Katowice. Zaprotestowała przeciw Stalinogrodowi. Zmarła honorowa obywatelka miasta
Zmarła Barbara Tomicka-Nowakowska – honorowa obywatelka Katowic, która 68 lat temu wraz z dwiema koleżankami publicznie sprzeciwiła się zmianie nazwy miasta na Stalinogród. O jej śmierci poinformował prezydent Katowic Marcin Krupa.
14.04.2021 22:34
"Z przykrością informuję, że zmarła Honorowa Obywatelka Katowic Barbara Tomicka-Nowakowska z domu Galas, polska działaczka podziemia, która w 1953 r. podjęła publiczny sprzeciw wobec zmiany nazwy Katowice na Stalinogród" – napisał w środę prezydent w portalu społecznościowym, składając rodzinie i bliskim zmarłej wyrazy głębokiego współczucia.
Marcin Krupa przypomniał, że w 2008 r. Barbara Tomicka-Nowakowska została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Od 2004 r. wraz Natalią Piekarską-Ponetą (zmarłą w 2013 r.) była honorową obywatelką Katowic.
Nieżyjąca już wówczas Zofia Klimonda – trzecia z bohaterek – została później patronką skweru na katowickim Osiedlu Paderewskiego. Katowiccy samorządowcy podkreślają, że swoim odważnym czynem trzy nastolatki na zawsze wpisały się w historię górnośląskiej stolicy.
Katowice. Zmiana nazwy miasta po śmierci Józefa Stalina w 1953 roku
W 1953 r. uczennice chorzowskiego liceum imienia Marii Skłodowskiej-Curie, posługując się czcionkami z dziecięcej drukarni i pożyczoną maszyną do pisania, przygotowywały ulotki o znamiennych tytułach: "Precz ze Stalinogrodem", "Komuna to zaraza", "Górnicy nie dajcie z siebie wyciskać potu", "Śmierć komunie". Następie rozrzuciły je w środkach komunikacji i w miejscach publicznych, pisały też kredą i farbą na murach.
Decyzję o zmianie nazwy Katowic władze PRL podjęły dwa dni po śmierci Józefa Stalina. 7 marca 1953 r. w Katowicach odbyło się wspólne posiedzenie Komitetu Wojewódzkiego PZPR i prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Przyjęto jednomyślną uchwałę, w której zwrócono się do Komitetu Centralnego PZPR i rządu z prośbą "w imieniu śląskich mas pracujących" o nadanie Katowicom nowej nazwy – Stalinogród.
Tego samego dnia stosowną uchwałę przyjęły Rada Państwa i Rada Ministrów. Wiązała się z tym również zmiana nazwy województwa na stalinogrodzkie.
Choć formalnie inicjatywa zmiany nazwy wyszła z Katowic, faktycznie – według historyków – decyzja zapadła w Warszawie w kręgu najwyższych władz państwowych. Najbardziej prawdopodobnym autorem tego pomysłu był Bolesław Bierut.
Katowice. Protest trzech licealistek wobec zmiany nazwy na Stalinogród
Zmianie nazwy sprzeciwiły się trzy licealistki, które poniosły za to surowe konsekwencje. Po kilku tygodniach dziewczyny zostały zatrzymane. Poddano je brutalnemu śledztwu, były bite i poniżane. 8 czerwca 1953 r. sąd uznał je winnymi "sporządzenia i kolportażu ulotek o treści nawołującej do zbrodni i zawierających fałszywe wiadomości mogące wyrządzić istotną szkodę interesom państwa polskiego".
Barbarę Galas (później Tomicką-Nowakowską) skazano na cztery lata więzienia, a Natalię Piekarską i Zofię Klimondę na trzyletni pobyt w zakładzie poprawczym. Piekarska przebywała m.in. w areszcie śledczym w Katowicach i w schronisku w Wodzisławiu Śląskim, skąd uciekła 24 września 1953. Pojmano ją w Gdańsku 2 czerwca 1955 r.
Do starej nazwy Katowic powrócono 21 października 1956 r., dekretem Rady Państwa.
