PM 10 i PM 2,5 - normy. Czym są pyły zawieszone w smogu

Sezon grzewczy, który rozpoczyna się jesienią, sprzyja nasileniu występowania smogu. Najczęściej przekraczane normy jakości powietrza w Polsce dotyczą drobnych pyłów zawieszonych – PM 10 i PM 2,5. Negatywne skutki smogu najbardziej odczuwają:

• osoby starsze
• dzieci
• kobiety w ciąży
• osoby chorujące na astmę
• osoby ze schorzeniami układu krwionośnego i nerwowego

Aerozole atmosferyczne, inaczej nazywane pyłami zawieszonymi, są głównymi składnikami smogu. Cząsteczki te mają różne rozmiary i kształty. Mogą składać się z setek różnych toksycznych substancji chemicznych. Ich klasyfikacja odbywa się na podstawie wielkości. Do najbardziej rozpowszechnionych i niebezpiecznych dla zdrowia należą pyły PM 10 i PM 2,5. Cząsteczki im są mniejsze, tym szybciej przenikają do organizmu człowieka. Pyły zawieszone wpływają na znaczące pogorszenie jakości powietrza i mogą przemieszczać się na duże odległości. Za główną przyczynę ich powstawania uznaje się niską emisję, przemysł oraz transport.

Pył PM 2,5 uznawany jest za najgroźniejszy dla zdrowia człowieka. Przede wszystkim dlatego, że jest bardzo drobny, przez co bez trudu przedostaje się do układu oddechowego i krwioobiegu. Jego średnica nie przekracza 2,5 mikrometra. Źródłem powstawania pyłów zawieszonych PM 2,5 są przede wszystkim spaliny samochodowe. Cząsteczki te powstają też w wyniku spalania paliw i reakcji chemicznych zachodzących w atmosferze. Pożary lasów również przyczyniają się do pojawienia się w powietrzu PM 2,5. Cząstki te są także główną przyczyną występowania smogu.

Do krótkoterminowych skutków oddziaływania pyłów na zdrowie zaliczyć można podrażnienie oczu, nosa i gardła, kaszel i duszności. Z kolei długotrwałe narażenie na PM 2,5 może powodować m.in.:

• choroby serca
• astmę
• miażdżycę
• przewlekłe zapalenie oskrzeli
• nowotwory płuc, gardła i krtani
• zapalenie naczyń krwionośnych

Dopuszczalne dobowe stężenie pyłów PM 2,5 ustalone przez Światową Organizację Zdrowia wynosi 15 μg/m3. Maksymalne stężenie w ciągu roku nie powinno przekraczać 5 μg/m3.

• W jego składzie znajdują się rakotwórcze metale ciężkie, takie jak: furany, dioksyny i benzopireny. Cząsteczki pyłu PM 10 są drobne, ale w tym przypadku ich średnica wynosi do 10 mikrometrów. Źródłem powstawania pyłu PM 10 jest głównie proces spalania paliw w domowych piecach i kotłowniach. Ma on negatywny wpływ na funkcjonowanie układu oddechowego. Przyczynia się także do podwyższenia ryzyka udaru mózgu oraz zawału serca.

Dopuszczalne dobowe stężenie, według nowych wytycznych od WHO nie powinno przekraczać 45 μg/m3. Maksymalne stężenie w ciągu roku nie powinno z kolei przekroczyć 15 μg/m3.