USA i Rosja rozmawiają na Islandii. Co z tego wyniknie? "To wyraźny sygnał"

Jeszcze za prezydentury Donalda Trumpa zwykło się mówić, że sprawy między USA i Rosją są postawione na ostrzu noża i że przypominają one nawet czasy zimnej wojny. Kwestia ingerencji w wybory prezydenckie w 2020 roku była przekroczeniem Rubikonu. Zmiana na stanowisku gospodarza Białego Domu nie oznacza jednak zmiany twardego kursu wobec Kremla. Do starych i wciąż rezonujących na wzajemnych relacjach problemów, takich jak wspomniane wybory czy cyberataki (w tym tzw. sprawa Solar Winds), doszły kolejne (jak choćby uwięzienie Aleksieja Nawalnego czy konflikt izraelsko-palestyński). Prezydent Joe Biden nie zamierza spuszczać z tonu, choć w świat wysyła sprzeczne sygnały.

Takim sygnałem może być chociażby rzekoma deklaracja podchwycona przez niemieckie media, jakoby amerykańska administracja nie chciała na razie nakładać sankcji na spółkę Nord Stream 2 i jej prezesa Matthiasa Warniga. To oznaka ustępstwa Bidena, który oficjalnie jest zdecydowanym przeciwnikiem gazociągu. Według amerykańskiej stacji CNN i portalu Axios prezydent USA nie chce zaostrzać konfliktu z Niemcami, ale pośrednio działa także na korzyść Rosji.

W podobnym tonie sprawę komentuje dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich Adam Eberhardt:

Republikanie już zdążyli skrytykować prezydenta Bidena za uleganie Rosji w sprawie Nord Stream 2. W podobnym tonie wypowiadają się w kontekście niedawnego ataku hakerskiego na największy amerykański rurociąg Colonial Pipeline. Ma za niego odpowiadać grupa hakerska z Rosji o nazwie DarkSide. Tutaj również pojawiają się głosy, że Biden mógł zareagować ostrzej wobec Kremla - a nawet i takie, że powinien wprowadzić kolejne sankcje.

- To jest przede wszystkim próba poukładania się z Niemcami i próba poprawy tych relacji. Oczywiście Rosji to odpowiada i jest to bardzo wyraźny też sygnał w stronę Rosji, że jednak Ameryka mimo twardej retoryki jest gotowa na jakieś ustępstwa - mówi Mateusz Piotrowski z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.

Jeszcze przed spotkaniem Antony'ego Blinkena z Siergiejem Ławrowem, na marginesie Rady Arktycznej w stolicy Islandii Rejkjawiku, strona amerykańska podała, że będzie ono okazją do sprawdzenia, "czy można osiągnąć relacje z Moskwą, które będą bardziej stabilne i przewidywalne". Sam Ławrow jeszcze przed wyjazdem na Islandię zdążył się do tych słów odnieść. - Najwyraźniej podjęto decyzję, by zmierzać do stabilnych i przewidywalnych relacji z Rosją. Jeśli jednak chodzi o ciągłe i przewidywalne sankcje, to tego nie potrzebujemy. Potrzebujemy konkretnych działań, a nie słów, które słyszeliśmy już wiele razy - powiedział Ławrow.

Stosunki między oboma przywódcami i państwami pogorszyły się jeszcze w marcu, gdy Biden - niedługo po zaprzysiężeniu - nazwał Putina "zabójcą". Efektem tego był wyjazd ambasadora USA z Moskwy "na konsultację". Ambasador do tej pory nie wrócił na rosyjską placówkę. Między państwami trwa też dyplomatyczna wojna - zarówno Zjednoczone jak i Rosja odwołały ze swojego terytorium kilkunastu urzędników.

Kością niezgody są też sprawy Arktyki. To właśnie tego chłodnego, choć z drugiej strony wciąż zapalnego, rejonu świata dotyczy spotkanie Rady Arktycznej. Rada Arktyczna to forum międzypaństwowe skupiające państwa z terytorium w Arktyce. W założeniu ma ono promować współpracę i integrację między jego członkami z udziałem rdzennej ludności i innych mieszkańców Arktyki. Często podejmowane są dotyczące zrównoważonego rozwoju ochrony środowiska i klimatu, ale siłą rzeczy nie unika się też politycznych odniesień.

Jak uważa Wojciech Łuczak ten region świata jest obecnie oczkiem w głowie Władymira Putina. - Arktyka, Arktyka i jeszcze raz Arktyka. Ona jest dla Putina bardzo ważna. W przyszłości kto będzie panował nad Arktyką, będzie dyktował warunki - mówi Wojciech Łuczak.

Rosja nie od dziś zgłasza roszczenia do wód Arktyki i próbuje ograniczyć żeglugę w regionie, m.in. wymagając od obcych statków uzyskania pozwolenia na przepłynięcie Północnej Drogi Morskiej. Chodzi o strategiczną rolę tego regionu i liczne surowce energetyczne (m.in. ropę i gaz ziemny) w jaki jest on bogaty. Do tego dochodzi wzmożona aktywność militarna Rosji w Arktyce. Odbudowywane są wojskowe bazy czy lotniska. To wszystko bardzo niepokoi Waszyngton, który także w kontroli nad Arktyką widzi wiele korzyści.

- Bez wątpienia, fakt tej rozmowy to sygnał pozytywny - powiedział rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow na czwartkowym briefingu dla prasy. Wcześniej sekretarz stanu USA Antony Bliknen również zwracał uwagę na potrzebę dialogu, choć mówił także o dużych różnicach. - Nie jest tajemnicą, że wiele nas dzieli i jeśli Rosja będzie działać przeciwko nam, to odpowiemy słowem i czynem. Nie po to, żeby szukać konfliktu, ale by bronić naszych interesów - mówił Blinken. Minister spraw zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow powiedział jednak, że rozmowy były "konstruktywne" i że Rosja gotowa jest uporządkować kwestie, które pozostały po rządach poprzedniej administracji USA.

Spotkanie w stolicy Islandii Rejkjawiku miało być przetarciem szlaku na nowej ścieżce dyplomatycznej i przygotowaniem gruntu pod ewentualne spotkanie prezydentów USA i Rosji w czerwcu. Według Mateusza Piotrowskiego z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych zabrakło czegoś ważnego. - Wzmianki o dialogu NATO-Rosja, o przywróceniu tego mechanizmu. Strona amerykańska zapowiadała, że chciałaby do tego wrócić. To najważniejszy sygnał tego, co się nie pojawiło, a czego się jednak spodziewano, że zostanie nakreślone - zauważa ekspert.

Wcześniej prezydent USA Joe Biden wyraził chęć spotkania z przywódcą Rosji Władimirem Putinem podczas podróży do Europy w dniach 11-14 czerwca. Strona rosyjska nie odrzuciła zaproszenia, a przedstawiciele administracji obu państw pracują nad ustaleniem daty i miejsca ewentualnego spotkania. - Myślę, że jest duże prawdopodobieństwo, że do tego spotkania dojdzie. Stronie amerykańskiej na tym zależy, a sam Putin i jego środowisko dostrzegają szansę ugrania jeszcze czegoś więcej podczas takiego spotkania - kończy Mateusz Piotrowski.