Pielgrzymi zwiedzają kryptę jasnogórskiego sanktuarium
XVII-wieczna krypta w podziemiach
jasnogórskiej Kaplicy Matki Bożej, gdzie przez sześć wieków
chowani byli mnisi paulińscy, została na osiem dni otwarta
dla zwiedzających. To jedyna w roku okazja, aby odwiedzić to jedno
z najstarszych miejsc w sanktuarium.
Krypta, która jest udostępniana wiernym tylko w czasie tzw. oktawy Wszystkich Świętych - między 1 a 8 listopada - prawdopodobnie powstała w XV wieku. Znajdująca się nad nią Kaplica Matki Bożej swój obecny kształt zawdzięcza przebudowie w XVII wieku.
Otwarcie krypty w dniu Wszystkich Świętych to jasnogórska tradycja, podobnie jak popołudniowe nieszpory z procesją w bazylice jasnogórskiej, podczas których wierni modlić się będą za zmarłych.
W najbliższych dniach w Kaplicy Matki Bożej odprawiane będą też msze św. wspólnotowe za zmarłych: w piątek - za ojców i braci paulinów; w sobotę - za rodziców i krewnych paulinów; w niedzielę - za zmarłych przyjaciół i dobrodziejów Jasnej Góry.
Założone w końcu XIV wieku na Jasnej Górze świątynia i klasztor od początku pełniły także funkcję nekropolii - były miejscem grzebania zasłużonych duchownych i świeckich, a w nowszych czasach również przechowywania pamiątek po polskich bohaterach narodowych i ich szczątków.
W udostępnionej w środę krypcie pod Kaplicą Matki Bożej w 36 wykutych w skale niszach grobowych znajdują się szczątki paulinów. Najstarsze kości dawnych mnichów złożono we wspólnym grobie w październiku 1836 roku. Później w krypcie pochowani zostali m.in. najwyżsi przełożeni paulinów - wieloletni generałowie zakonu o. Piotr Markiewicz i o. Pius Przeździecki.
W Kaplicy Matki Bożej znajduje się również kilka XVII-wiecznych nagrobków, kryjących szczątki dobrodziejów sanktuarium, m.in. Heleny z książąt Wiśniowieckich Warszyckiej, kasztelanowej krakowskiej i Stanisława Warszyckiego, wojewody mazowieckiego i kasztelana krakowskiego.
W najbardziej zaszczytnym miejscu, pod ołtarzem Matki Bożej, złożono szczątki bohatera obrony Jasnej Góry przed szwedzkim potopem, przeora o. Augustyna Kordeckiego. W 1673 r. mnisi odprawili nabożeństwo żałobne, a szczątki przeora złożyli w podziemiach kaplicy, pod ołtarzem. W 1973 r. z okazji 300. rocznicy śmierci o. Kordeckiego na widok publiczny wystawiono odnalezioną urnę z jego prochami, którą umieszczono w zaszklonej niszy w tzw. przybudówce, czyli w pierwszej od dziedzica części Kaplicy Cudownego Obrazu.
W klasztorze jest jeszcze jedna krypta, która mieści się pod jasnogórską bazyliką i nie jest udostępniana pielgrzymom. Pochowane są tam osoby świeckie - przedstawiciele zasłużonych dla kraju i sanktuarium rodów.
Przy jasnogórskiej bazylice znajduje się też Kaplica Świętych Relikwi. W szklanych gablotach pokrywających wszystkie jej ściany znajdują się relikwie świętych i błogosławionych, m.in. Honorata, Kandyda, Filipa Neriusza, Donata, Euzebiusza, a także św. Walentego - patrona zakochanych. Ziemia zebrana z pól bitewnych XIX i XX w., powstań narodowych, wojen światowych, a także m.in. Katynia i kopalni "Wujek" przechowywana jest w Kaplicy Pamięci Narodu.
Od 1968 roku ojcowie i bracia paulini z jasnogórskiego klasztoru są chowani poza obrębem sanktuarium. Na miejskim cmentarzu św. Rocha znajdują się dwa paulińskie grobowce. Starszy ozdobiony jest wizerunkiem Maryi Jasnogórskiej. Nad nowszym góruje figura Chrystusa Zmartwychwstałego.