Sprawdzili wypowiedzi na debacie. To on częściej mijał się z prawdą

Karol Nawrocki i Rafał Trzaskowski starli się w debacie przed drugą turą wyborów prezydenckich. Zadawali sobie pytania z obszarów: zdrowie, gospodarka, polityka społeczna, bezpieczeństwo, kwestie światopoglądowe i polityka międzynarodowa.

Demagog wziął pod lupę 13 wypowiedzi, które padły podczas debaty.

- Pozyskałem 200 mln z unijnych funduszy na walkę z rakiem - powiedział Rafał Trzaskowski. Kandydat KO sam również poprosił organizację o to, by sprawdziła tę wypowiedź.

Jak sprawdził Demagog, cztery warszawskie szpitale: Bielański, Praski, Czerniakowski i Południowy, otrzymają z UE w ramach Krajowego Planu Odbudowy 216 mln zł na opiekę onkologiczną.

O finansowanie z Unii Europejskiej wnioskowały miejskie szpitale, a nie prezydent miasta Rafał Trzaskowski.

"Kwota unijnego wsparcia podana przez Rafała Trzaskowskiego jest poprawna, jednak polityk – stwierdzeniem, że to on pozyskał te środki – wyolbrzymił swoje dokonania. Dlatego jego wypowiedź oceniamy jako manipulację" - uznał Demagog.

Karol Nawrocki powiedział podczas debaty, że w 2024 roku średnia kolejna do lekarza była najdłuższa od 12 lat.

Demagog uznał tę wypowiedź za prawdziwą. Według raportu WHC w październiku i listopadzie 2024 r. średni czas oczekiwania na świadczenia zdrowotne wyniósł 4,2 mies., a do specjalisty – 4,3 mies. To najdłuższe czasy oczekiwania od 12 lat. W 18 z 40 specjalizacji kolejki się wydłużyły, w 13 – skróciły.

- Dzisiaj jest pan zastępcą Donalda Tuska, który nie robi nic, gdzie 10 tys. nielegalnych imigrantów przekracza polską zachodnią granicę - powiedział Nawrocki.

Jego wypowiedź to fałsz. Demagog przypomina, że w 2024 roku służby odnotowały 9369 przypadków zawróceń do Polski na granicy z Niemcami, z czego 4704 stanowili obywatele Ukrainy. Zawracano osoby, które były już wcześniej w Polsce i nie otrzymały zgody na wjazd do Niemiec.

To jednak nie oznacza, że wszyscy zawróceni migranci przebywali później w Polsce nielegalnie. Mogą mieć oni legalne prawo pobytu w Polsce m.in. na podstawie ustawy pomocowej dla obywateli Ukrainy.

Za manipulację Demagog uznał wypowiedź Nawrockiego dotyczącą pozwoleń na pracę w Polsce dla osób z zagranicy. Według kandydata PiS w 2004 roku przyznano ich o 3 tys. więcej niż w roku poprzednim.

W 2023 r. wydano 320 630 zezwoleń na pracę dla cudzoziemców, a w 2024 – 322 941, czyli tylko o 2311 więcej. Polityk przywołał jedynie dane z 2023 r., pomijając lata 2018–2022, w których liczba zezwoleń była wyższa. Nie wspomniał też, że wzrost między 2023 a 2024 r. wyniósł mniej niż 1 proc. Ze względu na wybiórcze dane i brak istotnego kontekstu, wypowiedź oceniamy jako manipulację. Zezwolenia wydaje się pracodawcom, więc jeden cudzoziemiec może otrzymać ich kilka rocznie.

Trzaskowski stwierdził, że PiS podczas swoich rządów wprowadził 22 nowe podatki - nawet od deszczu. Wypowiedź ta była prawdziwa.

- To właśnie rząd PiS wpuszczał żywność z Ukrainy, to zostało zablokowane. A teraz, właśnie w tej chwili wchodzą nowe przepisy wynegocjowane przez ten rząd, z moją pomocą (...), że zboże z Ukrainy nie będzie wjeżdżać w ogóle do Unii Europejskiej - powiedział Trzaskowski.

Jego wypowiedź została uznana za fałszywą.

W 2022 r. do Polski sprowadzono 2,45 mln ton ukraińskiego zboża. W 2023 r. rząd PiS wprowadził zakaz jego importu, który obowiązywał też na poziomie UE do 15 września. Następnego dnia Polska przywróciła zakaz. Obecnie handel z Ukrainą regulują zliberalizowane przepisy UE, ważne do czerwca 2025 r. Trwają prace nad nowym rozporządzeniem, które nie przewiduje zakazu importu zboża – produkt ten ma być zwolniony z licencjonowania.

