Uprawnienia prezydenta RP
Wybierany w wyborach powszechnych na
pięcioletnią kadencję prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie ma
wprawdzie tak dużej władzy wykonawczej, jak np. prezydenci Francji
czy USA, ale może wpływać na politykę rządu czy działania
parlamentu, wetując np. ustawy lub skracając kadencję Sejmu.
Prezydent powołuje premiera i rząd. Powołuje też sędziów, w tym pierwszego prezesa Sądu Najwyższego i prezesa Trybunału Konstytucyjnego. Może również stosować prawo łaski wobec wszystkich, oprócz tych, którzy zostali skazani przez Trybunał Stanu.
Po zasięgnięciu opinii marszałków Sejmu i Senatu, prezydent może - w ściśle określonych przypadkach - zarządzić skrócenie kadencji Sejmu (wówczas skrócona zostaje też kadencja Senatu). Skracając kadencję Sejmu zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę. Zwołuje też pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu.
Prezydent kształtuje polską politykę zagraniczną. Do jego uprawnień należy m.in. ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, mianowanie i odwoływanie przedstawicieli naszego kraju w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.
Zgodnie z konstytucją, prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych. Mianuje szefa Sztabu Generalnego i innych dowódców, nadaje stopnie wojskowe. W czasie pokoju sprawuje pieczę nad wojskiem za pośrednictwem ministra obrony narodowej, zaś na czas wojny - mianuje, na wniosek premiera, Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym trybie może go też odwołać.
To właśnie prezydent, także na wniosek premiera, w razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie sił zbrojnych do obrony RP.
Może zwrócić się z orędziem do Sejmu, Senatu bądź Zgromadzenia Narodowego (połączone obie izby), a w sprawach szczególnej wagi może zwołać Radę Gabinetową, którą tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem głowy państwa.
Prezydent nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się go. Szef państwa nadaje też ordery i odznaczenia.
Podpisuje ustawy przyjęte przez parlament, może jednak przed podpisaniem wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie jej zgodności z ustawą zasadniczą, może ją także zawetować i zwrócić do ponownego rozpatrzenia przez Sejm. Ma też prawo inicjatywy ustawodawczej.
