Warszawa: Zamek Królewski - "Śmierć w kulturze dawnej Polski"
Śmierć pukająca do drzwi - ilustracja z traktu Jana Kartena wydanego w Krakowie w roku 1562 - zdj. Zamek Królewski
W Zamku Królewskim w Warszawie od piątku czynna będzie wystawa "Śmierć w kulturze dawnej Polski. Od średniowiecza do końca XVIII wieku". Wystawa pośrednio nawiązuje do otwartej w Paryżu w Grand Palais ekspozycji "Wizje przyszłości" oraz do już zamkniętej wystawy "Obrazy śmierci", która miała miejsce w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Mottem wystawy są słowa: "Przeraźliwe echo trąby żałosnej do wieczności wzywającej". Jest to parafraza fragmentu tytułu tzw. podręcznika dobrego umierania z 1670 r. Tytuł w wersji oryginalnej brzmi: "Przeraźliwe echo trąby ostatecznej na Sąd Boży wzywającej".
Według kuratora wystawy - dr Przemysława Mrozowskiego, zadaniem wystawy jest przybliżenie nam stosunku naszych przodków do śmierci zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i zbiorowym. Wystawa przybliża nam lęk przed przyszłością - powiedział dyrektor Zamku prof. Andrzej Rottermund. Dodał: przemysł rozrywkowy funduje nam na przełom wieku atmosferę zabawy. Wygląda na to, że chce zagłuszyć strach przed tym co nastąpi w nowym tysiącleciu. Ta wystawa - to spotkanie z refleksją o śmierci..
Na wystawie zgromadzono ponad 200 eksponatów. Większość z nich pochodzi z instytucji kościelnych. Część z nich była bardzo w złym stanie, konieczne więc były prace konserwatorskie. Prof. Rottermund zwrócił uwagę na fakt, że wystawa nie ma sponsora. Nie udało nam się nikogo pozyskać, prawdopodobnie bano się samego tematu - śmierci. Patronat honorowy wystawy objął prymas Józef Glemp.
Ekspozycja podzielona została na pięć części. Pierwsza - Memento mori, poświęcona jest nieuchronności śmierci i konieczności dobrego przygotowania się do przejścia w zaświaty. W tej części można obejrzeć kilka podręczników dobrego umierania, m.in. "Naukę o umieraniu" Janusza Januszewskiego, Antoniego Węgrzynowicza "Kazania niedzielne. O czterech rzeczach ostatecznych".
In hora mortis - druga część wystawy, prezentuje obrazy "dobrego" umierania, umierania zgodnego z wymogami rytuału tzn. po opatrzeniu sakramentami świętymi.
Adventie sancti dei - "Przybądźcie święci" to tytuł trzeciej części poświęconej rytuałowi odprawiania zmarłego w zaświaty. W tej części zgromadzono elementy liturgiczne związane z pogrzebami, a także fragmenty dekoracji pogrzebowych.
W części Memento mortuorum zgromadzono portrety trumienne, nagrobki, epitafia. Zamiarem organizatorów było przybliżenie nam przywiązania Polaków do własnego "Ja" nawet po śmierci.
Cześć piąta - ostatnia In paradisum deducant te angeli (Niech aniołowie zawiodą cię do raju) to wizja zaświatów. Zgromadzono na niej najbardziej dojrzałe artystycznie przykłady przedstawienia nieba, czyśćca i piekła.
Tą wystawą nie chcemy zakłócać spokoju przed Bożym Nardodzeniem - powiedział na zakończenie konferencji dr. Mrozowski. Dodał: _ ta wystawa to opowieśc o śmierci sprawiedliwej, nieubłaganej, która dosięga wszystkich_.
Wystawa czynna będzie do 15 marca 2001 r.
Monika Karbarczyk: Wirtualna Polska