Siedem rzeczy, które powinieneś wiedzieć o Powstaniu Warszawskim

1 sierpnia o godz. 17.00 jednostki Okręgu Warszawskiego AK oraz oddziały dyspozycyjne KG AK zaatakowały niemieckie obiekty we wszystkich dzielnicach okupowanej Warszawy. Położenie wyjściowe powstańców było niezwykle trudne. Na skutek decyzji dowództwa AK o skróceniu czasu mobilizacji do 12 godzin, wielu żołnierzy nie zdołało dotrzeć na czas na miejsca zbiórki.

Rozkaz o wybuchu Powstania Warszawskiego wydał dowódca AK gen, Tadeusz Komorowski "Bór". Dokument został podpisany przez Antoniego Chruściela ps. "Monter", a na wszystko zgodził się Delegat Rządu Jan S. Jankowski.

Powstanie Warszawskie było wymierzone militarnie przeciw Niemcom, a politycznie przeciw ZSRR. Dowództwo AK planowało samodzielnie wyzwolić stolicę jeszcze przed wkroczeniem Armii Czerwonej, licząc, że uda się w ten sposób wzmocnić międzynarodową pozycję rządu RP na uchodźstwie oraz powstrzymać realizowany przez Stalina proces wasalizacji i sowietyzacji Polski.

1 sierpnia do walki w stolicy przystąpiło ok. 40-50 tys. powstańców. Jednak zaledwie co czwarty z nich liczyć mógł na to, że rozpocznie ją z bronią w ręku. Oprócz niewystarczającej liczbie broni, wystąpił także problem braku czasu na wydobycie jej ze skrytek oraz zebranie żołnierzy, którzy często byli rozproszeni po całej Warszawie. W godzinę „W”, tj. o godz. 17.00, mobilizacja oddziałów powstańczych osiągnęła w skali miasta 60% ich stanów osobowych.

Największym problem walczącej Warszawy było to, że siły okupanta znacząco przewyższały możlwości powstańców. Polacy byli zmuszeni do walk pod osłoną nocy czy do przemieszczania się kanałami miasta. Powstańcom doskwierał również głód - stałym daniem była tzw. "plujka", zupa gotowana z pszenicy.

To kryptonim dnia i godziny rozpoczęcia w Warszawie akcji „Burza” (Powstania Warszawskiego) - czyli godzina 17:00 we wtorek 1 sierpnia 1944.

- Alarm do rąk własnych Komendantom Obwodów. Dnia 31.7. godz. 19. Nakazuję W dnia 1.8. godzina 17.00. Adres m. p. Okręgu: Jasna 22 m. 20 czynny od godziny W. Otrzymanie rozkazu natychmiast kwitować. (-) "X" - tak brzmiał wydany rozkaz.

W pierwotnych planach moment wybuchu powstania przewidywano na wczesne godziny ranne. 29 lipca 1944 na wniosek „Montera” postanowiono jednak, że powstanie rozpocznie się o godz. 17.00, natomiast decyzję o dacie dziennej wystarczy podjąć w dzień poprzedzający rozpoczęcie walki.

Wybór godziny wynikał ze wzmożonego ruchu ulicznego (powroty mieszkańców z pracy do domów). To miało ułatwić wtopienie się w tłum żołnierzom zmierzającym do punktów koncentracji swoich oddziałów, jak również transport broni i amunicji.

Ponadto powstańcy po 17.00 dysponowaliby jeszcze kilkoma godzinami ze światłem dziennym, co pomogłoby w opanowaniu wyznaczonych obiektów

W Powstaniu Warszawskim Antoni Chruściel ps. "Monter" stał na czele Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, dowodził całością sił powstańczych pod względem taktycznym. 31 lipca otrzymał od komendanta głównego Armii Krajowej – gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego rozkaz: "Jutro o piątej po południu rozpocznie pan działania".

Przez 63 dni powstańcy prowadzili heroiczny i samotny bój z wojskami niemieckimi. Ostatecznie wobec braku perspektyw dalszej walki 2 października 1944 r. przedstawiciele KG AK płk Kazimierz Iranek-Osmecki "Jarecki" i ppłk Zygmunt Dobrowolski "Zyndram" podpisali w kwaterze SS-Obergruppenfuehrera Ericha von dem Bacha w Ożarowie układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie.

W czasie walk w Warszawie zginęło ok. 18 tys. powstańców, a 25 tys. zostało rannych. Poległo również ok. 3,5 tys. żołnierzy z Dywizji Kościuszkowskiej. Straty ludności cywilnej były ogromne i wynosiły ok. 180 tys. zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy, ok. 500 tys., wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie zburzone.