Polskie Noble 2008 wręczone
Prof. Stanisław Mossakowski, prof. Jacek
Oleksyn, prof. Ryszard Horodecki, prof. Andrzej Jajszczyk odebrali nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP), potocznie nazywane Polskimi Noblami.
Uroczystość wręczenia nagród odbyła się w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie. W dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych laureatem nagrody został prof. Stanisław Mossakowski z Instytutu Sztuki PAN w Warszawie za "wszechstronną, interdyscyplinarną monografię dotyczącą Kaplicy Zygmuntowskiej - czołowego zabytku sztuki polskiego i włoskiego Renesansu".
Mossakowski powiedział, że zajmowanie się historią sztuki umożliwia bliski kontakt z dziełami ludzi, których już nie ma, ale którzy przez swoją twórczość nadal nas wzbogacają. - Traktuję historię sztuki jako część historii kultury, której fundamentalnym sensem jest wzbogacanie przyszłości o wartości przeszłości - powiedział profesor.
Jak podkreślił, zajmowanie się historią sztuki nie ogranicza się jedynie do jej poznawania, ale przede wszystkim dotyczy wyboru i ukazywania tego, co wartościowe. - To jest trochę tak jak z podróżami, gdy poznajemy inne kultury, inne widoki, inną przyrodę i historia jest właśnie taką podróżą - mówił Mossakowski.
W dziedzinie nauk przyrodniczych i medycznych nagrodzono prof. Jacka Oleksyna z Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku za "wkład w odkrycie uniwersalnych biogeograficznych zależności między cechami roślin, istotnych dla zrozumienia procesów ekologicznych w skali globalnej".
W ocenie kapituły, badania prof. Oleksyna "doprowadziły do stworzenia spójnego globalnego opisu kluczowych cech liści roślin". "Ich uniwersalny charakter i kluczowe znaczenie biologiczne sprawia, że stają się one przydatnym narzędziem w modelowaniu procesów makroekologicznych oraz w zrozumieniu ewolucji czynników kształtujących procesy fizjologiczne u roślin".
Prof. Oleksyn powiedział, że jego ulubioną rośliną jest modrzew. - Jestem z wykształcenia leśnikiem i jakoś tak się dzieje, że mam sentyment do modrzewia. Jest to wyjątkowo piękna roślina, która łączy w sobie dwa różne światy, z jednej stron świat roślin iglastych, a z drugiej strony, zrzucając swoje igły na zimę, zachowuje się jak drzewa liściaste - powiedział profesor.
W dziedzinie nauk ścisłych nagrodzony został prof. Ryszard Horodecki z Instytutu Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki Uniwersytetu Gdańskiego za "wkład w stworzenie podstaw informatyki kwantowej". Według jury, prof. Horodecki zbadał zjawisko splątania kwantowego, które jest "jednym z najtrudniejszych do zrozumienia fenomenów we współczesnej fizyce".
Jak powiedział Horodecki, największą nagrodą dla uczonych jest to, że szukając prawdy o naturze odnajdują "użyteczne piękno". Wyniki prac prof. Horodeckiego dają się zastosować w praktyce przesyłania informacji np. drogą internetową. Umożliwiają m.in. tworzenie szyfrów strzegących bezpieczeństwa przesyłanych informacji.
Prof. Andrzej Jaszczyk z Katedry Telekomunikacji Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie otrzymał nagrodę FNP za "badania w zakresie teorii węzłów szybkich sieci telekomunikacyjnych, stanowiących podstawę budowy internetu nowej generacji". "Jeżeli wyobrazimy sobie internet jako sieć transportową, gdzie są drogi i skrzyżowania, to ja zajmuję się tymi skrzyżowaniami" - tłumaczył profesor.
- Jeżeli wyobrazimy sobie bezkolizyjne skrzyżowanie dwóch autostrad, to wiemy jak to wygląda, a gdy skrzyżujemy trzy autostrady to już jest to większe wyzwanie dla inżyniera. Otóż ja zajmuję się takimi bezkolizyjnymi skrzyżowaniami dla kilkuset czy nawet kilku tysięcy dróg internetowych w jednym miejscu. W dodatku to wszystko musi się zmieścić na kilkunastu milimetrach kwadratowych struktury krzemowej układu scalonego - wyjaśnił prof. Jaszczyk.
W tym roku każdy z laureatów nagrody FNP otrzymał 200 tys. zł.
Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, które mają opinię najpoważniejszej nagrody naukowej w Polsce, przyznane zostały w tym roku po raz 17. Otrzymać ją mogą wybitni uczeni za osiągnięcia i odkrycia (z ostatnich czterech lat) stanowiące istotny wkład w życie duchowe i postęp cywilizacyjny kraju oraz zapewniające Polsce miejsce w nauce światowej. Nagrody przyznawane są w czterech dziedzinach: nauk humanistycznych i społecznych, nauk przyrodniczych i medycznych, nauk ścisłych oraz nauk technicznych.