Marcin Świetlicki: Z poglądów jestem niemal feministą. Ale to nie my pisaliśmy ten ich kodeks

Marcin Świetlicki: Żadnym z powyższych. Nic nie pasuje. Wypraszam sobie.

I co jeszcze? Pan przecież wiesz doskonale, że oni mnie wszyscy tylko tak sobie wyobrażają. Nie mam żadnej z tych cech. Nie mam niczego, co mi przypisują ci dziwni ludzie. Używają takich pojęć, bo taką mają ograniczoną wyobraźnię. Jestem zupełnie niewinny. I na żadną z tych etykietek nie mogę się zgodzić.

Nic tak naprawdę się do mnie nie przykleja. To są ludzkie wyobrażenia.

A jakże. Próbują, nie szczędzą wysiłków. Jedni, drudzy, trzeci. Tylko że mnie to nie dotyczy.

No śmieszy raczej. I zadziwia.

No jestem świadomy, oczywiście. Śledzę te ich próby. Ale słaby klej mają tak naprawdę i słabo te ich etykietki się do mnie przyklejają. Jakoś jestem na to wszystko uodporniony.

Ja? Liberał? A "liberał" to jest dzisiaj największa obelga w jego ustach, tak? Bo jeśli tak, to mogę być liberałem. Niech się biedaczek podnieca. Nie wiem, kto ich tych wszystkich rzeczy nauczył? Jakich oni mają mistrzów? U kogo brali korepetycje? Kto im to wszystko powciskał do głów?

Małe żarciki to nie masakrowanie. Czy ze względu na to, że nie mają tak dobrze jak za poprzednich rządów, ja mam zrezygnować z moich żartów? Niech się nie czują bezpiecznie. Wszystko to jednak jest w granicach prawa, a nazywanie mnie faszystą, hm... już raczej nie jest. Dzieją się bardzo niedobre rzeczy, wyłażą różne prawdziwe potwory, a tu następuje tropienie faszystowskich i rasistowskich (hihi) wątków w moich wierszach. No cudownie. Znowu obudzą się z ręką w nocniku.

Tak. I istnienie tej fanki ma oczywiście dowodzić, że ja sam jestem z ONR-u. Ale podejrzewam, że Staśko też jest tak naprawdę moją fanką. Nie zajmowałaby się mną tak obszernie, gdyby było inaczej.

To jest tekst odrzuconej kochanki. Tu uśmiecham się złośliwie. O ile Maja Staśko to w ogóle autentyczna postać. Bo może to jakiś żarcik? Sztuczny twór? Jeśli jednak istnieje ktoś taki, to zarzuty są tak absurdalnie histeryczne, że tylko ukrzywdzona kochanka mogłaby tak się zachowywać...

Niewykluczone. Ona stwierdza – już jesteś martwy, mój ojcze. A ja, Maja Staśko, teraz będę wprowadzała swoje porządki. I bardzo długo tłumaczy, jakie to będą porządki. I ja jako martwy ojciec oczywiście zupełnie tych porządków nie rozumiem. Bo co ona proponuje zamiast mnie? Poezję lewicowo zaangażowaną, feministyczną, publicystyczną?

No ale przecież tam by się nic nie ostało. Nic by nie zostawiła. Wszystko by ocenzurowała.

Też nie bardzo. Też pewnie niebezpieczne. Ale poważnie, czego ona oczekuje? Na czym według niej ma polegać poezja? Nie widzę tego.

Po raz kolejny się okazało, że nie jestem ich. Przyzwyczajony jestem. Ale kiedyś mnie pokochają ponownie. Wszyscy przyjdą na mój pogrzeb. I będą wygłaszali swoje mowy. I będą po mnie płakać.

A komu mam sprzyjać?

To według nich ja im sprzyjam, a to wszystko bzdury. Komu nie sprzyjam? Feministkom? Kobietom? Od zawsze sprzyjam kobietom. I żadna z kobiet, z którymi byłem związany, nie zarzucała mi jakichś takich zachowań seksistowskich czy szowinistycznych.

Ale to raczej ja byłem przez nie ciemiężony. Raczej staram się ustępować, zgadzać z kobietami, nie mam ambicji przywódczych w związku, nie warto się napinać.

I bardzo dobrze, że nie będzie dla mnie miejsca. Nie chcę być w żadnym kanonie. W lewicowym też nie. W pełni się tutaj z tą panią zgadzam.

Myślę że wiersze Wojciecha Wencla lepiej się do tego nadają. Ja to chyba słaby seksista jestem.

