Plan Busha dot. trybunałów specjalnych budzi kontrowersje
Prawnicy i czołowi politycy republikańscy sprzeciwiają się proponowanym przez prezydenta USA George'a Busha
regułom działania specjalnych trybunałów wojskowych, które mają
sądzić terrorystów Al-Kaidy. Zdaniem oponentów reguły te naruszają
podstawowe normy sprawiedliwości.
Bush ogłosił, że 14 najgroźniejszych terrorystów zostało przewiezionych z tajnych więzień CIA do amerykańskiej bazy Guantanamo na Kubie, gdzie będą oczekiwać na proces przed trybunałami specjalnymi.
Zwrócił się też do Kongresu o uchwalenie ustawy sankcjonującej trybunały - powołane przez niego po ataku 11 września 2001 r. na mocy dekretu i nazwane "komisjami wojskowymi" - oraz procedur, według których przeprowadzałyby one procesy oskarżonych o terroryzm i zbrodnie wojenne, jak porwania, tortury czy gwałty.
Prawnicy wojskowi oraz trzej prominentni senatorowie republikańscy: przewodniczący Komisji Sił Zbrojnych John Warner, prawdopodobny kandydat prezydencki w 2008 r. John McCain oraz Lindsey Graham, były radca prawny Marynarki Wojennej, zgłosili jednak zastrzeżenia do projektu Busha.
Ich obiekcje budzi przede wszystkim propozycja, aby na procesach prokuratorzy mogli używać tajnych dowodów przeciw oskarżonym, do których ich adwokaci nie mieliby dostępu.
Nie godzą się też na to, by oskarżenie mogło przedstawiać dowody oparte na pogłoskach, otrzymane z drugiej ręki albo uzyskane w drodze przesłuchań z użyciem "środków przymusu", co zdaniem obrońców praw człowieka jest eufemizmem na określenie tortur.
Podobne obiekcje zgłosili prawnicy z Pentagonu na posiedzeniu Komisji Sił Zbrojnych Izby Reprezentantów. Republikański przewodniczący tej komisji Duncan Hunter popiera plan Busha.
McCain - który spędził pięć lat w obozie jenieckim w Wietnamie i był tam torturowany - oraz Warner i Graham przedstawili alternatywny projekt. Proponowane przez nich procedury zakazywałyby użycia na procesach tajnych dowodów oraz informacji uzyskanych w wyniku "okrutnego, niehumanitarnego i poniżającego" traktowania oskarżonych w śledztwie.
Zakaz takiego traktowania więźniów - niezależnie od procesów - znajduje się już w ustawie uchwalonej wcześniej przez Senat z inicjatywy wspomnianych polityków.
Propozycje McCaina, Warnera i Grahama popierają niektórzy inni Republikanie, jak umiarkowany senator Chuck Hagel, oraz niemal wszyscy Demokraci.
Izba Reprezentantów będzie głosować nad planem Busha w sprawie trybunałów za dwa tygodnie.
Tomasz Zalewski