NIK: policja i straż graniczna pracują w złych warunkach

Jak pokazała przeprowadzona przez NIK kontrola, stan ponad połowy budynków wykorzystywanych przez policję i straż graniczną nie zapewnia godziwych warunków służby, a obywatelom stosownych warunków obsługi. Wielu funkcjonariuszy musi pracować w pomieszczeniach z nieszczelnymi oknami, przeciekającymi dachami, zużytymi wykładzinami oraz łuszczącą się farbą na ścianach i sufitach. Więcej niż połowa nieruchomości użytkowanych przez policjantów i strażników granicznych wymaga pilnej modernizacji, naprawy lub kapitalnego remontu.

W badanym okresie (od października 2011 r. do lutego 2012 r.) policja wykorzystywała ponad 5,5 tys. budynków, a Straż Graniczna - ponad 700. Ponad połowa tych nieruchomości (54,9% w przypadku policji, 63,5% w przypadku straży) wymagała pilnych remontów i napraw. Przeprowadzone przez kontrolerów oględziny wykazały, że stan techniczny obiektów należących do jednostek jest zły, a w niektórych przypadkach katastrofalny.

Według NIK obecne nakłady z budżetu nie zapewniają policji ani straży granicznej utrzymania nieruchomości w stanie niepogorszonym, a tym bardziej nie pozwalają na poprawę sytuacji. Od stycznia 2009 r. do czerwca 2011 r. policja wydała na inwestycje, modernizację i remonty łącznie 758,9 mln zł (3,6% ogółu wydatków), a straż graniczna 234,7 mln zł (5,1% ogółu wydatków).

Kwoty przeznaczane na te cele nie są wielkością stałą i co roku ustalane są na nowo. Np. w rekordowym pod tym względem dla policji roku 2009 było to 542,4 mln zł, w 2010 r. - już tylko 189,1 mln zł, a w I półroczu 2011 r. - 27,4 mln zł. W Straży Granicznej tendencja jest podobna - po wysokich nakładach z roku 2009 - 156,5 mln, w kolejnych latach kwoty wyraźnie spadły: do 75 mln w 2010 i 3,3 mln w I półroczu 2011 roku.

Z szacunków Komendy Głównej Policji wynika, że uzyskanie odpowiedniego standardu technicznego w obiektach służbowych wymagałoby przeznaczenia na działalność inwestycyjno-remontową nieco ponad 2 mld złotych. Przy dotychczasowym poziomie wydatkowania zaspokojenie tych potrzeb zajmie jeszcze co najmniej kilka lat.

NIK wskazuje, że wysokie koszty utrzymania policyjnych nieruchomości są podnoszone dodatkowo przez konieczność przechowywania po zakończeniu postępowań dowodów rzeczowych, których nie chcą przyjmować sądy i prokuratura. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych dostrzegło już problem i zapowiedziało podjęcie wspólnych działań z Komendantem Głównym Policji w celu jego rozwiązania.

NIK zwraca też uwagę, że na ostateczne uregulowanie wciąż czeka także problem precyzyjnego określenia zasad użytkowania i warunków technicznych, jakie powinny spełniać strzelnice ćwiczebne. Od blisko dwudziestu lat sprawa ta pozostaje w gestii MSW, jednak policjanci wciąż używają strzelnic na podstawie decyzji Komendanta Głównego Policji, a strażnicy - jedynie w oparciu o przepisy ogólne, m.in. prawo budowlane.

Zdaniem NIK powstrzymanie zaawansowanego procesu niszczenia budynków wymaga działań dwutorowych: nie tylko zwiększenia nakładów, ale jednocześnie udoskonalenia sposobu ich podziału. Należy w większym stopniu uwzględniać potrzeby poszczególnych jednostek, mając na względzie większą koncentrację środków.

NIK pozytywnie oceniła pomimo stwierdzonych nieprawidłowości gospodarowanie nieruchomościami przez policję i straż graniczną, jednak - zdaniem kontrolerów - nierzetelnie wykonywane były obowiązki w zakresie utrzymania nieruchomości w należytym stanie technicznym.

Rzeczniczka MSW Małgorzata Woźniak powiedziała, że minister Jacek Cichocki dostrzega konieczność modernizacji komend miejskich i powiatowych. - Nam też zależy na tym, żeby funkcjonariusze pracowali w dobrych warunkach. Trzeba też pamiętać, że komendy i posterunki to miejsca, do których przychodzą obywatele, więc powinny one być im przyjazne - dodała.

Podkreśliła, że są w Polsce komendy bardzo dobrze wyposażone, nowoczesne, np. komenda miejska w Poznaniu, ale przyznała, że są też nadal takie miejsca, "w których czas się zatrzymał", które wymagają modernizacji i remontów.

- MSW widzi ten problem. W tym roku przeznaczyliśmy 14 mln złotych na budowę pięciu nowych komend powiatowych (w Opocznie, Nowej Soli, Szczecinku, Tomaszowie Lubelskim, Gołdapi) oraz nowej siedziby komendy miejskiej w Ostrołęce i na modernizację komend we Włoszczowie i w Staszowie - powiedziała Woźniak.

Dodała, że priorytetem dla ministra w 2013 r. będzie modernizacja komend miejskich i powiatowych. - Przeznaczymy, wyłącznie na ten cel, ok. 250 mln. Zdajemy sobie sprawę, że ciągu jednego roku nie uda nam się wyremontować wszystkich komend, które tego potrzebują, ale w przyszłym roku to będzie priorytet ministra - podkreśliła.

Kontrola NIK była prowadzona od października 2011 r. do lutego 2012 r. Skontrolowano następujące jednostki: Komendę Główną Policji w Warszawie, Komendę Główną Straży Granicznej w Warszawie, siedem komend wojewódzkich policji w Białymstoku, Katowicach, Krakowie, Rzeszowie, Szczecinie, Wrocławiu i Gorzowie Wielkopolskim), sześć komend oddziałów straży granicznej - podlaski, śląski, karpacki, bieszczadzki, sudecki i nadodrzański oraz dwa ośrodki szkolenia straży granicznej w Lubaniu i w Koszalinie.