Trwa ładowanie...
dtakl6d

Staniszkis: kryzys jest naszą szansą

Obecny kryzys nie jest momentem cyklicznej samoregulacji. Przeciwnie: pokazuje, że samoregulacja nie działa. Przyszedł moment weberowskiego „odczarowania”, bo pękła bezrefleksyjna „oczywistość”. To co wydawało się bezproblemowym automatem, samo okazało się problemem.

dtakl6d
dtakl6d

Kryzys to sytuacja, gdy wydaje nam się, że nie ma już powrotu do stanu wcześniejszego: albo zmiana, albo – katastrofa. Katastrofa – czyli chaotyczna walka o przetrwanie, traktowanie innych jako zasób, odwrót od globalizacji, fragmentacja rynków zmniejszająca efektywność, zamykanie się społeczeństw w lokalnych, często autorytarnych, kryzysowych reżimach. I tzw. „kryzys przyszłości” – utrata nadziei i wizji. Niektórzy myślą, że to, co nazywam tu „katastrofą”, jest dla społeczeństw peryferii, poddanym głównym regułom nie fair – szansą. Nie wiem: to jedno z zagadnień, które warto przy okazji obecnego kryzysu przemyśleć.

Ktoś napisał, że w sytuacji kryzysu dokonuje się nagłe przejście od pojęć „za długich” (zakorzenionych w przyszłości) do pojęć „za krótkich”, dotyczących tylko lokalnego tu i teraz.

A przecież kryzys jest szansą. Wymusza zastanowienie się, co w procesach i instytucjach rynku (i polityki, bo geoekonomia tak splotła się z geopolityką, że „wolny rynek” już nie istnieje – i być może to właśnie spowodowało globalny kryzys) doprowadziło do zablokowania – jak mówią fizycy – płynnego, fazowego przejścia? Temperatura osiągnęła 100 stopni, woda powinna przejść w parę, ale – poddana dodatkowemu ciśnieniu zewnętrznemu (np. w laboratorium) utrzymuje patologiczny stan meta-stabilności. Następuje nukleacja – rozbicie jednolitej struktury wody na baloniki gazu i ciecz – i wszystko kończy się wybuchem. Jakie zewnętrzne ciśnienie utrudnia zmianę w obecnym kryzysie? Nietrafne pojęcia? Interesy? A może kryzys jest potrzebny dla radykalnego przebudowania struktur władzy i modelu kapitalizmu, z przerzuceniem kosztów tej zmiany na społeczeństwa?

Dobrą stroną kryzysu jest uświadomienie sobie, że nie ma systemu, który nad nim panuje: świat wciąż jest nasz, bo samoregulacja okazała się mitem. I to w naszych rękach jest możliwość zmiany. Ale czy myśląc tak, mamy rację? A może system się po prostu przegrupowuje, poświęcając potężne grupy interesu, a nawet – retorykę, która go legitymizowała? Co w tym kryzysie jest realne, a co – wirtualne, a co wreszcie – stanowi realna reakcję na wirtualną rzeczywistość?

dtakl6d

Może przyjdzie nam żyć w permanentnym kryzysie i uznać go za sytuację normalną? Procesy globalne tak się skomplikowały, że ich logika wymaga równoczesnego podejmowania działań sprzecznych. Może więc obecny kryzys to – przede wszystkim – przełom cywilizacyjny wymuszający zmianę sposobu myślenia, bo uświadamiający, że skończył się świat liniowości i dwuwartościowej logiki?

W kolejnych odcinkach pokażę, że sytuacja egzystencjonalnego kryzysu (różnie artykułowanego w poszczególnych cywilizacjach) stanowi oś konstrukcyjną wizji osoby ludzkiej we wszystkich kulturach. A ruch idei polegał na poszukiwaniu wyjścia, bądź – próbach zracjonalizowania tej wyjściowej tragiczności. Więc może świat instytucji gospodarczych też wpasowuje się w ów model i tam także uznamy życie w kryzysie za normę? A nawet, jak to jest w kulturze – za źródło dynamiki?

Prof. Jadwiga Staniszkis specjalnie dla Wirtualnej Polski

dtakl6d
Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.

WP Wiadomości na:

Komentarze

Trwa ładowanie
.
.
.
dtakl6d
Więcej tematów

Pobieranie, zwielokrotnianie, przechowywanie lub jakiekolwiek inne wykorzystywanie treści dostępnych w niniejszym serwisie - bez względu na ich charakter i sposób wyrażenia (w szczególności lecz nie wyłącznie: słowne, słowno-muzyczne, muzyczne, audiowizualne, audialne, tekstowe, graficzne i zawarte w nich dane i informacje, bazy danych i zawarte w nich dane) oraz formę (np. literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe, plastyczne, fotograficzne) wymaga uprzedniej i jednoznacznej zgody Wirtualna Polska Media Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie, będącej właścicielem niniejszego serwisu, bez względu na sposób ich eksploracji i wykorzystaną metodę (manualną lub zautomatyzowaną technikę, w tym z użyciem programów uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji). Powyższe zastrzeżenie nie dotyczy wykorzystywania jedynie w celu ułatwienia ich wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe oraz korzystania w ramach stosunków umownych lub dozwolonego użytku określonego przez właściwe przepisy prawa.Szczegółowa treść dotycząca niniejszego zastrzeżenia znajduje siętutaj