"Skok z Mt Everestu" - dlaczego GROM skacze tam, gdzie latają samoloty pasażerskie?

Trudno sobie wyobrazić zrzucanie operatorów metodą "na linę”, stosowaną w wojskach desantowych. By uniknąć zdemaskowania, musimy wykonywać skoki z wysokości 10 tysięcy metrów, czyli takiej, na jakiej latają samoloty pasażerskie. Wówczas statek powietrzny nie zwraca niczyjej uwagi. Odrywają się od niego niewidzialne na ekranach radarów punkciki skoczków, którzy opadają z prędkością ponad 200 kilometrów na godzinę i otwierają czasze albo tuż nad ziemią (HALO), albo niemalże natychmiast (HAHO ) i wykonują wielokilometrowy przelot.

To jest rzeczywiście trochę tak, jakby ludzie wspinający się dotąd w Alpach zaatakowali nagle himalajskie ośmiotysięczniki. Podczas takiego skoku w krótkim czasie jesteśmy narażeni na gwałtowne zmiany ciśnienia i temperatury.

Jest pewna analogia związana z reakcją na zmianę ciśnienia, jednak skutki błędów popełnionych w czasie nurkowania dają o sobie znać niemalże natychmiast, a tu mogą się kumulować i pojawić po latach w postaci uszkodzenia kręgosłupa i stawów. Wcześniej nie brano tego pod uwagę, bo skoki wykonywano poniżej strefy zagrożenia, czyli z około 7,5 tysiąca metrów. Jakiekolwiek uszkodzenia aparatury powyżej tej wysokości również wiążą się z zagrożeniem życia.

Trochę jak do lotu w Kosmos. Wszystko musiało być precyzyjnie zaprojektowane pod kątem rozhermetyzowania kabiny - zaplanowane zużycie tlenu, a także odpowiednio opracowane uzbrojenie automatu awaryjnie otwierającego spadochron, żeby dekompresja w samolocie go nie uruchomiła. Należało się nauczyć desaturacji, czyli wypierania gazów z organizmu przed znalezieniem się na wysokości.

Trwały już wówczas we wrocławskim Zmechu prace, którymi kierował podpułkownik Leszek Plezia. Cenne, ale niepokrywające się w pełni z moją koncepcją. Odpowiadające nam doświadczenie, zarówno jeśli chodzi o skoki, sprzęt, jak i metodykę szkoleniową, mieli Amerykanie.

Do pewnego stopnia z zakresu metodyki szkolenia oraz spraw podstawowych i oczywistych. W dziedzinie oprzyrządowania i techniki skoków z takich wysokości poszliśmy własną drogą.

Od podstaw. Fantastyczne efekty przyniosło wprowadzenie systemu AFF (przyspieszony kurs płaskiego spadania - przyp), popularnego już wówczas na Zachodzie. Adept od początku wykonywał skoki z 4 tysięcy metrów, w towarzystwie instruktorów, a potem na ziemi analizował nagrany obraz ze swoich wyczynów.

Wprowadziliśmy między innymi czasze hybrydowe, w których górny płat nie miał przepuszczalności powietrza, co pozwalało lądować skoczkom z dużym obciążeniem na zrzutowiskach położonych na znacznych wysokościach.

Właśnie o to chodziło. Wcześniej Brytyjczycy, wykorzystujący czasze starego systemu, porozbijali się tam, odnieśli kontuzje. Należało wyciągnąć wnioski z ich przykrego doświadczenia.

Sporadycznie. Na całym świecie trening HAHO i HALO jest prowadzony w bezpiecznych granicach, z wysokości do 7,5 tysiąca metrów.

…w którym należy zaplanować i wykonać skok z 10 tysięcy, żeby ludzie poznali jego smak, żeby sprawdzić współdziałanie z załogami samolotów i zarazem system.

Nie do opisania!

Już nie jesteśmy jedyni. Ogólnie powiem, że w tym projekcie biorą udział żołnierze Wojsk Specjalnych.

Pomogła mi ogromnie współpraca z Aeroklubem Warszawskim oraz ze znakomitym specjalistą Arkiem Wantołą. Wspólnie szukaliśmy też możliwości przełożenia uprawnień wojskowych na cywilne. Ponieważ ich nostryfikacja nie była możliwa, rozpoczęliśmy procedurę od początku i po dwóch latach instruktorzy wojskowi uzyskali uprawnienia tandem pilotów oraz instruktorskie w szkoleniu AFF. Uprawianie spadochroniarstwa w cywilu wiąże się z kosztami. Czy trzeba było sięgnąć do własnej kieszeni?

