Rok 2004 w Unii Europejskiej

10.02. - Komisja Europejska przedstawiła propozycję budżetu Unii na lata 2007-2013. Propozycja zakłada, że budżet UE wyniesie ponad bilion euro, z czego prawie 345 mld euro to fundusze na pomoc biednym regionom w starej i nowej Unii, a prawie 405 mld euro na dotacje rolne, rozwój terenów wiejskich i ochronę środowiska. Daje to średnią zaledwie 1,14% dochodu narodowego brutto Unii powiększonej do 27 państw (wraz z Rumunią i Bułgarią od 2007), ale i tak jest to więcej niż postuluje tzw. grupa sześciu: Paryż, Berlin, Londyn, Wiedeń, Sztokholm i Haga które żądały, by maksymalny poziom wydatków nie przekroczył 1 procent. Komisja uznała, że jest to niemożliwe, jeśli Unia ma sfinansować nowe zadania oczekiwane przez przywódców i obywateli UE: większe wydatki na badania naukowe i najnowsze technologie, wielkie projekty w infrastrukturze, ochronę granic i przeciwdziałanie nielegalnej imigracji, umocnienie roli Europy jako wiodącego gracza na scenie politycznej świata.

25.03. - po serii zamachów terrorystycznych w Madrycie (11.3.2004) UE zdecydowała się wzmocnić współpracę antyterrorystyczną. Na szczycie 25 marca w Brukseli przywódcy 25 państw UE przyjęli specjalną deklarację i plan "antyterrorystyczny". Zakłada on m.in.: powołanie koordynatora ds. walki z terroryzmem (został nim Holender Gijs de Vries); wpisanie do konstytucji UE "klauzuli solidarności" - wobec ataku terrorystów kraje Unii są zobowiązane przyjść sobie z pomocą; wprowadzenie od 2005 ro. danych biometrycznych do paszportów i wiz; skuteczniejszą walkę z praniem pieniędzy, by odciąć terrorystów od źródeł finansowania.

1.05 - nastąpiło największe w historii UE poszerzenie. Dziesięć krajów: Czechy, Cypr, Estonia, Malta, Litwa, Łotwa, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry, dołączyło do piętnastu dotychczasowych członków UE. To największe dotychczas rozszerzenie Unii, która od tej pory liczy 25 państw. Polska, największy kraj spośród nowych członków wstąpiła do UE po dziesięciu latach starań i przygotowań.

8-13.06. - wybory powszechne do Parlamentu Europejskiego. W 25 krajach członkowskich ponad 338 mln uprawnionych do głosowania wybierało spośród 16 tysięcy kandydatów 732 eurodeputowanych. Te pierwsze wybory do Parlamentu Europejskiego po rozszerzeniu Unii przejdą do historii z powodu najniższej od półwiecza frekwencji. Większość partii sprawujących rządy w 25 krajach Unii przegrała z ugrupowaniami opozycyjnymi. Polacy swoich 54 eurodeputowanych wybierali 13 czerwca.

17-18.06. - kompromis w sprawie traktatu konstytucyjnego na szczycie w Brukseli. Po trwających półtora roku obradach Konwentu konstytucyjnego, a następnie po prawie roku trudnych negocjacji w ramach Konferencji Międzyrządowej, przywódcy państw UE osiągnęli porozumienie w sprawie konstytucji. W Polsce najwięcej kontrowersji wzbudziła preambuła do traktatu, która nie odwołuje się wprost do chrześcijańskich korzeni Europy, a jedynie nawiązuje do jej "kulturalnego, religijnego i humanistycznego dziedzictwa", oraz postanowienie, że 1 listopada 2009 r. nicejski tryb podejmowania decyzji w Radzie UE zostanie zastąpiony nowym systemem podwójnej większości. Według nowego systemu do podjęcia decyzji potrzeba będzie co najmniej 55% państw Unii (nie mniej niż 15) reprezentujących co najmniej 65% jej ludności. Traktat Konstytucyjny dla UE nada Unii osobowość prawną, oczywiście jeśli wejdzie w życie, czego można oczekiwać najwcześniej w 2007 r. Warunkiem jest pomyślne zakończenie referendów ratyfikacyjnych w państwach
członkowskich.

