Wieloletni paraliż sądownictwa? Sędzia: będą cierpieć obywatele

Prezydent Karol Nawrocki ogłosił w środę, że odmawia nominacji 46 sędziów. Zapowiedział przy tym, że przez pięć lat nie będzie powoływał i awansował sędziów, którzy podważają konstytucyjne kompetencje głowy państwa i "słuchają złych podszeptów Waldemara Żurka". Jednocześnie przestrzegł sędziów, by "nie ulegali tym wariactwom, które wyprawia minister sprawiedliwości". W środę po południu do sprawy odniósł się m.in. minister sprawiedliwości.

Onet, który ujawnił listę zablokowanych przez Nawrockiego sędziów, wskazuje, że 36 z nich podpisało apel z 2021 r. w sprawie wykonywania orzeczeń TSUE dotyczących likwidacji Izby Dyscyplinarnej SN. Część sędziów mogła zostać oceniona negatywnie również za wcześniejsze podpisy pod apelem do OBWE o objęcie nadzorem tzw. wyborów kopertowych z 2020 r. Wszystkie te sprawy odnoszą się do decyzji podejmowanych za rządów PiS-u.

W rozmowie z Wirtualną Polską sędzia Marek Antas z Sądu Rejonowego w Przemyślu zwraca uwagę, że zarówno Andrzej Duda, jak i Lech Kaczyński w przeszłości odmawiali nominacji sędziów, ale nie działo się to na taką skalę.

- W porównaniu do całości powołań dokonywanych w skali roku - czy kadencji prezydenckiej, nie jest to aż tak duża liczba, która przekładałaby się natychmiast na paraliż sądów, ale jeśli ta praktyka stałaby się powszechna, to może mieć istotny wpływ na ich funkcjonowanie - sygnalizuje sędzia Antas.

Jednocześnie sędzia podkreśla, że mowa o jednorazowej decyzji i wszystko zależy od dalszych ruchów prezydenta w tym zakresie.

- Jest za wcześnie, by ocenić, jak wczorajsza decyzja przełoży się na sytuację w wymiarze sprawiedliwości. Z czasem będziemy wiedzieli, czy wczorajsza decyzja prezydenta przerodzi się w stałą praktykę, jak duża będzie skala decyzji o odmowie powołania sędziów - zauważa sędzia Antas.

Jak tłumaczy sędzia, decyzje prezydenta w kwestii nominacji sędziowskich powinny być odpowiednio motywowane. Prezes Stowarzyszenia VOTUM zwraca tu uwagę na art. 126 ust. 2 Konstytucji, który mówi o tym, że prezydent stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa.

- Zgodnie Konstytucją RP, prezydent wydaje swe decyzje w formie postanowień, dlatego też nie ma obowiązku przedstawienia uzasadnienia swojej decyzji w formie dokumentu. Podejmując swe decyzje, prezydent powinien kierować się względami na wartości określone w art. 126 Konstytucji RP, czyli ciągłością władzy państwowej i czuwaniem nad przestrzeganiem Konstytucji. Nie podlega to jednak żadnej dalszej ocenie czy weryfikacji i decyzja o odmowie powołania sędziego nie może zostać zaskarżona - mówi.

Zapytany, jak klaruje się dziś sytuacja w polskich sądach, sędzia przyznał, że bywają miejsca, gdzie jest ona "dramatyczna".

- Stale pogarsza się funkcjonowanie sądów. Mamy braki kadrowe szacowane na ok. 1000 etatów. Skala problemów jest różna, w zależności od miejsca. Małe ośrodki często zmagają się z poważnym kryzysem w sytuacji odejścia np. trzech z sześciu sędziów i nie ma jak uzupełniać braków, ponieważ nowe konkursy nie są ogłaszane. Patrząc jednak z szerszej perspektywy, sądy rejonowe mogą być w nieco lepszej sytuacji kadrowej, ponieważ w sądach tych następuje stały napływ asesorów - tłumaczy Antas.

Paulina Ciesielska, dziennikarka Wirtualnej Polski