Zgromadzenia w Święto Niepodległości jeszcze na starych zasadach

Projekt zmian przygotowany został z inicjatywy prezydenta Bronisława Komorowskiego po zeszłorocznych burdach na ulicach Warszawy w związku z obchodami Święta Niepodległości. Tego dnia odbył się m.in. wiec "Kolorowa Niepodległa" zorganizowany przez Porozumienie 11 Listopada, a także Marsz Niepodległości, zorganizowany przez Obóz Narodowo-Radykalny i Młodzież Wszechpolską. W wyniku starć demonstrantów z policją 40 funkcjonariuszy zostało lekko rannych. Do szpitali trafiło 30 osób. Zatrzymano 210 osób.

Najważniejsze zmiany wprowadzone do ustawy to:

- wprowadzenie zakazu organizowania zgromadzeń przez dwóch lub więcej organizatorów w tym samym miejscu i czasie, jeżeli nie jest możliwe ich oddzielenie lub odbycie w taki sposób, aby ich przebieg nie zagrażał życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach;

- wprowadzenie zakazu posiadania przez uczestników zgromadzenia wyrobów pirotechnicznych lub innych niebezpiecznych materiałów lub narzędzi;

- zmiana terminu, w jakim najpóźniej powinno dotrzeć do organu gminy zgłoszenie o zgromadzeniu - z "trzech dni" na "trzy dni robocze";

- zobowiązanie organu gminy do wezwania organizatora zgromadzenia zgłoszonego później do zmiany miejsca lub czasu zgromadzenia, w sytuacji, gdy w tym samym czasie i miejscu (lub na trasie przejścia) zgłoszonych zostało dwa lub więcej zgromadzeń i nie jest możliwe ich oddzielenie lub odbycie w sposób niezagrażający życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach;

- nałożenie na organ gminy obowiązku delegowania swoich przedstawicieli na zgromadzenie, jeżeli przewidywana liczba uczestników jest większa niż 500 lub istnieje niebezpieczeństwo naruszenia porządku publicznego w trakcie trwania zgromadzenia;

- wprowadzenie przepisów karnych wprowadzających kary grzywny dla przewodniczącego zgromadzenia, jeśli nie wykonuje swych obowiązków i nie przeciwdziała naruszeniom porządku publicznego oraz uczestnika zgromadzenia, który nie podporządkowuje się poleceniom przewodniczącego.

Do zgromadzeń zgłoszonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosowane będą przepisy dotychczasowe. W związku z tym nowe rozwiązania nie znajdą zastosowania do postępowań w sprawach zgromadzeń planowanych na 11 listopada. Wynika to z tego, że zgromadzenia te powinny zostać zgłoszone najpóźniej na trzy dni przed datą zgromadzenia, a tym samym przed dniem wejścia w życie ustawy.

Nowelizacja ustawy została przekazana do podpisu prezydentowi 17 września 2012 r.; Bronisław Komorowski podpisał ją 4 października, na 4 dni przed upływem terminu. Kancelaria Prezydenta wyjaśniła, że w celu uniknięcia nierównego traktowania organizatorów zgromadzeń planowanych na 11 listopada zasadne było podpisanie ustawy przez prezydenta, a następnie jej publikacja w takim terminie, by weszła w życie już po tegorocznym Święcie Niepodległości.

Od początku prac legislacyjnych propozycje przepisów przedstawione przez prezydenta wywoływały kontrowersje. Przeciw nowelizacji protestowały m.in. organizacje pozarządowe, w tym Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Forum Obywatelskiego Rozwoju i Fundacja "Panoptykon".

Z apelem o odrzucenie zmian zwracali się byli działacze opozycji z czasów PRL: Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Barbara Labuda, Bogdan Lis, Henryka Krzywonos-Strycharska. Apel ten podpisał także Józef Pinior, który jest senatorem PO.

Zaskarżenie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego zapowiedziały PiS i NSZZ "Solidarność", według których nowe przepisy ograniczają prawo obywateli do zgromadzeń publicznych. Skargę złożył już Ruch Palikota.