Nie. Choć mam kolegę prawicowca, który uważa, że moja dziewczyna jest lewaczką i feministką, i mnie przymusza do takich rzeczy. I mnie przerabia w feministę i lewaka. Ale to nie tak. Po prostu – bardzo bym się sobie dziwił, gdybym nie poparł tego rodzaju protestu.

Panie z czarnego protestu zgłosiły się do mnie, żebym dał zdjęcie z karteczką, że popieram. Nie jestem celebrytą, więc co się będę fotografował. Napisałem karteczkę i im wysłałem. Sprawa jest jasna, nie popierając wyraźnie bym powiedział, że jestem po drugiej stronie. A poglądami drugiej strony się brzydzę. Była konieczność opowiedzenia się. I tyle.

Nie miałem o tym pojęcia. Że rządzę w poezji?

Na polu może? I jeszcze w polityce rządzę, tak?

Tak by z tego wynikało, choć pojęcia o tym nie miałem. Ale z drugiej strony już kiedyś, jakieś 10 lat temu, podobne wnioski na mój temat wyciągał Przemysław Witkowski. I krytyk Igor Stokfiszewski również. Mają chłopcy i dziewczęta zaburzoną percepcję. Kto inny rządzi. Na pewno nie ja.

U kogo wpływy? Nad kim władza? Absolutnie nie. Nad czytelnikami? Że kupują moje książki? To chyba lepiej, że jestem czytany? Ale do tego władzą i wpływami się nie przymusza raczej.

Nie, nie, wypieram się tego całkowicie. Nigdy nie pracowałem na niczyją rzecz. A na rzecz faszystów zwłaszcza.

Ale ja zawsze się interesowałem polityką i zawsze o tym mówiłem. Rozumiem, że są tacy, którzy twierdzą, że się nie interesuję?

Moment, w którym człowiek zaczyna mieć stałe, twarde poglądy, to śmierć danego człowieka. Człowiek z poglądami jest nieciekawy. Człowiek z poglądami mówi w kółko to samo. Człowiek z poglądami żąda od innych, by wyznawali jego poglądy. Człowiek z poglądami chce, by świat był taki, jaki on sobie w głowie zaprojektował. Albo jaki jemu w głowie zaprojektowali. A ja nie mam najmniejszej ochoty nikogo zmieniać. Nie chcę zmieniać ani lewaka, ani prawaka.

Tak. Może to jest ta słynna tolerancja? Z drugiej strony, nie wiem czy jestem tolerancyjny, bo nie toleruję np. niedobrych ludzi.

Zajadli, chcący podporządkować sobie innych ludzi, nie liczący się z nikim, bez wyobraźni i poczucia humoru.

Nie mam.

Wszak mam wyobraźnię i poczucie humoru. Nie mógłbym pokochać PiS-u i jego Prezesa. Nijak.

Czasami się wciska. Teraz Polska prowokuje, zaczepia, drażni. Mnie również. Właśnie ukazała się moja książka, która się nazywa "Polska".

Był taki pomysł, żeby się ukazała na 11 listopada. Ale nie było sensu się spieszyć i teraz ukazuje się jako pierwsza książka zapowiadająca stulecie niepodległości naszej ojczyzny, w roku 2018, w którym będziemy obchodzić liczne uroczystości. Składa się na nią 61 wierszy z całego mojego dorobku. Wszystkie wiersze związane z Polską zebrane w jednym miejscu. Wielozdaniowego blurba do "Polski" napisał ks. Andrzej Luter, który jest jednym z moich ulubionych lutrów.

Bo księdza Bonieckiego nie lubię aż tak bardzo.

Nie lubię zmian. Miałem w "Tygodniku" naczelnego Turowicza i nagle, po wielu latach, okazało się, że mam naczelnego Bonieckiego. I ta zmiana jakoś tak wydała mi się jakościowo gorsza.

No autyzm. Przyszedłem do "Tygodnika", naczelnym był Turowicz, i po co on umierał? Już miałem nadzieję, że do końca życia będzie moim naczelnym. Tak, jest to rodzaj autyzmu. Zmiany są zawsze zmianami na gorsze. Tak świat postrzegam. Cóż zrobić? Po prostu pojawił się ksiądz Boniecki i już nigdy nie było tak samo i "Tygodnik" już nie był taki sam.

Nie, nie winię go. Ktoś musiał tym nowym naczelnym zostać. Nie jest winą ks. Bonieckiego, że nie jest Turowiczem.

Tak, to ładne. Wie pan, to był w ogóle taki człowiek… Że sama jego obecność sprawiała, że od razu byłeś ładniejszy, mądrzejszy i lepszy. Oczywiście - dla tych nowych ideologów na pewno jest to postać nie do przyjęcia, ale dla nich wszelkie dobro, mądrość i rozsądek są nie do przyjęcia.

