Tortury, pobicia, zgony i "niebieski mur" – ujawniamy nowy dokument dot. przemocy policji

W poniedziałek Wirtualna Polska ujawniła stworzony w 2016 roku i ukrywany przez MSWiA raport dotyczący problemu agresji w policji. Rzecznik komendanta głównego Mariusz Ciarka pytany przez nas o dokument przekonywał, że sytuacja w policji uległa od tego czasu poprawie. Tak samo naszą publikację komentował Mariusz Błaszczak. - Ten raport pokazuje fotografię polskiej policji sprzed dwóch lat. Od tego czasu dużo się zmieniło – mówił na wtorkowej konferencji szef MSWiA.

Przeczy temu wewnętrzny dokument, do którego dotarła Wirtualna Polska zawierający spis 30 spraw badanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich z udziałem policjantów z lat 2016-17. Warto podkreślić, że nie są to skargi obywateli, ale sprawy przesyłane do Rzecznika z nadzorującego policję Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w ramach "informacji pozaskargowej". Umowę w tej sprawie zawarto wiele lat temu, gdy na fotelu Rzecznika zasiadał Janusz Kochanowski. W biurze RPO słyszymy wyjaśnienie, że w ramach tej umowy na biurku RPO lądują sprawy, które badają prokuratury, sądy albo policyjne wydziały kontroli wewnętrznej.

Część opisywanych przez nas spraw trafiła do rzecznika po tym, jak zostały opisane w mediach, ale większość nie była jeszcze opisywana przez dziennikarzy. Ze względu na dobro toczących się postępowań nie podajemy miejsc i nazwisk. Pomijamy także sprawy, w których zarzuty formułowane wobec policjantów w opinii pracowników biura RPO mogą być bezpodstawne.

Sprawa z maja 2017 roku. Trafiła do rzecznika na podstawie informacji z komendy głównej policji. Dotyczy mężczyzny, który zmarł po próbie obezwładnienia go przez policjantów.

"W trakcie interwencji, kiedy to podczas podjętej przez funkcjonariuszy KP w B. nastąpił zgon p. W. N. Funkcjonariusze zastosowali wobec niego chwyty obezwładniające, w wyniku których unieruchomiono go na podłodze. W pewnym momencie (nazwisko mężczyzny) zaczął charczeć, a jego twarz zaczęła nabierać intensywnego koloru. Pomimo podjętej resuscytacji mężczyzna zmarł.

Według naszych informacji zbliżonych do prokuratury sekcja zwłok mężczyzny wykazała ostrą niewydolność krążenia i obecność "substancji psychoaktywnych”, które według ekspertyzy biegłych przyczyniły się do zgonu. Biegli wykluczyli też związek między działaniami policjantów a śmiercią mężczyzny.

Zdaniem naszego rozmówcy z biura RPO sprawa jest podobna pod tym względem do ujawnionej przez TVN sprawy śmierci Igora Stachowiaka na wrocławskim komisariacie.

- Zupełnie jak w sprawie Stachowiaka. Biegli nie widzą związku, ale jest oczywiste, że gdyby nie interwencja policjantów, to człowiek by dalej żył – ocenia nasz rozmówca, który pragnie zachować anonimowość.

- Wiele spraw jest umarzanych przez prokuraturę, bo świadkami są wyłącznie policjanci, którzy się nawzajem chronią. Sami nazywają to „niebieskim murem” – dodaje.

Marzec 2017. Sprawa podjęta na podstawie informacji z komendy głównej policji. Dotyczy niepełnoletniego, który trafia na komisariat, bo jest podejrzewany o włamanie do piwnicy.

"Podczas przesłuchania przez policjantów przez 8 godzin nie dostał wody ani jedzenia, a przesłuchanie polegało na klęczeniu na pałce policyjnej przez ponad 3 godziny z rękoma zakutymi w kajdanki trzymanymi na karku i twarzą odwróconą do ściany oraz skrzyżowanymi na klęcząco nogami również zakutymi mocno w kajdanki” – brzmi opis w dokumencie biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

"Przez ponad 3 godziny nie pozwolono mu skorzystać z WC i podczas przesłuchania był łapany za twarz i ściskany, wyzywany i zastraszany. W tej pozycji opisanej pozycji był przesłuchiwany, gdyż na siłę próbowano wymusić na nim przyznanie się do winy” – podkreśla autor raportu.

Postępowanie zostało umorzone przez prokuraturę. Pokrzywdzony może od tej decyzji odwołać się do sądu.

Styczeń 2017 roku. Sprawa podjęta na podstawie informacji z KGP. Dotyczy mężczyzny, który specerowa z psem bez smyczy.

Policjanci zatrzymali go, wywieźli go do lasu, gdzie został przez nich pobity zmuszony do przyjęcia mandatów karnych.

"Na zatrzymanego nałożono 4 mandaty karne dot. niezachowania środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, utrudnienia korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego, odmowy podania danych osobowych, palenia tytoniu w miejscu niedozwolonym na ogólną kwotę 1750 zł” – czytamy w dokumencie.

Zmuszanie do seksu oralnego

Kwiecień 2017 roku. Sprawa dotyczy pobicia mężczyzny przez policjantów.

"Pokrzywdzony oświadczył, że w trakcie przewożenia radiowozem miał zostać dwukrotnie uderzony, jakiś łysy policjant miał go kopać. Ponadto policjant, który pełnił służbę miał nakłaniać mężczyznę do odbycia stosunku oralnego. Pokrzywdzony posiada obrażenia w postaci stłuczenia głowy, otarcia naskórka okolicy łokci obu rąk oraz kolan, a także stłuczenie lewej stopy ” – czytamy.

Październik 2017 roku. Dotyczy pobicia zatrzymanego przez policję mężczyzny, który zaczął uciekać.

"Uciekając usłyszał okrzyk "stój bo strzelam", zatrzymał się i położył na ziemię. Gdy leżał, podeszło do niego dwóch mężczyzn. Jeden z nich nałożył mu kajdanki na ręce trzymane z tyłu. Użyto wobec niego ręcznego miotacza gazu. Następnie, gdy był prowadzony jeden z nich popchnął go, a drugi podstawił mu nogę. Gdy się przewrócił, upadł twarzą do wody, a wtedy jeden z mężczyzn klęknął mu na głowę. Po chwili został podniesiony, kopnięty w nogę i popchnięty na trawę. Kiedy leżał na ziemi jeden z funkcjonariuszy zaczął go kopać po całym ciele, bić pięściami. Przestał być bity dopiero, gdy podjechał radiowóz, którym został zabrany” – czytamy w raporcie.

O komentarz to sprawy poprosiliśmy Rzecznika Praw Obywatelskich. – Od lat się zajmuje przemocą w policji. Ten problem zawsze istniał. Nie wiem, na ile liczba spraw, które do nas trafiły, jest efektem dużej skali, a na ile to jest efekt rosnącej odwagi po sprawie Igora Stachowiaka. Wiele osób uwierzyło w to, że takie sprawy mogą być wyjaśniane – mówi nam Adam Bodnar.

O odniesienie się do spraw dotyczących policjantów badanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich poprosiliśmy rzecznika Komendanta Głównego Policji Mariusza Ciarkę.

Rzecznik podkreślił, że Polska jest sygnatariuszem międzynarodowych konwencji zakazujących tortur i poniżającego traktowania, a Policja w swoich działaniach kieruje się ich postanowieniami. - Obowiązujące regulacje prawne zapewniają prawa przysługujące stronom postępowania karnego lub w sprawach o wykroczenia i nie ma mowy o stosowaniu tortur przez funkcjonariuszy - podkreślił Ciarka.