Tak, ale to się opłaciło, bo od razu widziałem wielki postęp, zaczęliśmy się szybko rozwijać. Wielu instruktorów wojskowych idzie dziś naszą drogą, korzystając z najnowocześniejszych, certyfikowanych przez Urząd Lotnictwa Cywilnego cywilnych ośrodków spadochronowych, tak zwanych stref zrzutu, w Warszawie, Piotrkowie Trybunalskim, Włocławku czy Zielonej Górze.

Dziś, gdy do treningu wykorzystujemy tunele aerodynamiczne, liczba wykonanych skoków niekoniecznie jest miarą umiejętności i wyszkolenia.

Nie potrafię powiedzieć, dlaczego regulacje prawne zabraniają wojsku prowadzić działalności zarobkowej. Niemniej ośrodek jest wojsku potrzebny, stanowi jedyne rozwiązanie pozwalające właściwie przygotować skoczków wojskowych do wykonywania przerzutów metodą spadochronową. Dzięki własnemu tunelowi podniesiemy także poziom bezpieczeństwa szkolenia i, w konsekwencji, wykonywania zadań bojowych.

Skoczka unoszącego się na poduszce powietrznej można szkolić w tunelu z pełnym wyposażeniem, w warunkach symulujących wolne spadanie, niemal na bojowo. Nie jest to więc zabawa czy wyrzucanie pieniędzy.

Jeśli przeliczyć to na złotówki, może się okazać, że opłaciłoby się jeździć do sąsiadów. Zważywszy jednak, że żołnierz jednostki GRO M pół roku spędza na misji, po czym wraca i w ciągu trzech miesięcy ma odtworzyć zdolność bojową, po odpowiednim treningu, nie mamy czasu na wycieczki. Grupa, z którą byłem na misji, wróciła w kwietniu, a w grudniu leciała znów do Afganistanu. A przecież trzeba dojść do siebie, uporządkować sprawy rodzinne i domowe. Do tego dochodzą rozliczenia, komisja lekarska, kolejne certyfikacje…

Bardzo dawno temu, gdy poza Szwajcarią nie było w Europie takich tuneli, mówiłem o takiej potrzebie. Trafiłem na mur. Teraz nikt się już chyba nie odważy zaprzeczyć, że tunel powinien zostać wtedy wybudowany.

Dzięki podniebnym "zabawom" powstaje nowa jakość. Skoczkowie się doskonalą, osiągają niesamowitą kontrolę nad własnym ciałem w powietrzu. W wojsku, kiedy skaczemy w grupach, nie łączymy się wprawdzie w formacje i nie układamy figur, ale żołnierz swojego miejsca w zespole i umieć utrzymywać stały dystans do kolegów, aby nie stwarzać zagrożenia. Czy "szybkie spadochrony" również mają wojskowe zastosowanie?

Skacząc z wojskowym spadochronem hybrydowym, obciążonym sprzętem i bronią, również rozpędzamy się do bardzo dużej prędkości. Lądowisko powinno więc być odpowiednio długie, aby ją wytracić. W uproszczeniu, spadochroniarz ląduje wówczas jak samolot, a nie "siada" jak śmigłowiec.

Ograniczenia w nalocie wojskowym są na tyle dotkliwe, że nie pozwalają na utrzymanie wymaganego poziomu wyszkolenia, niezbędnego do zapewnienia bezpieczeństwa w czasie przerzutu w warunkach bojowych. A samoloty cywilne są tańsze, zawsze dostępne i przylecą tam, gdzie chcemy, jeśli zezwalają na to przepisy lotnicze.

Dokładnie tak było. Czyniłem starania o przeniesienie do jednostki specjalnej, nawet nie do końca wiedząc, na czym taka służba polega. Moje wnioski odrzucano, więc zacząłem je powielać co tydzień. Wreszcie dowódca okrętu, mając tego dość, poparł wniosek, dzięki któremu trafiłem do Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Zmechanizowanych we Wrocławiu.

Jako debiutant w tej dziedzinie nie miałem wielkich szans, by się znaleźć w NKP, bo miejsc było ledwie kilka, konkurenci zaś wykonali już w cywilu po kilkaset skoków.

