Pomysły Samoobrony na zmiany w NBP niezgodny z prawem UE
Sejmowa komisja ustawodawcza uznała, że projekt zmian w ustawie o NBP przygotowany przez Samoobronę jest niezgodny z prawem Unii Europejskiej.
Projekt Samoobrony zmienia zasady działalności Narodowego Banku Polskiego. Jego autorzy chcą nałożyć na bank centralny dodatkowy obowiązek wspierania polityki gospodarczej rządu w zakresie wzrostu gospodarczego i likwidacji bezrobocia.
Zgodnie z obowiązującą obecnie ustawą o NBP, podstawowym celem działania banku centralnego jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. Zapis ten jest podobny do zapisu stosowanego w Traktacie o Unii Europejskiej w odniesieniu do krajowych banków centralnych w UE.
Samoobrona chciałaby również, by w posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej (RPP) uczestniczył przedstawiciel rządu bez prawa głosu. W projekcie znalazł się także zapis, że prezesa NBP można odwołać w przypadku gdyby Sejm nie przyjął założeń polityki pieniężnej.
Według obecnej ustawy, szef banku centralnego może zostać odwołany w trzech przypadkach: gdy nie wypełnia swych obowiązków na skutek długotrwałej choroby; został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo, Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych.
Według ekspertyzy Biura Analiz Sejmowych, projekt Samoobrony jest niezgodny z artykułami 105 i 108 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Zgodnie z art. 105, głównym celem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), w skład którego wchodzi także NBP, jest utrzymanie stabilności cen. Bez uszczerbku dla tego celu - jak zapisano dalej w artykule 105 - ESBC wspiera także ogólne polityki gospodarcze we Wspólnocie.
Zdaniem Biura Analiz Sejmowych, skoro nadrzędnym celem ESBC jest zapewnienie stabilności cen, to nie można innych celów traktować jako równorzędnych. Podobne stanowisko w swej opinii do projektu Samoobrony zajął Urząd Komitetu Integracji Europejskiej.
Artykuł 108 traktatu stanowi z kolei m.in., że żaden krajowy bank centralny "ani członek któregokolwiek z ich organów decyzyjnych nie zwracają się o instrukcje ani ich nie przyjmują od instytucji czy organów wspólnotowych, rządów Państw Członkowskich, ani jakiegokolwiek innego organu". Zapis ten, według prawników sejmowych oznacza, że w posiedzeniach RPP nie może uczestniczyć przedstawiciel rządu.
Według Biura Analiz Sejmowych, zapis projektu Samoobrony przewidujący możliwość odwołania prezesa NBP w razie nieprzyjęcia przez Sejm polityki pieniężnej, stoi w sprzeczności ze statutem ESBC. Zgodnie z artykułem 14 statutu, szef krajowego banku centralnego może zostać zwolniony z urzędu wyłącznie wówczas, gdy nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swych funkcji lub dopuścił się poważnego uchybienia.
Opinia komisji ustawodawczej trafi teraz do marszałka Sejmu, który na jej podstawie zdecyduje, czy skierować projekt do dalszych prac merytorycznych.