rząd Erdoğana wyraził oficjalne kondolencje z powodu masowych mordów w 2014 roku.

Recep Tayyip Erdoğan zmniejszył zasięg ustawy antyterrorystycznej z 1991 roku, a Unia Europejska wyraziła zaniepokojenie powrotem do bardziej autorytarnego sposobu rządzenia, szczególnie w kwestiach wolności słowa, prasy i praw mniejszości kurdyjskiej; rząd odrzucił wszelkie postulaty o rozpoznaniu praw osób LGBT.

W czasie rządów Erdogana dług publiczny w latach 2002–2009 zmniejszył się 74 proc. na 39 proc., a stopa bezrobocia wzrosła z 10.3 proc. w 2002 roku do 11.0 proc. w 2010 roku. W 2003 roku wprowadził reformę praw pracowniczych, zmniejszając tygodniowy czas pracy i zapewniając pracownikom ochronę prawną w kwestiach dyskryminacji.

Recep Tayyip Erdoğan – prezydentura

W 2014 roku Recep Tayyip Erdoğan objął urząd prezydenta Turcji i mianował premierem Ahmeta Davutoğlu. Erdoğan od początku prezydentury był krytykowany za otwarte odrzucenie zachowania tradycji prezydenckiej neutralności, szczególnie gdy w 2015 roku Erdoğan nawoływał do głosowania na Partię Sprawiedliwości i Rozwoju w wyborach powszechnych.

Gdy w paździrniku 2014 roku Joe Biden oskarżył Turcję o finansowanie Państwa Islamskiego, Recep Tayyip Erdoğan zaprzeczył i zażądał przeprosin. W sierpniu 2016 roku Erdoğan powiedział, że organizacje terrorystyczne jak Boko Haram, ISIS i Al-Ka’ida powstały, by zaszkodzić islamowi i spowodować ogólnoświatową islamofobię.

Recep Tayyip Erdoğan – próba zamachu stanu

W 2016 roku, w nocy z 14 na 15 lipca, odbył się nieudany wojskowy zamach stanu, którego celem było między innymi obalenie rządu Erdoğana. Do przyczyn puczu mogła należeć planowana przez Erdoğan zmiana konstytucji, w wyniku której prezydent miałby większe uprawnienia, w tym kontrolę nad wojskiem.

Podczas zamachu stanu zostały zablokowane dwa mosty i lotnisko, ostrzelano siedzibę wywiadu, wprowadzono stan wojenny i godzinę policyjną. Recep Tayyip Erdoğan wezwał społeczeństwo do wyjścia na ulice, w czego wyniku doszło do starć cywilów z wojskowymi, żołnierze nie podjęli ostrzału.

Zamach stanu został potępiony przez opozycję, a po zakończeniu puczu aresztowano około sześć tysięcy osób. 20 lipca Erdoğan ogłosił stan wyjątkowy. Recep Tayyip Erdoğan i jego rząd rozpoczęły serię działań represyjnych, do których należała delegalizacja wielu związków zawodowych, zamykanie szkół prywatnych, uniwersytetów, redakcji i placówek medycznych; zwalnianie żołnierzy, policjantów, nauczycieli, prokuratorów. Zawieszono też obowiązywanie na terenie Turcji Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Z tureckim zamachem stanu wiąże się wiele kontrowersji. Według niektórych teorii Recep Tayyip Erdoğan chciał dokonać czystek i pozbyć się przeciwników, dlatego zdecydował się na przeprowadzenie prowokacji. Możliwa miałaby też być opcja, jakoby grupa wojskowych faktycznie chciała przeprowadzić przewrót, ale ich plany zostały odkryte i Erdoğan postanowił wykorzystać je na swoją korzyść.