Ponad miliard złotych rocznie na lekcje religii. Świecka Szkoła podsumowuje

Piotr Pawłowski - gdański prawnik, działacz Nowej Lewicy oraz koordynator akcji Świecka Szkoła - podsumował badania kosztów katechezy w publicznych szkołach. Wraz z wolontariuszami zapytał o to samorządy w trybie dostępu do informacji publicznej. W akcję były zaangażowane posłanki Lewicy: Anita Dziedzic-Kucharska, Katarzyna Kotula, Monika Falej, Małgorzata Prokop-Paczkowska.

Pytania o koszty lekcji religii trafiły do wszystkich polskich gmin (2477) i powiatów (380 powiatów, w tym 66 miast na prawach powiatu). Merytoryczne odpowiedzi nadeszły od 2011 gmin (81,2 proc.) oraz 179 powiatów (57 proc.). Chodzi tu o rok szkolny 2019/2020.

Według danych zebranych przez Piotra Pawłowskiego i wolontariuszy koszt lekcji religii w publicznych szkołach to ponad miliard złotych, a konkretnie 1 104 327 894,19 zł​. To 999 743 595,17 zł z budżetów polskich gmin oraz 104 584 299,02 zł (biorąc pod uwagę, że odpowiedzi udzieliło niewiele ponad połowa powiatów).

Wyniki te korespondują z odpowiedzią ówczesnego Ministerstwa Edukacji Narodowej na interpelację posła Koalicji Obywatelskiej Marka Sowy. Wynika z niej, że na 21,7 tys. katechetów państwo wydaje 1,482 mld zł.

W trakcie badań okazało się, że również samorządy wojewódzkie finansują lekcje religii w szkołach przyszpitalnych, w których uczą się młodzi pacjenci szpitali samorządowych.

Piotr Pawłowski wziął pod lupę szczególnie województwo pomorskie. Z badań wynika, że samorząd gdański wydał w badanym roku szkolnym prawie 15 mln zł na katechezę (269 zł na ucznia). Gdańsk pokrył z tego 46 proc. Rocznie Gdańsk wydaje na edukację ok. miliard złotych, co daje 25 proc. miejskiego budżetu. Gmina Gardeja wydaje rocznie ok. 464 tys. zł (506 zł na ucznia), Krynica Morska wydaje 72 tys. zł (849 zł na ucznia). Na Pomorzu jest 1607 etatów dla nauczycieli religii.

Piotr Pawłowski tłumaczył, że dysproporcje w kwotach przypadających na ucznia wynikają z liczby uczniów w mniejszych ośrodkach niejednokrotnie w zajęciach biorą udział kilkunastoosobowe grupy. Przelicznik nie musi więc dotyczyć samej katechezy. Prawnik zwraca też uwagę na gminę Bobowo w powiecie starogardzkim. Tam na lekcje religii, w jedynej szkole w gminie, zapisani byli wszyscy uczniowie. Oprócz tego Pawłowski zauważył odpływ uczniów z lekcji religii, co nie pociąga za sobą zmniejszenia liczby etatów dla katechetów.

Świecka Szkoła wskazuje, że największe problemy z odpowiedziami sprawiały duże miasta, jak choćby Gdańsk. Odpowiedzi nie udzieliły m.in. Wrocław, Łódź i Kraków. Niektóre samorządy miały tłumaczyć się brakiem informacji oraz próbowały zasłaniać się koniecznością wykazania szczególnie istotnego interesu społecznego w udzieleniu takich informacji. Informacji nie przekazały takie miasta jak Gdynia, Reda i Pruszcz Gdański.