13.07. - Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał za niezgodną z unijnym prawem decyzję ministrów finansów państw UE z listopada 2003 r. o zawieszeniu postępowania karnego przeciwko Niemcom i Francji w sprawie przekraczania wysokości deficytu budżetowego. Decyzję ministrów zaskarżyła do Trybunału w Luksemburgu Komisja Europejska, uznając, że łamie ona procedury dyscyplinowania państw przewidziane tzw. paktem na rzecz stabilności i wzrostu. Pakt ma gwarantować stabilizację waluty euro poprzez zobowiązanie państw strefy euro do utrzymania deficytów budżetowych poniżej równowartości 3% PKB. Fakt, że od zasady tej chciały uchylić się Paryż i Berlin - wiodące gospodarki strefy euro - wywołał bardzo wiele emocji, zwłaszcza, że pakt stabilizacji i wzrostu był pomysłem niemieckim, zgłoszonym w obawie, że to inne kraje mogą zaszkodzić euro brakiem należytej dyscypliny budżetowej.

6.10. - Komisja Europejska opublikowała raport na temat postępów Turcji na drodze do członkostwa, w którym rekomendowała państwom członkowskim otwarcie negocjacji akcesyjnych z Ankarą.

27.10. - triumf Parlamentu Europejskiego nad Radą Europejską i Komisją Europejską. By uniknąć fiaska odrzucenia składu nowej Komisji Europejskiej, Jose Manuel Durao Barroso - wówczas jej desygnowany przewodniczący - zdecydował się na niepoddawanie Komisji pod głosowanie Parlamentu Europejskiego. Ten dzień określono jako bezprecedensowy w historii integracji europejskiej i początek procesu parlamentaryzacji Unii Europejskiej. Eurodeputowani grożąc odrzuceniem całej Komisji wymusili bowiem zmianę na stanowisku komisarza ds. sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa. Kontrowersyjnego Włocha Rocco Buttiglionego, który naraził się eurodeputowanym wypowiedziami na temat homoseksualizmu i roli kobiety, zastąpił ostatecznie Franco Frattini.

29.10. - UE podpisała pierwszą w historii konstytucję. Uroczysta ceremonia podpisania unijnej ustawy zasadniczej odbyła się w Rzymie, w tej samej sali pałacu na Kapitolu, w której w marcu 1957 roku przywódcy sześciu europejskich krajów podpisali traktaty rzymskie, w tym ten ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). W imieniu Polski podpisy złożyli premier Marek Belka i szef polskiej dyplomacji Włodzimierz Cimoszewicz.

21.11. - nowa Komisja pod przewodnictwem Portugalczyka Jose Manuela Durao Barroso rozpoczęła pięcioletnią kadencję. To pierwsza Komisja, w której duże kraje mają tak jak pozostałe tylko po jednym komisarzu. Polskim komisarzem została Danuta Huebner - pełni funkcje komisarza odpowiedzialnego za politykę regionalną.

16.-17.12. - po 40 latach pukania do drzwi Unii Europejskiej, Turcja otrzymała od przywódców państw UE obietnicę otwarcia negocjacji akcesyjnych. Negocjacje, których rozpoczęcie ma nastąpić 3 października 2005, obwarowane są jednak wieloma warunkami - przede wszystkim są to negocjacje otwarte, bez gwarancji członkostwa. Przewiduje się, że będą trwały co najmniej dziesięć lat. Zawarte porozumienie przewiduje ponadto, że przed ich rozpoczęciem Turcja uzna suwerenność Republiki Cypru. Ponadto na tym samym szczycie przywódcy państw UE postanowili, że wiosną przyszłego roku rozpoczną się rozmowy akcesyjne z Chorwacją, jeśli Zagrzeb będzie współpracować z ONZ-owskim trybunałem ds. zbrodni wojennych w dawnej Jugosławii. Wówczas, negocjacje rozpoczęłyby się 17 marca. W Brukseli ustalono też, że układy członkowskie z Bułgarią i Rumunią zostaną podpisane w kwietniu przyszłego roku. Oba państwa będą przyjęte do UE w 2007 r., jeśli przeprowadzą planowane reformy.