Zabójczy dżihadyści Boko Haram

W wyścigu o miano najkrwawszej z partyzantek i ugrupowań terrorystycznych Boko Haram wyprzedziło nawet swoich zwierzchników z bliskowschodniego Państwa Islamskiego (IS), któremu wiosną złożyło hołd i ślubowało wierność. Według niedawno opublikowanego raportu australijskiego Instytutu Gospodarki i Pokoju w 2014 r. Boko Haram zabiło ok. 7 tys. ludzi, podczas gdy z rąk Państwa Islamskiego poniosło śmierć 6 tys. Za sprawą Boko Haram Nigeria została uznana obok Iraku i Syrii za światowe epicentrum terroryzmu. W ciągu ostatnich pięciu lat w wyniku rebelii Boko Haram zginęło w Nigerii już ok. 20 tys. osób, a ponad 2 mln stało się uchodźcami.

Nie ma tygodnia, by znad jeziora Czad nie napływały wieści o kolejnych zamachach i mordach, dokonanych przez dżihadystów. W ciągu ostatnich kilkunastu dni atakowali prawie codziennie. Nie tylko w północno-wschodniej Nigerii, gdzie partyzantka powstała na przełomie wieków, ale także na północy Kamerunu, w Czadzie i Nigrze. Nieustanne ataki nigeryjskich dżihadystów sprawiły, że władze z Ndżameny (stolica Czadu) ogłosiły stan wyjątkowy nad brzegami jeziora Czad, a rząd Nigru wprowadził w październiku stan wyjątkowy w regionie Diffa, nad jeziorem i przy granicy z Nigerią.

Przeniesienie wojny z Nigerii do jej sąsiadów jest odwetem Boko Haram za udział wojsk z Kamerunu, Czadu i Nigru w wielkiej obławie na dżihadystów z początku roku. Boko Haram stał się wówczas tak potężny, że udaremnił władzom Nigerii przeprowadzenie w kraju wyborów prezydenckich i zmusił je do zwrócenia się o sąsiedzką pomoc.

Wspólne natarcie (do którego Nigeryjczycy wynajęli dodatkowo najemników z RPA) zmusiło armię dżihadystów do odwrotu i odebrało Boko Haram kontrolowane przez nie rozległe terytoria w północno-wschodniej Nigerii. Wiosną nigeryjskie władze były wreszcie w stanie przeprowadzić wybory prezydenckie. Urzędujący prezydent i faworyt elekcji Goodluck Jonathan (2010-2015) zapłacił za klęski z Boko Haram wyborczą przegraną, a jego pogromcą okazał się kandydat opozycji gen. Muhammadu Buhari, były wojskowy dyktator z lat 1981-83.

Nowy prezydent walkę z Boko Haram uznał za jedno ze swoich najpilniejszych zadań. Latem obiecał, że do końca roku jego wojsko upora się z rebelią. Przeniósł kwaterę główną wojska ze stołecznej Abudży do stanu Borno, matecznika Boko Haram, rozkazał utworzyć specjalną brygadę do walki z partyzantką. Uległ też namowom Unii Afrykańskiej i zgodził się utworzyć wraz z Czadem, Nigrem i Kamerunem, a także Beninem wspólną, prawie 10-tysięczną armię, która dowodzona przez nigeryjskiego generała zajęłaby się wyłącznie zwalczaniem Boko Haram.

Ale Boko Haram przetrwało wiosenną ofensywę rządowych armii Nigerii, Czadu, Nigru i Kamerunu. Partyzanci poddali kontrolowane przez siebie powiaty i miasta, i wycofali się na górzyste, porośnięte lasem Sambisa pogranicze między Nigerią i Kamerunem. Rozstawione przez nich pola minowe zatrzymały obławę, a dżihadyści zmienili taktykę. Nie zajmowali więcej wiosek i miast, ale ze swoich kryjówek przypuszczali krwawe rajdy oraz coraz częściej posyłali do ataku zamachowców samobójców. Akty terroru stały się tak liczne i krwawe, że władze Czadu, Nigru, Kamerunu, a nawet Senegalu, gdzie nie doszło jeszcze do żadnego zamachu, zakazały muzułmankom noszenia nakazanych przez islam luźnych szat, zakrywających całe ciało i twarz, a więc ułatwiającym terrorystom kamuflaż. Wybrzeża jeziora Czad znów stały się strefą wojenną.

Nigeryjskie wojsko, żmudnie pacyfikujące północno-wschodnią Nigerię nie jest w stanie zapobiec aktom terroryzmu. Prezydent Buhari jesienią znów ściągnął do kraju najemników z RPA. Trzystu żołnierzy piechoty morskiej posłały do Kamerunu Stany Zjednoczone. Nieufność i stare sąsiedzkie spory sprawiły, że 10-tysięczne sąsiedzkie wojsko do walki z Boko Haram wciąż nie jest gotowe i armie Nigerii, Czadu, Nigru i Kamerunu walczą z partyzantami każda na własną rękę. Za sukces uznano już fakt, że sąsiedzi zaczęli się wymieniać informacjami wywiadowczymi.

W zeszłym tygodniu nigeryjski Ośrodek ds. Komunikacji Kryzysowej, zrzeszający b. oficerów wojska i wywiadu wojskowego orzekł, że wyznaczony przez prezydenta Buhariego grudniowy termin rozbicia Boko Haram jest nierealistyczny i nie zostanie dotrzymany. Przyznał to sam Buhari, który wyjaśnił, że mówiąc o rozbiciu Boko Haram "miał na myśli, że wojsko nie pozwoli dżihadystom zajmować terytorium, a nie to, że zapewni, iż nie dojdzie więcej do żadnego, zorganizowango przez nich zamachu". "Na to będziemy potrzebować więcej czasu" - powiedział dziennikarzom podczas listopadowego pobytu we Francji.

Pod koniec listopada przedstawiciel ONZ w Kamerunie Najat Rochdi ostrzegł, że Boko Haram rośnie w siłę i stanowi coraz większe zagrożenie. - Niedawno dżihadyści z Boko Haram byli problemem w kilku zakątkach Nigerii - powiedział, szacując szeregi Boko Haram na ok. 40 tys. ludzi. - Dziś są zagrożeniem dla całego regionu, okolic jeziora Czad, a próbują sięgać jeszcze dalej, do Republiki Środkowoafrykańskiej, gdzie toczy się wojna domowa między miejscowymi chrześcijanami z południa i muzułmanami z północy - dodał.

Wojskowi eksperci podzielają te obawy. Sojusz z IS i innymi ugrupowaniami dżihadystycznymi w Afryce utrudnia walkę z Boko Haram, a im samym ułatwia przenoszenie wojny na terytoria innego państwa. Nawet gdyby wspieranemu przez sąsiadów, najemników i Amerykanów nigeryjskiemu wojsku udało się spacyfikować kryjówki Boko Haram w Nigerii, rebelianci łatwo przeniosą się za miedzę, do Kamerunu, Nigru czy Czadu, a nawet mogą poszukać schronienia w Libii, upadłym państwie, w którym swoje partyzanckie obozowiska i kwatery główne pozakładały niemal wszystkie afrykańskie filie Państwa Islamskiego i Al-Kaidy.

Wojciech Jagielski