Odzyskany obraz flamandzkiego mistrza przekazany Polsce
W ambasadzie Polski w Waszyngtonie odbyło się uroczyste przekazanie Polsce obrazu flamandzkiego mistrza Jana Mostaerta, oddanego przez Muzeum Sztuk Pięknych w stanie Wirginia.
Obraz - "Portret młodego mężczyzny" (choć znany także pod innymi tytułami) - ma być zwrócony prawowitym właścicielom, czyli rodzinie Czartoryskich.
Mostaert (1475-1555) był nadwornym malarzem Małgorzaty Austriackiej, regentki Niderlandów. Do końca XIX wieku obraz należał do kolekcji Czartoryskich i był przechowywany w muzeum na zamku w Gołuchowie. Dzieło figuruje w inwentarzu muzeum z 1890 roku.
Na krótko przed wybuchem II wojny światowej księżna Maria Ludwika Czartoryska ukryła "Portret młodego mężczyzny" w schowku pod bramą swej rezydencji w Warszawie. Niemcy go jednak znaleźli i skonfiskowali, a po Powstaniu Warszawskim wywieźli do Austrii.
Obraz został tam skradziony, a potem pojawił się w USA, gdzie nabyła go pani A.D.Williams z Richmond w Wirginii. W 1949 r. przekazała go do miejscowego Muzeum Sztuk Pięknych.
Odzyskanie obrazu stało się łatwiejsze po zawarciu międzynarodowych porozumień pod koniec lat 90., w ramach działań na rzecz restytucji mienia zrabowanego przez Trzecia Rzeszę.
Na mocy tych porozumień światowe muzea zobowiązały się m.in. do publikowania w Internecie informacji o swoich zbiorach, często pochodzących pośrednio z rabunku w czasie II wojny światowej.
Ambasada polska rozpoczęła starania o zwrot dzieła Mostaerta w 2004 r. podejmując rozmowy w tej sprawie z muzeum w Richmond. Obraz zostanie wkrótce przewieziony do Warszawy, a potem zwrócony spadkobiercom księżny Marii Ludwiki Czartoryskiej.
W ciągu ostatnich 16 lat Polsce udało się odzyskać w USA kilka cennych dzieł sztuki - np. w 1994 r. odzyskano obraz Gabriela Metsu "Praczka", dzięki pomocy finansowej milionera Wiktora Markowicza z Nowego Jorku.
Tomasz Zalewski