Pokaz sztuki polskich artystów w Berlinie
KUNST DER FREIHEIT to pokaz sztuki polskich artystów: malarzy, grafików, rzeźbiarzy, twórców video i filmu, którzy w okresie tzw. pierwszej Solidarności, stanu wojennego i do końca lat 80. XX w. czynnie występowali przeciwko reżimowi komunistycznemu swoimi dziełami, niektórzy narażając swoją wolność. Ten duch odmowy i protestu, zaangażowania jest obecny w ich twórczości do dzisiaj. Nie jest to więc pokaz wyłącznie historycznych dzieł, których nie brakuje (niektóre pokazywane po raz pierwszy od lat 80., a inne w ogóle po raz pierwszy), ale także dzieł współczesnych, aktualnych.
Nowa ekspresja, bo tak nazywała się tendencja, której reprezentantami są zaproszeni artyści, była polskim odpowiednikiem ruchu Neue Wilde. Dla Polaków ekspresja była narzędziem buntu i walki także politycznej.
Nowa ekspresja rozwijała się w Polsce od początku lat 80. XX wieku, w okresie narodzin „Solidarności” (1980‐81) i stanu wojennego (1981‐82), osiągnęła apogeum rozwoju ok. 1987 i do 1989 właściwie się wypaliła. Pod względem formalnym była równorzędnym i równocześnie funkcjonującym odłamem transawangardy, świętującej ogromne sukcesy artystyczne i komercyjne na całym świecie w latach 80., a w Niemczech szczególnie. Jednak polscy „dzicy” (od niem. Neue Wilde) nie mogli funkcjonować w obiegu międzynarodowym z powodu zamknięcia kraju w czasie stanu wojennego. Dodatkowo, w wyniku ogłoszonego przez artystów bojkotu państwowych sal wystawowych, odcięli się od szerokiej publiczności krajowej i zagranicznej tym bardziej.
Projekt KUNST DER FREIHEIT prezentuje prace najwybitniejszych, zdaniem kuratora, twórców nurtu krytycznego i zaangażowanego politycznie czy społecznie Nowej ekspresji, będącego specyficznym odłamem polskiej kultury niezależnej lat 80.
Wybrani artyści brali początkowo udział w wystawach przykościelnych, jednak nie mogąc zaakceptować niejednokrotnych prób stosowania cenzury kościelnej do swoich prac, stworzyli własny obieg artystyczny i sieć niezależnych galerii. Ostrze ich krytycyzmu skierowane było przeciwko wszelkim nieprawidłowościom w życiu politycznym, społecznym, ale i etycznym oraz religijnym. Wolność miała wymiar absolutny, nie zaś jedynie polityczny i narodowy. Równie ważny był aspekt obyczajowy i światopoglądowy.
KUNST DER FREIHEIT pokazuje dzieła wymierzone nie zawsze bezpośrednio, często tylko za pomocą aluzji w system komunistyczny i władze PRL z Wojciechem Jaruzelskim na czele. Ale w gruncie rzeczy prac stricte politycznych jest niewiele. Ważną częścią projektu są dzieła zaangażowane społecznie, poruszające problemy znieczulicy, nietolerancji, obojętności, narastającej biedy w latach 80., a później coraz powszechniejszych postaw konsumpcjonistycznych w naszym życiu codziennym. To dzieła już z lat 90. i te powstałe w ostatnim okresie.
Nie brakuje także dzieł antywojennych z lat 80. i późniejszych, odnoszących się do historii, ale i teraźniejszości. Bowiem artyści Nowej ekspresji, walczący przeciwko przemocy państwa totalitarnego w latach 80., nie pozostali bierni wobec negatywnych zjawisk społecznych i politycznych po 1989 i dzisiaj. Stali się sumieniem społeczeństwa polskiego.
Projekt obejmuje także program projekcji filmów dokumentalnych i video artu w ramach ekspozycji.
Ważnym elementem całości jest katalog, który obok eseju wstępnego kuratora i przedstawienia poszczególnych artystów (w tym obszernych not podsumowujących ich dorobek), będzie zawierał omówienia poszczególnych prac, naświetlające okoliczności ich powstania, kontekst historyczno‐polityczny oraz krytyczne interpretacje. Publikacja będzie miała szansę na przedstawienie publiczności niemieckiej mało znanej tendencji w polskiej sztuce współczesnej, ale również niektórych wydarzeń z najnowszej historii Polski.
Kuratorem projektu jest Krzysztof Stanisławski, krytyk sztuki i filmu, organizator wystaw w kraju i za granicą, aktywny uczestnik i popularyzator nurtu Nowej ekspresji od lat 80. do dziś, autor kilkunastu książek i katalogów, poświęconych tej tematyce.
Organizatorem jest warszawskie stowarzyszenie Kampania Artystyczna.
Partnerem Instytut Polski w Berlinie.
Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.
KUNST DER FREIHEIT. Polska Nowa ekspresja lat 80. XX w. walcząca.
Wystawa w KuehlHaus w Berlinie (Luckenwalder Strasse 3, 10963 Berlin).
Wernisaż 28. 10. 2017 o godz. 19.00.