Nobel dla Tokarczuk w cieniu skandalu. Nagroda dla admiratora Miloševicia

"To absurdalne, że Olga Tokarczuk jest zmuszona dzielić scenę nagrody Nobla z Peterem Handke" - napisała na Twitterze Jennifer Croft, pisarka i tłumaczka dzieł polskiej noblistki na język angielski. Croft jest tylko jedną z całego szeregu osób niezadowolonych z nagrody dla Austriaka. W światowych mediach sprawa ta zdominowała tegoroczne rozdanie Nobli.

Nie bez powodu. Choć Peter Handke jest znanym i cenionym literatem, od ponad dwóch dekad był uważany za pariasa. Z jednej przyczyny: jego śmiało i publicznie głoszonych poglądów na temat wojny w Bośni. W ocenie nowego noblisty, powszechna narracja o konflikcie i o serbskich czystkach etnicznych przeciwko muzułmanom, jest całkowicie błędna.

Handke liczył Serbów jako ofiary wojny, oskarżał Zachód o wyolbrzymianie serbskich zbrodni. Zbrodnia w Srebrenicy, gdzie zabito 8 tys. mężczyzn i chłopców, to jego zdaniem "masakra odwetowa". Podawał w wątpliwość też zbrodnie popełniane podczas czteroletniego oblężenia Sarajewa (sugerował wręcz, że część z nich dokonywali sami Bośniacy, tylko po to, by oskarżyć o nie Serbów), kwestionował winę i zeznania świadków przeciwko znanym i udokumentowanym zbrodniarzom.

Handke dość otwarcie przejawiał sympatię wobec lidera Serbów, Slobodana Miloševicia. Kiedy były prezydent Jugosławii zmarł w Hadze nie doczekawszy wyroku trybunału, Handke wygłosił na jego pogrzebie przemówienie, nazywając go "postacią tragiczną". Za swoje "zasługi" pisarz otrzymał od władz jugosłowiański paszport oraz jedno z najwyższych odznaczeń państwowych.

- On wielokrotnie bronił Miloševicia w debatach. To nie była jednorazowa sprawa - mówi WP Una Hajdari, serbsko-albańska dziennikarka. - Można mieć różne poglądy na temat zachodniej interwencji w byłej Jugosławii. Sama spotykałam się z nienawiścią z obu stron za to, co na ten temat pisałam. Ale Handke po prostu Miloševicia adorował. To przykre, że nagroda dla Tokarczuk została przyćmiona przez kogoś takiego - dodała.

Jego poglądy nie zmieniły się do dziś. Kiedy Austriak odbierał w 2014 roku nagrodę Ibsena, swoich krytyków pozdrowił słowami "idźcie do piekła, gdzie i tak już jesteście". Zaś w ubiegłym tygodniu, w odpowiedzi na pytanie o zbrodnię w Srebrenicy opowiedział o liście, jaki dostał od swojego krytyka, który zawierał "papier toaletowy wykaligrafowany gównem". Po czym dodał, że woli taki list od odpowiedzi na "puste i ignoranckie pytania".

Przeczytaj również: Peter Handke przerwał konferencję Noblowską. Miał dość niewygodnych pytań

Echa przyznania Nobla Austriakowi były międzynarodowe. Pod petycją przeciwko decyzji podpisało się 60 tys. osób. Wtorkową ceremonię zbojkotowali przedstawiciele niemal większości państw regionu: Albanii, Kosowa, Macedonii, Bośni, Chorwacji oraz Turcji. W proteście z komitetu noblowskiego zrezygnował też jeden z jurorów.

"Handke to Bob Dylan apologetów ludobójstwa" - stwierdził Aleksandar Hemon, jeden z najbardziej znanych serbskich pisarzy i publicysta "New York Timesa". - Najwyraźniej nieznajomość prawdy o Miloševiciu i ludobójstwie nie była problemem dla komitetu noblowskiego (...) Być może zaangażowana literatura wielkiej Olgi Tokarczuk jest dla niego tylko jedną z wielu estetycznych i etycznych opcji, nie lepszej niż Handkego" - dodał.

Przeczytaj również: Awantura o Olgę Tokarczuk. Posłanka apeluje, jest odpowiedź z TVP

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl