W "szafie Lesiaka" o inwigilacji Samoobrony

Notatka została sporządzona w sierpniu 1993 roku. W dokumencie czytamy, że faktycznym celem powołania do życia Związku Zwodowego Rolników Samoobrona był zamiar uniknięcia przez jej założycieli odpowiedzialności finansowej wobec Skarbu Państwa za zaciągnięte wcześniej kredyty, które w przeważającej części zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem.

Według dokumentów, struktura związku i partii Samoobrona oraz wypowiedzi ich liderów pozwalają określić je jako organizacje o charakterze radykalnym i ekstremistycznym. Dalej czytamy, że stosowane przez Samoobronę metody z pogranicza terroryzmu politycznego prowadzą do anarchizacji życia publicznego, nieprzestrzegania prawa, wpływają też negatywnie na funkcjonowanie systemu finansowego państwa.

Według dokumentów, Samoobrona dążyła w tym czasie do oprzejęcia władzy, zarówno poprzez udział w wyborach, jak przy użyciu siły. Uzyskane przez UOP informacje operacyjne miały potwierdzać między innymi konsekwentne podejmowanie przez Andrzeja Leppera prób stworzenia przy "Samoobronie" organizacji paramilitarnych.

We wnioskach zespołu, który sporządził notatykę czytamy między innymi, że brak natychmiastowych i stanowczych kroków może spowodować "realną groźbę destabilizacji struktur Państwa, co jest szczególnie niebezpieczne w obliczu trwającej kampanii wyborczej."

Dokument miał trafić do: prezydenta Lecha Wałęsy, premiera Hanny Suchockiej, szefa Urzędu Rady Ministrów Jan Rokity, ministra sprawiedliwości Jana Piątkowskiego oraz ministra spraw wewnętrznych Andrzeja Milczanowskiego.

Nie ma natomiast mowy o tym, że Samoobronę zakładali agencji obcych służb specjalnych, a o czym wspominał prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński.

Opublikowana dziś notatka miała trafić między innymi do ówczesnego szefa Urzędu Rady Ministrów Jana Rokity. Polityk Platformy Obywatelskiej nie przypomina sobie, czy notatkę dostał, ale - jak podkreślił - przypomina sobie sprawę, ponieważ wtedy w rządzie bronił stanowiska, że Samoobrone trzeba zdelegalizować.

Rokita ubolewa także, że ówczesny minister sprawiedliwości Jan Piątkowski nie znalazł przesłanek do wczęcia procedury delegalizacyjnej Samoobrony. Popełnił historyczny błąd, bo przesłanki do delegalizacji były i uniknęlibyśmy wielu kłopotów z bezprawiem w Polsce w następnych latach - powiedział.

Polityk ocenił, że opublikowana notatka jest interesująca z perspektywy historycznej. Dodał, że opowiada o sprawach, które są znane. Podkreślił natomiast, że słowa nie ma o tym, że Samoobronę tworzyli sowieccy agenci. To nie jest ta notatka, o której Jarosław Kaczyński mówił, że Lech Kaczyński ją ma - powiedział.

Rokita podejrzewa, że raport, o którym mówił Jarosław Kaczyński, nie istnieje.

Przekazujemy pełną treść dokumentu wytworzonego przez zarządy: śledczy i kontrwywiadu UOP w sierpniu 1993 r. o "radykalizacji" ugrupowań Związku Zawodowego oraz Partii Przymierze "Samoobrona".

Warszawa, 07 SIE. 1993

TAJNE SPEC. ZNACZENIA (przekreślone)

ZNIESIONO KLAUZULĘ TAJNOŚCI Dec. Nr 160 Szefa ABW z dn. 01.09.2006 INFORMACJA

dot. postępującej radykalizacji Związku Zawodowego Rolnictwa "Samoobrona" i Partii Przymierze "Samoobrona".

Realizując zadania wynikające z art. 1 ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa, w okresie 14.08.92 - 6.08.93 uzyskano dalsze informacje jednoznacznie sytuujące ZZR "Samoobrona" i Partię Przymierze "Samoobrona" jako organizacje o charakterze ekstremistycznym, zmierzające do naruszenia konstytucyjnego porządku Państwa i destabilizacji jego struktur. Analogiczna ocena stała się podstawą wystąpienia UOP w dniu 14.08.1992 r. do Ministra Sprawiedliwości z wnioskiem o wszczęcie postępowania zmierzającego do dostosowania działalności ZZR "Samoobrona" do obowiązującego prawa oraz wydania przez Trybunał Konstytucyjny zakazu działalności Partii Przymierze "Samoobrona".

