Międzynarodowe rozwody - będzie jasne, jakie prawo stosować
Komisja Europejska wystąpiła z propozycją przepisów regulujących w jasny sposób, jakie prawo stosować w przypadku rozwodów par mieszkających za granicą, albo kiedy mąż i żona pochodzą z różnych krajów.
Małżeństwa - a co za tym idzie także rozwody - stają się coraz bardziej "międzynarodowe" - zauważa Komisja Europejska. Z 875 tys. rozwodów w UE rocznie "ponadgraniczny" charakter ma około 170 tys., czyli 16%. To pokazuje skalę problemu.
Problem polega na tym, że obecne uregulowania międzynarodowe czasem nie dają rozchodzącym się małżonkom pewności, jakie prawo zostanie w ich wypadku zastosowane. Tak się dzieje np. w przypadku Portugalczyka i Włoszki, którzy pobrali się we Włoszech, ale tuż po ślubie mąż wrócił do pracy w Lizbonie. Gdy po dwóch latach para postanowiła się rozstać, nie jest jasne, według jakiego prawa ma to zrobić - włoskiego (bo tam zawarła ślub) czy może portugalskiego (tam po ślubie mieszkał mąż).
Komisja Europejska proponuje w takich wypadkach dać małżonkom możliwość wyboru prawa włoskiego albo portugalskiego.
W przypadku rozwodu za obopólną zgodą, będzie można wybrać prawo kraju obecnego miejsca zamieszkania, poprzedniego zamieszkania, albo prawo kraju, z którego pochodzi jedno z małżonków.
Zasada ta ułatwi życie zagranicznym parom, które mieszkają w krajach o restrykcyjnym prawodawstwie rozwodowym. Na przykład mieszkająca w Irlandii para fińsko-szwedzka nie będzie musiała przechodzić całej miejscowej procedury, która przewiduje m.in. czteroletnią separację. Małżonkowie będą mogli zdecydować się na relatywnie prosty rozwód według prawa szwedzkiego albo fińskiego - obecnie nie jest to możliwe bez powrotu do tych krajów.
Nie oznacza to, że o rozwód będzie w każdym przypadku łatwiej. Nowe regulacje utrudnią małżonkom "turystykę rozwodową" do krajów, gdzie łatwiej się rozstać.
W przypadku braku zgody jednego z małżonków na rozwód ma obowiązywać zasada stosowania prawa kraju, gdzie para mieszka. W drugiej kolejności - prawa kraju poprzedniego miejsca zamieszkania, albo prawa kraju, z którym małżonkowie są najbardziej związani, a dopiero na końcu - miejsca złożenia wniosku.
Komisja Europejska podała przykład Polaka, który po dwudziestu latach mieszkania z rodziną w Polsce wyjechał do pracy do Finlandii i tam po roku wystąpił o rozwód. W Polsce sąd musiałby stwierdzić "trwały i zupełny rozkład pożycia", a sprawa rozwodowa, wobec braku zgody żony, trwałaby dość długo.
Dlatego z punktu widzenia męża prościej jest rozwieść się przed sądem w Finlandii, do czego - po roku mieszkania tam - ma prawo. Mimo oporu żony dostałby rozwód w pół roku. Proponowane przepisy zmienią ten stan rzeczy, dając prymat prawu, z którym małżonkowie są najbardziej związani; w tym wypadku - prawu polskiemu.
Komisja Europejska zastrzega, że nowe przepisy nie są próbą harmonizacji prawa rodzinnego w UE. Nie zmieniają istniejących przepisów krajowych, które w UE są bardzo różne - od restrykcyjnych na Malcie, po liberalne w Skandynawii. Nie rozstrzygają też, czym jest małżeństwo, pozostawiając to w gestii krajów członkowskich - kwestia uznania międzynarodowych par homoseksualnych i ich ewentualnych rozwodów pozostaje otwarta.
Ta nowa inicjatywa ułatwi życie parom w UE i wzmocni ich bezpieczeństwo prawne - przekonuje komisarz ds. sprawiedliwości Franco Frattini.
Propozycja będzie musiała być zatwierdzona przez wszystkie kraje UE.
Michał Kot