Piotr Pawłowski mówi wprost: chce by lekcje religii zniknęły ze szkół. Jego zdaniem w szkołach dyskryminuje się uczniów, którzy nie chodzą na katechezę. To jedyni uczniowie, którzy mają często okienka w środku zajęć szkolnych. Zdaniem Pawłowskiego

- Szkoła publiczna to nie miejsce dla religii. Chcemy zainteresować tym tematem coraz szersze kręgi. To zaczęło się 6 lat temu, kiedy zbieraliśmy podpisy pod obywatelskim projektem Świeckiej Szkoły. Zapraszając młodych ludzi chciałem pokazać, że to też ich temat. Jestem z pokolenia rodziców i mam inną perspektywę, ale młodzi w tym siedzą. Musimy walczyć razem. Bez polityków tego nie zrobimy - mówił Piotr Pawłowski.

- Będziemy przekonywać polityków, że usunięcie religii ze szkół przysłuży się wszystkim. Gdy rozmawiam z katolikami, a znam ich wielu, to mówię, że powinni przyłączyć się do mnie. Świeckość instytucji publicznych jest w interesie ludzi wierzących. Ewidentnie widać, że Kościół i wierni szkodzą sami sobie wchodząc w mariaż z władzą. Kościół degeneruje się korzystając nadmiernie z przywilejów. To, że dramatycznie spada liczba młodzieży na lekcjach religii nie wzięło się znikąd. Katoliku, jeżeli chcesz uratować swój Kościół, by był porządną wspólnotą, przyłącz się do mnie i walcz o świecką szkołę - dodał.

W konferencji brali też udział młodzi ludzie z różnych organizacji: Nikola Kwella z Ostrej Zieleni, Marta Łosińska i Kacper Dominikowski z Młodej Lewicy oraz Aleksandra Łoboda z Fundacji Widzialne - Zmiana jest Kobietą. Pierwsza trójka to licealiści, również z mniejszych ośrodków. Młodzież dzieliła się trudnymi doświadczeniami z lekcji religii, na których m.in. obrażano homoseksualistów.

Młodzi apelowali o to, by lekcje religii uczyły również o innych wyznaniach niż katolicyzm oraz by w szkołach prowadzono lekcje etyki i rzetelnej edukacji seksualnej, a nie wychowania do życia w rodzinie, na których dziewczęta słyszały m.in. o możliwości zajścia w ciążę po dotykaniu klamek męskich toalet lub kąpieli w tym samym basenie z chłopcami.

- Przez 9 lat uczęszczałam do szkoły wiejskiej, gdzie dyskryminacja jest większa. Wszyscy wszystko o sobie wiedzą, są plotki. Uczeń nie może tam wyrażać samych siebie. Szkoła powinna być miejscem, w który możemy być sobą, a nie spełniać oczekiwania. Uczeń powyżej 15 roku życia powinien sam decydować czy chce chodzić na religię czy etykę w szkołach. Wielkim problemem jest jest przemoc werbalna i internetowa - mówiła jedna z uczennic.

Zapytaliśmy w kilku samorządach o nieudzielenie informacji Świeckiej Szkole. Biuro prasowe prezydent Łodzi odpowiedziało nam, że dyrektorzy szkół wynagradzają nauczycieli według podobnych stawek niezależnie czy uczą religii czy innych przedmiotów. Biuro informuje też, że Świecka Szkoła uzyskała od informacje dot. katechezy w Łodzi. Katecheci mają tam 291,33 etatów i zarabiają brutto od 3 115 zł do 5 022 zł. Daje to co najmniej 907 tys. zł.

Urzędnicy z Redy twierdzą, że nie mają możliwości przekazania takich informacji.

Odpowiedź - choć bez kwot nadeszła też z Gdyni.

- Nauczyciele religii w szkołach mogą także uczyć innych przedmiotów lub brać zastępstwa za kolegów nieobecnych w pracy, dlatego też ich płace trzeba by dokładnie przeanalizować pod kątem która część wynagrodzenia dotyczy nauczania religii, a która innych czynności zawodowych. Stąd też przekazaliśmy Świeckiej Szkole informację z prośbą, by ruch zwrócił się bezpośrednio do placówek, które mają wiedzę na temat - przekazał nam Bartłomiej Przybyciel, zastępca naczelnika Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Gdyni.

Jeszcze jeden samorząd zapowiedział odniesienie się do sprawy.