1. Związek Zawodowy Rolnictwa "Samoobrona" został zarejestrowany dnia 10 stycznia 1992 r. na podstawie ustawy o związkach zawodowych rolników indywidualnych z dnia 7 kwietnia 1989 r. Faktycznym celem powołania do życia tej organizacji był zamiar uniknięcia przez jej założycieli odpowiedzialności finansowej wobec Skarbu Państwa za zaciągnięte wcześniej kredyty, które w przeważającej części zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem.

Dnia 12 czerwca 1992 r. zarządzeniem Sądu Wojewódzkiego w Warszawie Partia Przymierze "Samoobrona" została wpisana do rejestru partii i stowarzyszeń. Zgodnie z załączonymi do wniosku o rejestrację wymaganymi przez prawo dokumentami, inicjatorem powstania partii jest ZZR "Samoobrona", który ma dla niej stanowić bezpośrednie zaplecze kadrowe, wykorzystując ją równocześnie w charakterze reprezentacji politycznej.

Zarówno przyjęte przez obie struktury formy działalności społecznej i politycznej, jak też wypowiedzi publiczne ich liderów, pozwalają je uznać za organizacje o charakterze radykalnym i ekstremistycznym. Należy podkreślić, że sprzeczne z prawem działania "Samoobrony" odnoszą w większości przypadków zamierzony przez organizatorów skutek. Stosowane przez nią metody z pogranicza terroryzmu politycznego prowadzą do anarchizacji życia publicznego, nieprzestrzegania prawa, wpływają też negatywnie na funkcjonowanie systemu finansowego państwa.

Analiza działalności "Samoobrony" w ciągu ostatniego roku wskazuje jednoznacznie na jej postępującą radykalizację i poczucie bezkarności, a także na dążenie do przejęcia władzy, zarówno na drodze prawnej, poprzez udział w wyborach, jak również przy użyciu siły. Uzyskane przez UOP informacje operacyjne potwierdzają konsekwentne podejmowanie przez A.Leppera prób stworzenia przy "Samoobronie" organizacji paramilitarnych. Jednoznaczne są również plany Leppera dotyczące umiędzynarodowienia swojej "walki z rządem", wyrażające się m.in. w nawiązywaniu kontaktów z przedstawicielami Polonii w RFN, rozpowszechnianiu na Zachodzie "oświadczeń" przestrzegających przed inwestycjami w Polsce w ramach procesu prywatyzacji. Podejmuje on też działania zmierzające do wykorzystania autorytetu Kościoła katolickiego.

1. Zebrane przez UOP informacje wskazują, że członkowie "Samoobrony" nadal świadomie dopuszczają się czynów bezprawnych naruszających bezpieczeństwo i porządek publiczny, a w szczególności polegających na:

- blokadach dróg publicznych i przejść granicznych na terenie całego kraju (np. 22.08.92. w woj. kaliskim, 16.12.92. - przejście drogowe w Świecku);

- okupacjach i blokadach budynków administracji rządowej, banków etc. (np. Urzędów Wojewódzkich w Koszalinie, Lublinie, Zamościu, Rzeszowie, Lesznie oraz Banków w Miliczu lub Miłomłynie);

- uniemożliwianiu dokonywania czynności prawnych (np. przetargów nieruchomości rolnych); - przeprowadzaniu demonstracji w sposób naruszający porządek publiczny i zagrażający bezpieczeństwu powszechnemu (np. demonstracja w Warszawie przed gmachem URM z użyciem niebezpiecznych narzędzi);

- naruszaniu nietykalności osobistej urzędników administracji publicznej (np. zajścia w Praszce).

1. (pół strony utajnione przez ABW)

1. W dniu 21 sierpnia 1992 r. Prokuratura Wojewódzka w Warszawie podjęła postępowanie w trybie art. 9 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. o związkach zawodowych rolników indywidualnych zmierzającego do dostosowania działalności ZZR "Samoobrona" do obowiązującego prawa.*/

(u dołu strony:) */ Wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego o wydanie zakazu działalności Partii Przymierze "Samoobrona" w trybie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o partiach politycznych Minister Sprawiedliwości uznał za bezzasadne.

8 kwietnia 1993 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie wydał postanowienie zobowiązujące ZZR "Samoobrona" do dostosowania swojej działalności do przepisów prawa, stwierdzając m.in., że ZZR prowadząc działalność przeciwko instytucjom państwowym i ich funkcjonariuszom oraz podejmując działania przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu, a także bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji, naruszył art. 84 Konstytucji RP oraz art. art. 235, 166, 167 k.k. i art. 90 k.w.

Od postanowienia Sądu Wojewódzkiego "Samoobrona" odwołała się do Sądu Apelacyjnego w Warszawie; termin rozpoznania sprawy wyznaczono dopiero na dzień 29 września br.