- [Strategia Bezpieczeństwa Narodowego – przyp. Demagog] została napisana przed wybuchem wojny i tam nie ma nic o rozwiązaniach dotyczących sztucznej inteligencji, tam nie ma nic o dronach, tam nie ma nic o obronie cywilnej - powiedział Trzaskowski podczas debaty. Ta wypowiedź to fałsz.

Dokument "Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP" z 2020 r. zawiera odniesienia do sztucznej inteligencji i systemów bezzałogowych. Na s. 7 podkreślono rosnącą rolę autonomicznych technologii wojskowych, w tym zrobotyzowanych platform uzbrojenia wykorzystujących AI. Strategia uwzględnia też obronę cywilną – jako cel wskazano m.in. budowanie odporności na zagrożenia hybrydowe, rozwój powszechnej obrony cywilnej i utrzymywanie zasobów potrzebnych do ich odtwarzania (s. 15).

- Nie ma Zielonego Ładu. Już nie - powidział Trzaskowski, co znowu zostało uznane za fałsz.

Europejski Zielony Ład to pakiet inicjatyw ogłoszony w 2019 roku, którego celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej UE do 2050 r. W jego ramach przyjęto szereg obowiązujących dyrektyw i rozporządzeń. Na początku 2024 roku pojawiły się spekulacje o wycofaniu się Komisji Europejskiej z Zielonego Ładu, m.in. w związku z ogłoszeniem Europejskiego Kompasu Konkurencyjności i nowej wizji dla rolnictwa. Jednak wprowadzenie nowych programów nie oznacza rezygnacji z dotychczasowych założeń Zielonego Ładu.

- Remonty pustostanów – 12 tys. pustostanów. [...] 2 tys. nowych mieszkań, które zostały wybudowane - powiedział Trzaskowski. Dane te dotyczą Warszawy. Wypowiedź ta jest częściowo prawdziwa.

W latach 2018–2025 w Warszawie oddano do użytku 1 465 nowych mieszkań – 447 komunalnych i 1 018 w ramach TBS. Zastępczyni prezydenta Aldona Machnowska-Góra poinformowała, że podczas prezydentury Rafała Trzaskowskiego wyremontowano 12 277 mieszkań, co potwierdził stołeczny ratusz. Choć rzeczywiście wyremontowano ponad 12 tys. lokali, liczba nowo wybudowanych mieszkań nie przekroczyła 2 tys.

Za prawdziwą została uznana wypowiedź Nawrockiego, który powiedział, że Trzaskowski buduje tylko 60 mieszkań komunalnych rocznie.

W latach 2018–2024 samorząd Warszawy oddał do użytku łącznie 423 mieszkania komunalne, co daje średnio ok. 60 nowych lokali rocznie. Liczba ta nie była jednak stała w poszczególnych latach.

Za częściowo prawdziwą została uznana wypowiedź Nawrockiego, który powiedział, że dzisiaj dług publiczny sięgnął 1,750 bln zł.

Pod koniec 2024 r. państwowy dług publiczny wyniósł 1 611,6 mld zł, a według unijnej metodologii – 2 011,8 mld zł. Zadłużenie Skarbu Państwa w marcu 2025 r. sięgnęło 1,75 bln zł, co zwykle stanowi ok. 90 proc. długu publicznego. Oznacza to, że faktyczne zadłużenie jest wyższe, niż podaje Karol Nawrocki – dane w rzeczywistości jeszcze silniej wspierają jego tezę.

- Jeżeli chodzi o mieszkania, mówiłem o tym, komunalne, zajmuję się 160 tysiącami Warszawiaków. Ale jeżeli chodzi o lokale [użytkowe – przyp. Demagog], mam ich 8 tys. w Warszawie. I dzielnice wynajmują te lokale bardzo wielu organizacjom - powiedział Trzaskowski. Ta wypowiedź to prawda.

Za prawdziwą została uznana wypowiedź Nawrockiego, który powiedział, że Rafał Trzaskowski głosował przeciwko obniżeniu wieku emerytalnego.

W 2016 roku prezydent Andrzej Duda złożył projekt ustawy przywracającej wcześniejszy wiek emerytalny – 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Rafał Trzaskowski zagłosował przeciwko temu projektowi. Ustawę przyjęto głosami posłów PiS, Kukiz’15 oraz Wolnych i Solidarnych.

Podsumowując, aż trzy fałszywe wypowiedzi miał kandydat KO Rafał Trzaskowski. Jedna została uznana za manipulację. Karol Nawrocki miał jedną wypowiedź uznaną za manipulację i jedną za fałsz.