Spór o Trybunał Konstytucyjny

Spór o Trybunał Konstytucyjny rozpoczyna się na pod koniec 2015 roku, kiedy Sejm uchwałą unieważnia wybór sędziów dokonany w poprzedniej kadencji Sejmu. PiS mógł unieważnić wybór sędziów TK, ponieważ prezydent Andrzej Duda nie zaprzysiągł wybranych sędziów tłumacząc to wątpliwościami co do legalności ich wyboru.

PiS przegłosował wybór nowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego, a prezydent zaprzysiągł nowych sędziów w nocy. Po tych wydarzeniach powstał Komitet Obrony Demokracji, który organizuje demonstracje w obronie przestrzegania konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny orzeka, że sędziowie wybrani w poprzedniej kadencji Sejmu byli wybrani częściowo niekonstytucyjnie. Trzech z nich powinno zostać zaprzysiężonych, ale wybór dwóch sędziów TK uznał za sprzeczny z konstytucją. Kadencje trzech sędziów kończyły się w 2015 roku, a dwóch pozostałych dopiero w 2016 roku i koalicja PO-PSL nie mogła wybrać tych sędziów.

W związku z tym Andrzej Rzepliński nie dopuszcza do orzekania trzech sędziów wybranych przez PiS. W marcu Trybunał Konstytucyjny w dwunastoosobowym składzie uznaje, że ustawa PiS jest niekonstytucyjna, ale rząd nie uznaje tego wyroku i traktuje go jako niewiążącą opinię. Według rządu TK powinien orzekać na podstawie nowej ustawy autorstwa PiS w co najmniej trzynastoosobowym składzie.

W wyniku konfliktu wokół TK, minister spraw zagranicznych, Witold Waszczykowski, wystąpił do Komisji Weneckiej, która miała wydać opinię o Trybunale Konstytucyjnym w Polsce. Ta jest niekorzystna dla rządu. Również Parlament Europejski zajmuje się kwestią przestrzegania konstytucji w Polsce i wyraża zaniepokojenie sytuacją w kraju.

W następnych miesiącach PiS przygotowuje następne ustawy o TK, ale te również Trybunał uznaje za niekonstytucyjne. W sierpniu rząd publikuje część wyroków Trybunału Konstytucyjnego, mimo że ten nie orzeka na podstawie ustawy autorstwa PiS.

W listopadzie troje, wybranych przez PiS a nie dopuszczonych do orzekania, sędziów odmówiło uczestniczenia w rozprawach i paraliżując orzekane w sprawach wymagających większej liczby sędziów. 8 listopada dwójka sędziów - Julia Przyłębska oraz Zbigniew Jędrzejewski "zdecydowali się powstrzymać" od udziału w pracach, zaś Piotr Pszczółkowski przedstawił zwolnienie lekarskie. Trybunał Konstytucyjny nie mógł zająć się sprawą nowego regulaminu TK, ponieważ warunkiem ważność uchwały w tej sprawie była obecność minimum 10 sędziów.

W grudniu 2016 roku Julia Przyłębska została najpierw p.o. prezesa Trybunału, a następnie jego prezesem. Podczas jej nominacji prezydent Andrzej Duda stwierdził, że ta sytuacja powinna zażegnać spór wokół TK.