28 września - kalendarium historyczne

W Moskwie ministrowie spraw zagranicznych Niemiec Joachim von Ribbentrop i Związku Radzieckiego Wiaczesław Mołotow podpisali tzw. II pakt Ribbentrop-Mołotow, to jest niemiecko-sowiecki układ "o granicy i przyjaźni". Ustalał on linię graniczną na obszarze Polski wzdłuż linii: Pisa-Narew-Bug-San. ZSRR przypadło 52 procent terytorium Polski z 13 milionami ludności.

Bombardowana przez Luftwaffe, ostrzeliwana przez artylerię, atakowana przez pancerne dywizje Wehrmachtu stolica Polski broniła się cztery tygodnie. Symbolem bohaterskiej walki stał się prezydent Stefan Starzyński. 28 września mija 75 lat od kapitulacji Warszawy.

Od pierwszego dnia wojny Warszawa stała się celem nalotów Luftwaffe. 1 września atakowały one m.in. lotnisko Okęcie i osiedle mieszkaniowe na Kole. W kolejnych dniach niemieckie bomby spadły na pozostałe dzielnice miasta, niszcząc liczne budynki zamieszkałe przez ludność cywilną. Pomimo bombardowań, w pierwszych dniach wojny czynne były sklepy, działała elektrownia, wodociągi i transport miejski.

Dowódcą Obrony Warszawy był gen. Walerian Czuma, choć formalnie od 9 września obroną stolicy kierował gen. Juliusz Rómmel, dowódca utworzonej Armii "Warszawa". "Wódz Naczelny powierzył nam obronę stolicy. Żąda on, by o mury Warszawy rozbił się napór wroga. Objęliśmy pozycję, z której nie ma zejścia" - pisał gen. Walerian Czuma w rozkazie do żołnierzy.

3 września, na wieść o wypowiedzeniu wojny III Rzeszy przez Francję i Wielką Brytanię warszawiacy wiwatowali przed ambasadami tych krajów, wierząc, iż wkrótce wypełnią one sojusznicze zobowiązania. Niemiecka propaganda nadała broniącej się stolicy Polski miano "Festung Warschau" (twierdza Warszawa), co miało usprawiedliwić barbarzyńskie naloty. Miasta broniło ok. 50 samolotów myśliwskich PZL P.11 i P. 7 z Brygady Pościgowej płk. pil. Stefana Pawlikowskiego.

Pierwszego dnia nad Warszawą zestrzelono kilkanaście samolotów wroga, jednak 6 września Brygadę ewakuowano na teren Lubelszczyzny. Wówczas stolicy broniły jedynie jednostki artylerii przeciwlotniczej, wspomagane przez tysiące cywilnych ochotników OPL (obrona przeciwlotnicza) i harcerzy. Każda kamienica miała własne pogotowie, dbające o zaciemnienie, ewakuację mieszkańców do schronów, pierwszą pomoc dla rannych, wreszcie gaszenie pożarów za pomocą piasku i wody. O nalotach mieszkańcy byli informowani przez Polskie Radio oraz syreny alarmowe.

Opisał to Antoni Słonimski w wierszu "Alarm dla miasta Warszawy":

Uwaga! Uwaga! Przeszedł!/ Koma trzy!""/ Ktoś biegnie po schodach./ Trzasnęły gdzieś drzwi./ Ze zgiełku i wrzawy / Dźwięk jeden wybucha rośnie

28 września, po kapitulacji Mokotowa cały wysiłek bojowy Niemcy koncentrują na Żoliborzu. Przygotowują generalne uderzenie na dzielnicę. Od rana trwa silny ostrzał artyleryjski, zwłaszcza rejonu ul. Krasińskiego i Placu Wilsona. Oddziały nieprzyjaciela pacyfikują wsie puszczańskie. Palą Pociechę, Wiersze, Janówek, Brzozówkę, Krogulec i inne.

Przed południem polscy parlamentariusze, ppłk dypl. Zygmunt Dobrowolski Zyndram"" i kpt. Alfred Korczyński ""Sas"" - tłumacz i doradca prawny - w imieniu Komendy Głównej AK prowadzą rozmowy z gen. von dem Bachem w jego kwaterze w Ożarowie. Niemiecki dowódca przedstawia warunki kapitulacji Warszawy. Wieczorem w kwaterze Komendy Głównej AK zapada decyzja

poprzedni dzień

następny dzień