Proces gen. Pawła Bielawnego ws. katastrofy smoleńskiej ruszy 27 listopada

Bielawny jest oskarżony o niedopełnienie, w okresie od 18 marca do 10 kwietnia 2010 r., obowiązków "związanych z planowaniem, organizacją i realizacją zadań ochronnych, podejmowanych przez Biuro, co skutkowało znacznym obniżeniem bezpieczeństwa ochranianych osób, czym działał na szkodę interesu publicznego, tj. zapewnienia ochrony prezydentowi RP i prezesowi Rady Ministrów oraz interesu prywatnego osób pełniących urząd prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i jego małżonki Marii Kaczyńskiej oraz urząd prezesa Rady Ministrów Donalda Tuska". Drugi zarzut to poświadczenie nieprawdy w dokumentacji - że fotograf współpracujący z BOR jest funkcjonariuszem BOR w delegacji do Smoleńska. Za pierwszy zarzut grozi do 3 lat więzienia; za drugi - do 5 lat.

W środę Sąd Okręgowy w Warszawie zebrał się na posiedzeniu organizacyjnym przed rozpoczęciem procesu. Dotyczyło ono takich spraw, jak zaplanowanie rozpraw; ustalenie, których świadków wzywać na rozprawy, czy ustanowienie oskarżycieli posiłkowych.

Oskarżyciel posiłkowy to osoba pokrzywdzona przestępstwem, która działa po stronie prokuratora. Ma prawo do zgłaszania wniosków dowodowych, do zadawania pytań oskarżonemu i świadkom, do końcowej mowy w procesie oraz do wnoszenia odwołań od orzeczeń sądu. Chęć występowania w charakterze oskarżycieli zgłosili wcześniej bliscy dziewięciorga ofiar katastrofy smoleńskiej, m.in. Lecha Kaczyńskiego, Aleksandry Natalli-Świat, Janiny Fetlińskiej, Przemysława Gosiewskiego i Krzysztofa Putry.

Sąd prawomocnie uznał, że oskarżycielami takimi mogą być tylko osoby, które 7 i 10 kwietnia ochraniał BOR - bliscy L. Kaczyńskiego i Donald Tusk. Sąd dodał, że nie jest to proces o nieumyślne spowodowanie katastrofy smoleńskiej, tylko o niedopełnienie obowiązków ochrony przez BOR najwyższych osób w państwie i chodzi jedynie o osoby "bezpośrednio dotknięte" zarzucanym oskarżonemu czynem. Dlatego sąd dopuścił do udziału w procesie w tym charakterze tylko J. Kaczyńskiego. Ani Marta Kaczyńska, ani Tusk nie złożyli wniosku o bycie oskarżycielem.

Sędzia Paweł Dobosz podkreślił, że prawa tych, którzy nie będą tu oskarżycielami, nie zostały naruszone, bo przysługują im prawa oskarżycieli w głównym śledztwie ws. katastrofy, które prowadzi Wojskowa Prokuratura Okręgowa w Warszawie.

Sędzia poinformował, że Prokuratura Okręgowa Warszawa-Praga zgodziła się z wnioskiem sądu o częściowe odtajnienie uzasadnienia aktu oskarżenia. Sąd chciał, by "opinia publiczna mogła dowiedzieć się, na czym prokuratura opiera oskarżenie". Dzięki temu 27 listopada prokurator jawnie odczyta akt oskarżenia wraz z częścią jego uzasadnienia - ale tylko od strony 201 do strony 219 (są to wnioski z opinii biegłych). Reszta uzasadnienia pozostaje nadal niejawna.

Na rozprawie 8 grudnia Bielawny ma składać wyjaśnienia, za zamkniętymi drzwiami.

Sąd wyznaczył terminy rozpraw do 26 marca - większość będzie niejawna (bo zeznają oficerowie BOR nt. tajnych procedur Biura; np. 8 stycznia 2015 r. - b. szef BOR gen. Marian Janicki). Jawne mają być zeznania m.in. b. ambasadora w Moskwie Jerzego Bahra (12 lutego) i ambasadora tytularnego Tomasza Turowskiego (5 lutego). Prokuratura wnosi o przesłuchanie przed sądem 67 osób; zeznania kolejnych 200 miałyby zostać odczytane.