Każdy promil należy wykorzystać. Byłem na tyle konsekwentny i uparty, że jeszcze w szkole wykonałem ponad sto skoków i zostałem instruktorem spadochronowym.

Z pewnością, tyle że w 1994 roku dowiedziałem już o jednostce GROM - przy okazji jej wylotu na Haiti - więc wytyczyłem sobie nowy cel. Nie spodziewałem się jedynie tego, że zrealizuję go jeszcze w trakcie nauki w szkole.

Niemalże. Ogłoszono wyjazd grupy podchorążych do Warszawy, na egzaminy do bliżej niesprecyzowanej jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Wiedziałem, że GROM znajduje się w MSW, postanowiłem więc za wszelką cenę załapać się na tę próbę. * W listopadzie 1995 roku spotkaliśmy się w Bieszczadach na selekcji przypominającej akcję filmu sensacyjnego. Mróz, śnieg, a tu, po pięciu dniach morderczych marszów, biwaków pod gołym niebem, gdy wszyscy szykowali się na tradycyjny maraton…*

Byłem do selekcji świetnie przygotowany, założyłem ponadto, że albo ją ukończę, albo mnie stamtąd wywiozą. A tu niespodziewanie zapakowano nas do przegrzanego autobusu, zaparzono, a potem wywalono w Mucznem na śnieg, i kazano stawić się w Rabem za dwadzieścia cztery godziny.

Ucieczka i pościg zamiast marszu… Bardzo siadła nam wszystkim psychika. Postanowiłem jednak trzymać się słów instruktora - szefa selekcji: "Wolno wszystko, nie można jedynie zabijać". Takie podejście dawało pewną nadzieję…

Miejsce wyznaczone przy krzyżu minąłem trzykrotnie. Dopiero za czwartym razem, nadkładając wiele kilometrów, trafiliśmy z kolegą dokładnie.

Po roku zostałem szturmowcem, znalazłem się w sercu jednostki GROM, zaczęła się ciężka i odpowiedzialna praca. Wkrótce pojechaliśmy na misję do Slawonii.

Robiliśmy swoje, gromadziliśmy wiedzę i doświadczenia, a na stanowiska operacyjne, wspomagające działanie, przychodziły osoby z zewnątrz, często nawet z niewielkim pojęciem o naszej pracy. I miały największy wpływ na funkcjonowanie jednostki. Mnie się to nie podobało.

Gdy się z czymś nie zgadzam, podejmuję działania, by to zmienić. Przy pierwszej okazji przeniosłem się do sekcji operacyjnej. Dziś jest to oczywiste, że doświadczeni oficerowie szturmowi, idąc drogą, którą wskazałem, pomagają w prawidłowej pracy jednostki.

Wytrzymałem rok, po czym doszedłem do wniosku, że zwariuję, jeśli zostanę tam dłużej.

W 2002 roku zwalniało się miejsce szefa wydziału spadochronowego. Spytano mnie, czy dam sobie radę na tym stanowisku i z jakich wzorców będę korzystał. Powiedziałem, że dam radę, a ponieważ właściwych wzorców w polskiej armii nie było, więc będę pracował według własnej koncepcji.

Marzyłem o powrocie. Gdy zaszła taka potrzeba, wróciłem. Wyjechałem do Afganistanu jako dowódca samodzielnej grupy zadaniowej i wydaje mi się, że nie zawiodłem swoich kolegów.

Mam nadzieję, że formalne odejście ze służby, wymuszone przez los, nie zamknie definitywnie wojskowego i spadochronowego rozdziału mojego życia.

Podpułkownik Jarosław Garstka Zdobywca Buzdygana, nagrody "Polski Zbrojnej". Jeszcze jako podchorąży Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Zmechanizowanych, ale już w stopniu podporucznika, aplikował do jednostki GROM. Przeszedł selekcję, służył w szturmie, jako szef sekcji spadochronowej, a zarazem zaawansowany instruktor spadochronowy przygotował i wprowadził w życie system desantowania zespołów bojowych z dużych wysokości. Dowodził zespołem bojowym w operacji afgańskiej. Po powrocie z misji objął stanowisko zastępcy dowódcy jednostki GROM. Służbę wojskową zakończył w połowie 2012 roku.