Tusk musi zaproponować nową formułę albo przekazać pałeczkę [OPINIA]

Nowe dane z PKW. Trwa konferencja [RELACJA NA ŻYWO]

Tekst powstał w ramach projektu WP Opinie. Przedstawiamy w nim zróżnicowane spojrzenia komentatorów i liderów opinii publicznej na kluczowe sprawy społeczne i polityczne.

Choć Jarosław Kaczyński i Donald Tusk startowali w wyborach prezydenckich tylko raz – odpowiednio w 2010 i 2005 roku – to od dwudziestu lat każde wybory głowy państwa przybierały tak naprawdę formę "zastępczej wojny" tych dwóch polityków. Kaczyński przegrał ją tylko raz – w 2010 roku, gdy sam przegrał z Bronisławem Komorowskim. Obecna, czwarta w sumie i trzecia z rzędu klęska Tuska może mieć dla jego formacji i niego samego najpoważniejsze konsekwencje.

Nie ma wątpliwości, że za taki a nie inny wynik odpowiedzialność w co najmniej równej mierze jak Trzaskowski ponosi Tusk. Prezydent Warszawy i jego sztab zrobili oczywiście w kampanii mnóstwo błędów: od nieprzekonującego zwrotu konserwatywno-ludowego, przez katastrofalną "operację Końskie", po zignorowanie nowych kanałów medialnych, takich jak Kanał Zero, po brak oferty dla młodych wyborców – Nawrocki wygrał w kohorcie 18-39.

Wszystko to nie musiałoby jednak kosztować kandydata KO zwycięstwa, gdyby Trzaskowski nie był kojarzony z rządem Tuska, gdyby kampania nie zmieniła się w referendum na temat niepopularnego rządu.

Według majowego sondażu CBOS tylko 34 proc. badanych deklaruje poparcie dla rządu, 44 proc. deklaruje się jako jego przeciwnicy. Od kwietnia liczba tych drugich wzrosła o 4 punkty procentowe – co pokazuje narastanie antyrządowych emocji w kluczowym okresie kampanii. Poparcie rządu Tuska kształtuje się na podobnym poziomie, co poparcie rządu Morawieckiego w momencie, gdy PiS traciło władzę jesienią 2023 roku. A PiS rządziło już osiem lat, miało za sobą pandemię i drożyznę, ludzie mieli też serdecznie dość tamtej ekipy, jej arogancji, afer, że o kurszczyźnie w TVP nawet już nie wspomnę.

Rząd Tuska nie był w stanie komunikować swoich sukcesów, nie powołał nawet rzecznika prasowego, zachowywał się jakby przegapił to, że dziś to nie takie media jak TVP są kluczowe dla społecznej percepcji władzy. Rozczarował w zasadzie wszystkie skrzydła popierającej go koalicji: od wolnorynkowego, któremu nie dowiózł obniżenia składki zdrowotnej dla przedsiębiorców; po lewicę, której nie dostarczył – i już nie dostarczy – związków partnerskich czy liberalizacji aborcji.

Zamiast bombardować prezydenta Dudę popularnymi ustawami, których odrzucenie byłoby kosztowne dla prezydenta, rząd przekonywał, że prezydent go blokuje i dopiero po wygranych wyborach prezydenckich będzie w pełni można zmieniać Polskę zgodnie z werdyktem z 15.10. Nie był jednocześnie w stanie przedstawić wizji jak ta zmiana miałaby wyglądać – co jest przecież zadaniem premiera – poza mało efektywnymi i coraz mniej interesującymi wyborców rozliczeniami z PiS.

Polityczna odpowiedzialność za to wszystko spada na Donalda Tuska. Klęska Trzaskowskiego kończy też pewien mit, jaki od 2007 roku narósł wokół obecnego premiera, którego treść sprowadza się do jednego zdania: Tusk jest jedynym człowiekiem zdolnym powstrzymać Kaczyńskiego i jego populistyczny blok.

Przez lata ten mit miał swoje racjonalne jądro. W 2007 roku, choć Kaczyńskiemu wydawało się, że skracając kadencję Sejmu idzie po zwycięstwo, Tusk wygrał wybory po błyskotliwej kampanii, w której zdecydowanie pokonał lidera PiS w bezpośredniej, telewizyjnej debacie. W 2011 roku jako pierwszy szef rządu i lider partii w historii III RP zapewnił sobie drugą kadencję z rzędu. Rok wcześniej wystawiony przez jego partię kandydat pokonał w wyborach prezydenckich Jarosława Kaczyńskiego, mimo społecznego współczucia dla lidera PiS po tragicznej śmierci jego brata.

Wyprowadzka Tuska do Brukseli tylko umocniła ten mit. Platforma przegrywała w 2015 i 19 roku, gdy na jej czele brakowało Tuska. Ewa Kopacz, Grzegorz Schetyna, Borys Budka – wszyscy oni ponosili klęski w grze z Kaczyńskim. Aktyw i sympatycy Platformy wyczekiwali powrotu Tuska z Brukseli, traktując go jak ostatnią deskę ratunku, męża opatrznościowego jako jedynego zdolnego uratować kraj przed orbanizacją.

I faktycznie, Tusk wygrał pierwsze wybory po powrocie do krajowej polityki i objęciu kierownictwa w PO. Koalicja Obywatelska była co prawda druga za PiS, ale ponad 11 milionów głosów na trzy sojusznicze listy bloku anty-pisowskiego dało obecnej koalicji większość. Przywództwo Tuska, takie akcje jak marsz miliona serc, były bardzo istotne dla tego sukcesu. W 2024 roku KO wyprzedziła PiS w sondażach oraz wyborach europejskich i sejmikowych.

W 2025 roku kandydat Tuska przegrywa, pozostając w cieniu szefa rządu, który na końcu kampanii w wybitnie niefortunny sposób zaangażował się we wspieranie swojego kandydata.

Wszystko to będzie skłaniało komentatorów, wyborców, kolegów z partii i koalicjantów Platformy do pytań czy Tusk nie powinien ustąpić, przekazać pałeczki komuś nowemu. Już po pierwszej turze taki postulat sformułował Jacek Żakowski.

Odejście Tuska z rządu dziś byłoby trzęsieniem ziemi znacznie większym niż jego przeniesienie się do Brukseli 11 lat temu. Zamiast nowego otwarcia mogłoby to spowodować panikę w szeregach koalicji 15.10. Tym bardziej, że nie widać nikogo kto dziś mógłby zastąpić Tuska. Jeśli kiedyś przyszłością Platformy był Trzaskowski, to po niedzielnej klęsce trudno sobie wyobrazić by z sukcesem stanął na czele rządu nowego otwarcia.

Jeśli Tusk nie ustąpi, to musi zaproponować jakieś nowe otwarcie, inaczej następne wybory zmiotą obecny układ władzy i dadzą bardzo komfortową większość koalicji PiS i Konfederacji. Trzeba przedstawić nową opowieść, zapomnieć o rozliczaniu PiS – bo zwycięstwo Nawrockiego zamyka ten temat. Czy podzielona, niezdolna porozumieć się w wielu kwestiach, powstała głównie jako kordon chroniący kraj przed trzecią kadencją PiS koalicja jest zdolna do stworzenia takiej opowieści to inna sprawa, być może jest też nią zwyczajnie za późno i nic nie jest w stanie zablokować objęcia władzy przez nową, radykalnie prawicową większość po następnych wyborach. Ale jeśli koalicja 15.10. nie wyjdzie z nową narracją i dostarczającą to, co obiecuje polityki, to może się od razu pakować.

Dla Wirtualnej Polski Jakub Majmurek