Oskarżyciele ws. "Wujka" chcą, by zomowcy byli sądzeni za zabójstwo
Oskarżyciele posiłkowi oraz ich pełnomocnicy
występujący przed Sądem Okręgowym w Katowicach z mowami
końcowymi w procesie dotyczącym pacyfikacji kopalń "Wujek" i
"Manifest Lipcowy" na początku stanu wojennego chcą, by zomowcy
oskarżeni w tym procesie o strzelanie do górników odpowiadali za
zabójstwo, a także by ich czyny zostały uznane za zbrodnię
komunistyczną.
Podczas pacyfikacji śląskich kopalń 15 i 16 grudnia 1981 r. zginęło 9 górników z "Wujka", a kilkudziesięciu protestujących pracowników obu kopalń zostało rannych. W obecnym, trzecim już procesie w tej sprawie na ławie oskarżonych zasiada były wiceszef Komendy Wojewódzkiej MO w Katowicach i 16 byłych funkcjonariuszy plutonu specjalnego ZOMO, w tym jego dowódca.
Na poprzedniej rozprawie prokurator zażądał dla oskarżonych kar od 2,5 roku do 15 lat więzienia. To maksymalne kary, o jakie mógł w tej sprawie wnioskować.
Pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych mec. Janusz Margasiński wskazał na niekonsekwencję w postawionych oskarżonym zarzutach. Zgodnie z aktem oskarżenia, b. dowódca plutonu specjalnego ZOMO Romuald C. i b. wiceszef Komendy Wojewódzkiej MO w Katowicach Marian O. odpowiadają za sprawstwo kierownicze zabójstwa, natomiast b. zomowcy pacyfikujący kopalnie - za pobicie z użyciem broni palnej.
Wszyscy oskarżeni działali w ramach solidarności grupowej, wszyscy zgadzali się na zabicie niewinnych ludzi, jeśli nie bezpośrednio przez siebie, to przez swoich kolegów. Potwierdzeniem tej tezy jest postawa oskarżonych w toku procesu - żaden z nich nie wycofał się ze swoich twierdzeń, nie zaprotestował (...), że nie strzelał do ludzi - mówił Margasiński.
Wskazał również, że wszyscy oskarżeni utożsamiają się ze zbrodniami popełnionymi w obu kopalniach - za nie więc powinni odpowiedzieć, tym bardziej, że przygotowania do rozprawienia się z "Solidarnością" trwały niemal półtora roku, a więc - jego zdaniem - nie było to przypadkowe działanie, jak próbowała wykazywać obrona.
Wniosek, jaki po analizie materiału dowodowego można wyciągnąć, jest tylko jeden - zarówno w kopalni "Wujek", jak i kopalni "Manifest Lipcowy" pluton specjalny ZOMO wykonywał zadania plutonu egzekucyjnego (...); już w fazie przygotowywania tej zbrodni przemyślano sposób mataczenia, by umożliwić bezpośrednim sprawcom tej zbrodni uniknięcie odpowiedzialności - podkreślił mec. Margasiński.
Pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych uznał w tej sytuacji, że właściwą kwalifikacją popełnionych przez oskarżonych czynów jest zarzut zabójstwa w formie współsprawstwa. Odnośnie Mariana O. i Romualda C. wniósł o zakwalifikowanie ich czynów jako sprawstwa kierowniczego zabójstwa. Czyny wszystkich - jego zdaniem - spełniają też warunki uznania za zbrodnię komunistyczną, na mocy ustawy o IPN. Z wnioskami Margasińskiego zgodził się drugi z pełnomocników oskarżycieli posiłkowych, mec. Leszek Piotrowski. To jest zabójstwo. Można tylko dyskutować, czy był zamiar bezpośredni, czy ewentualny. (...) Mamy do czynienia ze straszną zbrodnią - zabić tyle osób, ile się da, by inni pouciekali ze strachu - mówił Piotrowski.
W swoim wystąpieniu podkreślił, że osądzenie tej sprawy w Katowicach zabiera sądowi już piętnasty rok. Powodem był brak woli politycznej zastosowania właściwych przepisów. Do tej sprawy siadali sędziowie nie będący ułomkami prawniczymi, oni po prostu nie chcieli stosować przepisów, które powinny być zastosowane - powiedział.
Zaakcentował konieczność szybkiego zakończenia procesu i prawomocnego skazania winnych, by "zmazać plamę ze śląskiego wymiaru sprawiedliwości". Według niego, sprawa "Wujka" nie jest trudna z prawniczego punktu widzenia. Sprawy "Colloseum" czy "Krakowiaka" (również toczące się przed katowickim sądem okręgowym) są znacznie trudniejsze - ocenił mec. Piotrowski.
Występujący jako oskarżyciel posiłkowy ranny podczas pacyfikacji "Manifestu Lipcowego" Czesław Kłosek porównał sytuację strajkujących w 1981 r. górników do innych historycznych przykładów obywatelskiego nieposłuszeństwa wobec złego, niesprawiedliwego prawa. Podkreślił, że popełniona wtedy przez władzę zbrodnia nie zmienia swej wagi, niezależnie czy pluton egzekucyjny dostał oficjalny rozkaz strzelania, czy nie.
Nawet dorozumiany rozkaz nie przestaje być zbrodniczy w rozumieniu konwencji międzynarodowych. To my wykonywaliśmy wtedy prawo, oskarżeni działali bezprawnie- ocenił Kłosek.
Przyjeżdżająca od kilkunastu lat na niemal każdą rozprawę kolejnych procesów w tej sprawie matka poległego w "Wujku" Jana Stawisińskiego opowiedziała przed sądem historię swego życia i tragedii związanej z utratą syna. Pozostali oskarżyciele posiłkowi, m.in. przedstawiciele "Solidarności" z kopalń "Wujek" i "Manifest Lipcowy" poparli wcześniejsze wnioski pełnomocników oskarżenia, prosząc o sprawiedliwe osądzenie winnych.
Zanim rozpoczęły się końcowe wystąpienia oskarżycieli posiłkowych i ich pełnomocników, mec. Piotrowski złożył wniosek o przerwanie rozprawy i doprowadzenie nieobecnych 10 z 17 oskarżonych, którzy w tym procesie odpowiadają z wolnej stopy. Argumentował, że zgodnie z uzasadnieniem Sądu Apelacyjnego, jednym z powodów uchylenia wyroku drugiego procesu w tej sprawie była nieobecność oskarżonych w trakcie rozprawy.
Obrońcy oskarżonych sprzeciwili się temu wnioskowi, wskazując m.in., że zgodnie z decyzją sądu ogłoszoną podczas poprzedniej rozprawy oskarżeni nie byli zobowiązani do stawiennictwa w sądzie. Sąd odrzucił wniosek Piotrowskiego wskazując m.in., że obecne przepisy pozwalają już na prowadzenie procesu pod nieobecność oskarżonych.
Przewód sądowy w trzecim już procesie w sprawie pacyfikacji śląskich kopalń został zamknięty 11 kwietnia. Wyrok ma zapaść jeszcze wiosną. Dwa poprzednie wyroki, w których sąd uniewinnił lub umorzył postępowanie wobec 22 oskarżonych, zostały uchylone w drugiej instancji. W trzecim procesie, toczącym się od września 2004 r., odbyło się 95 rozpraw, przesłuchano około 300 świadków. Oskarżeni i ich obrońcy zabiorą głos podczas kolejnej rozprawy, zaplanowanej na 14 maja.