Wyrok Trybunału Praw Człowieka ws. więzień CIA w Polsce

Trybunał w Strasburgu ogłosił pisemnie wyroki w sprawie skarg na Polskę złożonych przez Abu Zubajdę i al-Nashiriego, którzy twierdzą, że w latach 2002-2003 zostali - za przyzwoleniem polskich władz - osadzeni przez CIA w tajnym więzieniu w Polsce, gdzie CIA miała ich torturować.

Skarżący adwokaci domagali się uznania, że Polska naruszyła Europejską Konwencję Praw Człowieka. Zarzucili Polsce naruszenie kilku artykułów konwencji, takich jak: zakaz tortur i nieludzkiego traktowania; prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; poszanowania prywatności; prawo do uczciwego procesu i "skutecznego środka odwoławczego" oraz prawo do życia (w związku z tym, że sąd USA może im wymierzyć karę śmierci). Zaskarżyli też przewlekłość i nieefektywność trwającego od 2008 r. polskiego śledztwa w całej sprawie.

Trybunał zarzucił Polsce prowadzenie nieskutecznego śledztwa w tej sprawie. Władze w Warszawie zostały też obarczone odpowiedzialnością za to, że nie zapobiegły na swoim terytorium torturom i nieludzkiemu traktowaniu skarżących oraz za sam fakt przyzwolenia na więzienie skarżących w Polsce.

Sędziowie wskazali na złamanie przez Polskę artykułów konwencji mówiących o prawie do życia, prawie do rzetelnego procesu sądowego w związku z wywiezieniem skarżących z terytorium Polski do kraju, gdzie mogą być zagrożeni karą śmierci. Trybunał uznał, że Polska naruszyła też artykuł 8. konwencji, mówiący o prawie do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu ocenił, że "wyłączoną odpowiedzialność" za przesłuchania i tortury w ośrodku w Starych Kiejkutach ponosi CIA.

W swym wyroku Trybunał napisał, że Polska wiedziała o naturze i celach aktywności CIA na swym terytorium oraz współpracowała z nimi w przygotowaniu działań oraz ich wykonywaniu. Zarazem podkreślono, że z ocen ekspertów, zaakceptowanych przez Trybunał, wynika, że przesłuchania i tortury skarżących w Starych Kiejkutach były "wyłączną odpowiedzialnością" CIA, a jest mało prawdopodobne, by przedstawiciele polskich władz byli świadomi lub też wiedzieli dokładnie, co działo się w tym miejscu.

Dodano, że Polska miała jednak wynikający z konwencji obowiązek podjęcia środków, aby upewnić się, że osoby pozostające pod jej jurysdykcją nie są poddane torturom lub niehumanitarnemu, lub upokarzającemu traktowaniu. Tymczasem Polska ułatwiła cały proceder, stworzyła warunki do tego i nie podjęła działań, by to się nie wydarzyło. Trybunał uznał, że tym samym Polska musiała być świadoma poważnego ryzyka naruszenia konwencji.

Krakowska Prokuratura Apelacyjna, prowadząca śledztwo w sprawie domniemanych więzień CIA w Polsce, nie komentuje czwartkowych wyroków ETPC w Strasburgu. Argumentacja trybunału zostanie wykorzystana w postępowaniu - powiedział rzecznik PA Piotr Kosmaty.

- To jest wyrok w którym Polska została napiętnowana nie tylko za to, że śledztwo jest prowadzone w sposób pozorny i przez 6 lat. Trybunał wprost powiedział, że Al-Nashiri przebywał w Polsce był torturowany, przetrzymywanie bezprawnie. Naruszono szereg jego praw - skomentował wyrok w TOK FM mec. Mikołaj Pietrzak obrońca Al-Nashiriego.

- Polski wymiar sprawiedliwości musi do końca wyjaśnić sprawę więzień CIA - uważa Adam Bodnar z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Zdaniem gościa PR 24 wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wskazujący, że nasz kraj złamał Europejską Konwencję Praw Człowieka nie zamyka tematu. Jak powiedział, Polska cały czas ma obowiązek wyjaśnienia sprawy więzień CIA, a wyrok Trybunału to tylko potwierdza. Bodnar dodał, że wszystkie dotychczasowe działania w tej sprawie przez Polskę stanowią naruszenie praw człowieka.

Szanuję wyroki niezawisłych sądów, ale ich nie komentuję - tak były prezydent Aleksander Kwaśniewski odniósł się w rozmowie z PAP do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu ws. domniemanych więzień CIA w naszym kraju.

Służby prawne Ministerstwa Spraw Zagranicznych analizują czwartkowy wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu ws. więzień CIA - tak MSZ odpowiedziało na prośbę PAP o komentarz do wyroku.

Jak zaznacza ministerstwo, materiał liczy ponad 400 stron.

@MSZ_RP analizuje wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Straburgu. Wypowiemy się po szczegółowym zapoznaniu się z uzasadnieniem.

— Marcin Wojciechowski (@maw75) July 24, 2014

Polska wnosiła o odrzucenie skarg, co uzasadniała m.in. faktem, że wciąż toczy się polskie śledztwo, a zajmując wcześniej stanowisko, rząd mógłby wpłynąć na ocenę sprawy przez niezależną prokuraturę.

Orzeczenie siedmioosobowego składu ETPC jest nieprawomocne; można się od niego odwołać do Wielkiej Izby ETPC.