Wyznaczone terminy nie obejmują jeszcze wszystkich zawnioskowanych świadków. Po zakończeniu ich zeznań, sąd przesłucha dwóch biegłych - autorów ekspertyz w sprawie, które były jedną z podstaw zarzutów. Wskazali oni m.in., że sposób organizacji i realizacji działań ochronnych był niezgodny z ówczesnymi zasadami BOR. W 2012 r. pojawiły się głosy, iż jeden z ekspertów b. oficer BOR Jarosław Kaczyński jest w konflikcie prawnym z dawnym pracodawcą. Prokuratura zapewniała wtedy, że nie ma on "sformalizowanego sporu z BOR", a śledczy dołożyli "wszelkich starań celem oceny bezstronności obu biegłych".

Ani Bielawny, ani jego obrońca nie chcieli w środę wypowiadać się dla mediów. Bielawny mówił niedawno, że jest przekonany, iż sąd oczyści go z zarzutów.

Nienadanie statusu HEAD wizycie L. Kaczyńskiego w Smoleńsku będzie z pewnością omawiane w tym procesie, ale oskarżony nie ma o to formalnego zarzutu - powiedział dziennikarzom prok. Józef Gacek. Przypomniał, że sprawa była opisana w tzw. sygnalizacji prokuratury do MSW z 2012 r.

Pełnomocnik J. Kaczyńskiego mec. Piotr Pszczółkowski podkreślił, że o nienadaniu statusu HEAD wypowiedziała się praska prokuratura, umarzając 5 listopada śledztwo ws. odpowiedzialności cywilnych organizatorów lotów do Smoleńska. Napisała ona, że status HEAD nadaje szef BOR, ale loty o tym statusie można wykonywać tylko w przypadku "lotnisk czynnych" (Smoleńsk-Siewiernyj nim nie był). - Konsekwencją faktu, iż lotnisko w Smoleńsku było lotniskiem zamkniętym jest ustalenie, iż loty samolotów specjalnych, zarówno 7 jak i 10 kwietnia 2010 r., w świetle Instrukcji HEAD, nie powinny się odbyć - dodała prokuratura.

Mec. Pszczółkowski liczy, że proces może się zakończyć do połowy 2015 r. Pytany, czy będzie wnosił o uznanie winy Bielawnego, odparł: - Odpowiedź nasuwa się sama przez się. Adwokat powiedział też, że ława oskarżonych powinna być dłuższa, bo - jego zdaniem - powinien na niej zasiąść także b. szef BOR gen. Marian Janicki. Dodał, że nie widzi na razie potrzeby, by jego klient składał zeznania w tym procesie.

Sędzia Dobosz ujawnił, że w Smoleńsku zginął syn siostry jego teścia. Sędzia uznał, że nie jest to przesłanka uzasadniająca wyłączenie się z procesu - żadna ze stron procesu nie oponowała.

W śledztwie Bielawny nie przyznał się do zarzutu i odmówił składania wyjaśnień; po przedstawieniu zarzutów w lutym 2012 r. został zdymisjonowany ze stanowiska wiceszefa BOR przez ówczesnego szefa MSW Jacka Cichockiego. W czerwcu 2012 r. Prokuratura Okręgowa Warszawa-Praga skierowała do sądu akt oskarżenia wobec Bielawnego. Jesienią 2012 r. sprawę przeniesiono z sądu rejonowego do sądu okręgowego ze względu na jej "szczególną wagę i zawiłość".

Sprawę Bielawnego wyłączono ze śledztwa dotyczącego organizacji lotów do Smoleńska w zakresie odpowiedzialności instytucji cywilnych. Prokuratura prawomocnie je umorzyła, bo oceniła, że choć były nieprawidłowości przy organizacji lotów, to nie wystarczają one do postawienia zarzutów.