Zamordowani przez UPA. "Nie można tego nazwać grobem".

• Gdzie i kiedy? Pogrzeb ofiar zbrodni wołyńskiej odbędzie się w sobotę w Puźnikach na zachodzie Ukrainy.
• Ile ofiar? Podczas ekshumacji znaleziono szczątki co najmniej 42 osób, w tym kobiet, mężczyzn i dzieci.
• Dlaczego to ważne? Marta Cienkowska z MKiDN określiła to wydarzenie jako przełomowe dla relacji polsko-ukraińskich.

Puźniki, niegdyś wieś w obwodzie tarnopolskim, były miejscem tragicznych wydarzeń z lutego 1945 r., kiedy to ukraińscy nacjonaliści zamordowali od 50 do 120 Polaków. Głównym sprawcą był Petro Chamczuk, dowódca sotni UPA Siry Wowky. Zbrodnia ta była jedną z ostatnich akcji tej grupy.

Ekshumacje w Puźnikach trwały od kwietnia do maja 2025 r. i były pierwszymi po zniesieniu zakazu poszukiwań polskich ofiar na Ukrainie. W pracach, koordynowanych przez fundację Wolność i Demokracja, uczestniczyli eksperci z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Instytutu Pamięci Narodowej, a finansowanie zapewniło Ministerstwo Kultury. Odnaleziono szczątki co najmniej 42 osób - analiza antropologiczna wskazała, że wśród nich było co najmniej 11 dzieci, 16 kobiet i 10 mężczyzn.

Prof. Andrzej Ossowski z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego wyjaśnił, że mogiła była bardzo płytka. - Nie można tego nazywać grobem. Jest to bardziej miejsce, w którym zwłoki zostały ukryte - mówił.

- Dla nas wszystkich jest to społeczny, polityczny, dyplomatyczny, ale też psychologiczny przełom, który jest efektem wieloletnich rozmów - zaznaczyła podczas majowej konferencji prasowej ówczesna ministra kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska.

W sobotnich uroczystościach pogrzebowych (6 września) weźmie udział m.in. Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego. W środę na konferencji podkreśliła, że to bardzo ważne i przełomowe wydarzenie. - Teraz trwają badania genetyczne i opracowanie raportu - powiedziała w środę na konferencji Cienkowska.

Udział w ceremonii weźmie także zastępca prezesa IPN dr hab. Karol Polejowski.

Alina Charłamowa z ukraińskiej fundacji Wołyńskie Starożytności zapowiedziała, że poszukiwania w Puźnikach będą kontynuowane, ponieważ może tam być jeszcze jedna mogiła. Prof. Ossowski dodał, że badania sondażowe mogą rozpocząć się jeszcze w tym roku. Ekshumacje we Lwowie-Zboiskach również zakończono, gdzie znaleziono dwa zbiorowe groby z 31 osobami.