Wybory prezydenckie 2020. Opinia eksperta PAN: wybory korespondencyjne niezgodne z międzynarodowymi standardami

We wtorek zbiorą się na wspólnym posiedzeniu komisje senackie: Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisja Ustawodawcza. Będą analizować zapisy ustawy z 6 kwietnia, która wprowadza korespondencyjne głosowanie w wyborach prezydenckich. Zapoznają się z opiniami ekspertów, związkowców i samorządowców na jej temat. Mają także otrzymać opinię od Państwowej Komisji Wyborczej.

Jedną z zamówionych przez Senat opinii opracował prof. dr hab. Władysław Czapliński z Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Opracował ją biorąc pod uwagę "zobowiązania międzynarodowe Polski, w szczególności wymogi organizacji i organów międzynarodowych, których RP jest członkiem".

"Jak się wydaje, nie ma potrzeby podkreślania, że zawarcie umowy międzynarodowej (a właściwie szerzej: przyjęcie zobowiązania międzynarodowego) pociąga za sobą konieczność wywiązania się z niego, w tym dostosowania prawa wewnętrznego do zobowiązań międzynarodowych. Żadne państwo nie może powoływać się na swoje prawo wewnętrzne (włącznie z konstytucją), aby uwolnić się ze swych zobowiązań międzynarodowych. Nawet jeżeli konstytucja zajmuje najwyższe miejsce w systemie źródeł prawa - tak jak w przypadku Konstytucji RP z 1997 r. - należy dostosować ją do zobowiązań międzynarodowych, co wynika w szczególności z relacji pomiędzy przepisami art. 8 i 9 (nakaz przestrzegania prawa międzynarodowego stanowi wyjątek od zasady prymatu konstytucji). Od okresu międzywojennego ukształtowała się też zasada, że państwo nie może powoływać się na prawo wewnętrzne (w tym konstytucję) dla usprawiedliwienia niewywiązywania się z zobowiązań międzynarodowych" - pisze prof. Czapliński w opinii zamieszczonej na stronie internetowej Senatu.

Zobacz także: Wybory korespondencyjne się odbędą? Mocne słowa byłego premiera

Ekspert zaznacza, że "jednym z kluczowych elementów rządów demokratycznych jest prawo wyborcze oraz odpowiedzialność rządzących przed wyborcami, weryfikowana właśnie w procesie wyborczym. Proces wyborczy musi być zapewniony przez fachowe, bezstronne i apolityczne ciało organizujące wybory, które nadzoruje równość przy oddawaniu głosów, uczciwość kampanii wyborczej, podział okręgów wyborczych i rozstrzyganie sporów na tle wyborów”.

Same wybory, na co zwraca uwagę prof. Czapliński, powinny spełniać określone wymogi. "Akty prawa międzynarodowego, których Polska jest stroną, jak również instrumenty praktyki, które mogą doprowadzić do wytworzenia się międzynarodowego prawa zwyczajowego, określają standardy demokracji, praworządności i procesu wyborczego" - czytamy w opinii. "Wybory muszą spełniać jednoznaczne kryteria: tajności, uczciwości, swobody udziału czynnego i biernego (wraz z zapewnieniem obiektywnej, neutralnej kampanii wyborczej dostępnej na równych zasadach dla wszystkich i wyrażenia opinii przez głosujących)" - tłumaczy prof. Czapliński.

"Uchwalona przez Sejm w dniu 6 kwietnia 2020 r. ustawa o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. i będąca przedmiotem obrad Senatu nie spełnia powyższych standardów, przez co jest oczywiście niezgodna z art. 25 MPPOP (Międzynarodowy Pakt Praw Politycznych i Obywatelskich - przyp. red.) oraz art. 3 Protokołu 1. do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Rozwiązania wykluczające w praktyce udział obywateli polskich przebywających za granicą w wyborach są niezgodne ze standardami przewidzianymi w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu" - ocenia prof. Czapliński z PAN.

Zobacz także: Wybory prezydenckie 2020. Korespondencyjne szachy na szczytach władzy

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Zapisz się na nasz specjalny newsletter o koronawirusie.