W powyższej sytuacji Urząd Ochrony Państwa podejmował jedynie rutynowe działania operacyjne mające na celu uzyskiwanie wyprzedzających informacji o bieżących zagrożeniach. Były one przekazywane poszczególnym organom i instytucjom państwowym zgodnie z ich kompetencjami (vide: załącznik nr 2).

1. Niezależnie od rezultatów prowadzonego postępowania sądowego A.Lepper i kierowane przez niego struktury nie zrezygnują z aktywności politycznej. Analizując dotychczasowe działania "Samoobrony" można prognozować, że w warunkach zaostrzającej się kampanii wyborczej będziemy mieli do czynienia z eskalacją protestów i postępującą radykalizacją ich formy. Należy przy tym zakładać, że coraz częściej będzie dochodziło ze strony działaczy ZZR do używania przemocy i gróźb pod adresem funkcjonariuszy państwowych, w tym także najwyższego szczebla. Z uzyskanych przez UOP informacji operacyjnych wynika np., że kierownictwo "Samoobrony" może posunąć się nawet do próby zajęcia gmachu Urzędu Rady Ministrów (organizowanej analogicznie do manifestacji pod Sejmem 2 kwietnia br.).

Kierownictwo ZZR nie tylko wykorzystuje realnie istniejące konflikty, doprowadzając do ich eskalacji, lecz także kreuje nowe, usiłując stawać na ich czele. Analiza szans wyborczych ugrupowania A.Leppera pozwala przypuszczać, że popularności "Samoobrony" sprzyjać będzie zarówno trudna sytuacja ekonomiczna części grup społecznych, jak również głoszone hasła populistyczne i radykalność działań. Można zatem zakładać, że działacze "Samoobrony" będą w stanie uzyskać znaczącą reprezentację parlamentarną, nie rezygnując równocześnie z działań o charakterze radykalnym i destabilizacyjnym, łącznie z użyciem przemocy. Należy również podkreślić, że uzyskanie przez nich immunitetów poselskich utrudni pociągnięcie ich do odpowiedzialności karnej za popełnione czyny, a także umożliwi im podejmowanie na znacznie szerszą skalę nielegalnych inicjatyw gospodarczych.

Prowadzone przez A. Leppera intensywne rozmowy polityczne zmierzające do powołania na bazie już funkcjonujących ugrupowań nowej partii pod jego przywództwem zaowocowały powstaniem w grudniu 1992 r. Komitetu Samoobrony Narodu, który de facto przekształcił się w Krajowy Komitet Wyborczy "Samoobrona" - Lepper. Przedłużające się postępowanie sądowe wobec ZZR "Samoobrona", niemożność wyegzekwowania odpowiedzialności karnej wobec jej poszczególnych członków oraz wykazany przez siły policyjne brak stanowczości w podejmowaniu interwencji w konkretnych przypadkach naruszania prawa, czego jaskrawym przykładem stał się m.in. konflikt w Praszce, powodują u liderów związku poczucie bezkarności oraz - w odbiorze społecznym - nieudolności i słabości struktur państwowych. Jest to jedna ze znaczących przyczyn obserwowanej eskalacji działań destabilizacyjnych prowadzonych przez A.Leppera, co stanowi przesłankę do postawienia tezy, iż brak zdecydowanej interwencji Państwa w tym zakresie będzie stanowił czynnik stymulujący
"Samoobronę" do podejmowania inicjatyw o znacznie większym ciężarze gatunkowym dla bezpieczeństwa i interesów RP.

W zaistniałej sytuacji zachodzi pilna konieczność podjęcia konsekwentnych i zdecydowanych działań zarówno prawnokarnych, jak i prawnoadministracyjnych. Dotyczy to obu struktur "Samoobrony", jak też jej poszczególnych członków.

Brak natychmiastowych i stanowczych kroków może spowodować "realną groźbę destabilizacji struktur Państwa, co jest szczególnie niebezpieczne w obliczu trwającej kampanii wyborczej.

Opracowano w Zarządzie Kontrwywiadu i Zarządzie Śledczym UOP

Otrzymują:

Egz. nr 1 - Lech Wałęsa (prezydent RP)

Egz. nr 2 - Hanna Suchocka (premier RP)

Egz. nr 3 - Jan Rokita (szef Urzędu Rady Ministrów)

Egz. nr 4 - Jan Piątkowski (minister sprawiedliwości, prokurator generalny)

Egz. nr 5 - Andrzej Milczanowski (minister spraw wewnętrznych)

Nr 1 - Przykłady bezprawnych działań ZZR "Samoobrona" stanowiących szczególne zagrożenie dla porządku publicznego w okresie 14.08.92 - 06.08.93.

Nr 2 - Wykaz działań UOP w sprawie ZZR "Samoobrona" w okresie 14.08.92 -06.08.93.