Okręt remontowy USS ''Medusa'' - pływająca stocznia

Jednym z wyzwań dla marynarek wojennych działających daleko od macierzystych baz, w rejonach świata bez infrastruktury stoczniowej, są naprawy uszkodzonych podczas walki lub innych zdarzeń jednostek pływających. W przeszłości sposobem na wypełnienie tego typu zadań były okręty remontowe (naprawcze). W amerykańskiej marynarce pierwszą taką jednostką był statek handlowy USS ''Vulcan'', kupiony w maju 1898 roku przez US Navy i przystosowany do nowych zadań. Użyto go podczas wojny z Hiszpanią. Kolejne amerykańskie okręty remontowe powstały przez konwersję zbędnych jednostek floty wojennej. Jako pierwszy Amerykanie przebudowali stary pomocniczy krążownik USS ''Panther''. Wszedł do służby 28 listopada 1907 roku. Jednak po niecałych dziesięciu latach zmieniono jego przeznaczenie. W połowie 1917 roku USS ''Panther'' stał się okrętem-bazą dla niszczycieli działających na wodach Europy.

Przed I wojną światową do opalania kotłów okrętów wojennych US Navy wprowadzono mazut zamiast węgla, zbędne się więc stały dostarczające go jednostki, zwane węglowcami. Ich przebudowa była uzasadniona ekonomicznie. Poddano jej dwa węglowce, które weszły do służby w latach 1909–1910. Po wycofaniu ze służby 12 października 1912 roku USS ''Vestal'' trafił do stoczni w Bostonie. 3 września 1913 roku powrócił do linii jako okręt remontowy nr 4. Drugi z węglowców, ''Ontario'', zakończył służbę 7 kwietnia 1913 roku, ale 23 grudnia 1914 roku został znowu włączony do floty wojennej jako okręt remontowy nr 2 ''Prometheus''. Amerykańska marynarka wojenna nie była w pełni zadowolona z tych jednostek. Dlatego w ramach przyjętego w 1916 roku wielkiego programu rozbudowy US Navy znalazł się zaprojektowany od podstaw okręt remontowy.

Początkowo miał być on tenderem, czyli okrętem-bazą dla pancerników. Wstępne wymagania, podobnie jak dla innych jednostek pomocniczych, przewidywały, że powinien rozwijać maksymalną prędkość około 14 węzłów. Zaś ich zasięg, przy prędkości 10 węzłów, miał wynosić 8 tys. mil morskich. Jeśli chodzi o naprawy jednostek pływających, to oczekiwano podobnych możliwości, jakie miał USS ''Vestal''. Według założeń ''pływająca stocznia'' miała być uzbrojona w cztery działa kalibru 127 mm i trzy przeciwlotnicze kalibru 76,2 mm. Później pojawił się pomysł, by było to osiem dział kalibru 127 mm, bez broni przeciwlotniczej.

Pierwszy projekt okrętu remontowego przygotowany w roku budżetowym 1917 nie został wdrożony. Latem 1918 roku pojawiła się propozycja, by wykorzystać do jego zbudowania kadłub opracowany dla jednostki transportowej USS ''Henderson'', który zaadaptowano już dla okrętu-bazy dla niszczycieli nr 3. Pod kątem okrętu remontowego dokonano przeróbek jego wnętrza, zmieniając położenie pokładów głównego i drugiego. Oprócz tego dodano pokład dziobówki i półpokład.

Ostatecznie okręt remontowy, któremu postanowiono nadać imię ''Medusa'', miał mieć 147,47 m długości, szerokość 21,41 m i zanurzenie 6,07 m. Jego pełna wyporność przekraczała 10 tys. ton. Na początku lutego 1919 roku zapadły ostateczne ustalenia co do uzbrojenia okrętu. Na USS ''Medusa'' postawiono zamontować cztery pojedyncze działa kalibru 127 mm i dwa przeciwlotnicze kalibru 76,2 mm. Maszynownia o mocy 7 tys. koni mechanicznych pozwała jednostce osiągnąć maksymalną prędkość 16 węzłów.

Okręty remontowe takie jak USS "Medusa" pozwalały na naprawę statku na pełnym morzu fot. Wikimedia Commons

Budowa pierwszego okrętu remontowego ruszyła 2 stycznia 1920 roku w Puget Sound Navy Shipyard w Bremerton, w stanie Waszyngton. Wodowanie USS ''Medusa'' odbyło się 16 kwietnia 1923 roku. Marynarka przejęła okręt 18 września 1924 roku. Jego pierwszym dowódcą został komandor Robert Tryon Menner. W tym czasie, 17 lipca 1920 roku, wprowadzono w US Navy nowy system oznaczeń jednostek pływających. W wypadku okrętów remontowych były to litery AR i numer porządkowy. I tak USS ''Medusa'' oznaczono jako AR-1. Wyposażenie okrętu i wyszkolenie załogi pozwało dokonywać napraw m.in. kotłów, instalacji elektrycznych, poszycia kadłubów. Możliwe były prace spawalnicze, kowalskie i odlewnicze oraz stolarskie. Specjaliści z AR-1 mogli remontować urządzenia optyczne i mechaniczne.

USS ''Medusa'' został włączony do 2 Dywizjonu Transportowego Floty Pacyfiku, a jego macierzystą bazą stało się San Pedro w Kalifornii. Nowy okręt pokazał swe możliwości już w 1925 roku. Wtedy został odkomenderowany do Honolulu na Hawajach. Tam wszedł do zespołu Floty Pacyfiku, który, pokonując ocean, odwiedził Australię i Nową Zelandię. Jednostka powróciła do San Pedro 26 września 1925 roku.

###Tadeusz Wróbel, Polska Zbrojna