Gdy Wojciech Bonowicz zrobił książkę z moimi wierszami religijnymi, to czytelnik mógł odnieść wrażenie, że jestem poetą religijnym. A tym razem? No cóż, bystry czytelnik zrozumie, że jestem patriotą. Choć wiadomo jak to przeczytają państwo z Krytyki Politycznej, i jak to przeczytają różni państwo z prawej strony. Ale czytelnik bystry i z poczuciem humoru i inteligentny zauważy, że w moim małym serduszku jest Polska i że ją kocham, co w tych wierszach można odnaleźć.

Dla lewaka będą to wiersze prawicowe. A dla prawicowca – lewackie. Na tym to polega. Niestety, teraz czyta się przez polityczne okulary. A to po prostu wiersze z niemal czterdziestu lat przeżytych w tym kraju, wiersze o Polsce napisane po polsku, z pełną świadomością, że to ukochany kraj, innego nie ma. Chociaż pewien internauta chciał mnie nie wiadomo dlaczego wysyłać do Izraela hi hi.

Takie same zarzuty wysunął jakiś czas temu Robert Tekieli, legendarny naczelny "bruLionu". Że gdy zauważył, że takie osoby jak Świetlicki czy Podsiadło raczej zajmują się swoim pisaniem i są skupieni na sobie, a nie na idei, to nasze drogi musiały się rozejść.

Tak, to jest dokładnie ten sam sposób myślenia. Ideologowie myślą tak samo. Oni są wszyscy strasznie do siebie podobni. Ci z prawa i lewa. Nie wiem, czym tak panią Staśko wkurzyłem. Nigdy jej chyba nawet nie poznałem. A może poznałem i coś jej brzydkiego powiedziałem?

Nie. Bo przecież nie zachowuję się jak Janusz Rudnicki. Ja to grzeczny i miły raczej jestem.

Ale kto mnie promował?

Ja celebrytą? Znam dużo większych celebrytów od siebie.

No naprawdę, trudno nas z nimi porównywać. To zupełnie inna grupa krwi jest, inny zupełnie rodzaj człowieka. Tu jest gra gadżetami - surduciki, meloniki, luksusowe auta itd. A literatura słabiutka. Jakby ich odrzeć z ich gadżetów i poglądów bardzo chętnie wszędzie prezentowanych - to niewiele zostaje. Jakieś rozbudowane i niewiele wyrażające narracje.

Usiłowałem. Zwłaszcza tych zachwytów nad Karpowiczem nie rozumiem. Wszyscy dookoła mówili, że koniecznie trzeba. Ja po kilku próbach uznałem, że niekoniecznie. Mam inne oczekiwania co do literatury, przepraszam.

Gdzie tam. Żarcik to był, na koncercie rzucony.

*A może powinna zostać aresztowana raczej za zapożyczenie z wiersza Świetlickiego ("robisz mi nieporządek w chaosie"), którego się swego czasu dopuściła? *

Nie będziemy pani Doroty ścigać. Z tym zapożyczeniem to też były żarty. Zapożyczenie z wiersza w piosence pani Dody rzeczywiście się znalazło, ale ścigać nie chcemy.

Nie. Myślę, że to do niej nawet nie dotarło. A jeśli dotarło to zbagatelizowała. I słusznie. To był żarcik. Tak naprawdę wcale nam nie zależało na otrzymaniu kawałków tortu, którym Doda częstowała parę prezydencką.

Odpada. Musiałbym się legitymować przy wejściu. Nie mam odpowiedniej legitymacji.

Oczywiście, że współczuję. Najbardziej tego, że musi być celebrytką. Wczoraj w tym samym lokalu siedziałem z aktorem i piosenkarzem Arkadiuszem Jakubikiem, którego trudno nazwać celebrytą, ale widziałem, co się działo. Ludzie podchodzili i opowiadali mu po kolei historię swojego życia, a następnie robili sobie z nim zdjęcia. Wcześniej zetknąłem się również z prawdziwym celebrytą, panem Bogusławem Lindą. I to jest naprawdę przerąbane.

Skala jest zupełnie inna. Jak raz na kwartał jakaś studentka chce ze mną koniecznie porozmawiać, to już jest dużo.

No może nieładnie. Ale raczej jestem grzeczny. Tylko że mnie to peszy strasznie. W ogóle nie bawi mnie to, że ktoś mnie rozpoznał na ulicy.

O Jezu… Ale to był żart! Wielokrotnie żartuję. I wielokrotnie moje żarty są źle odczytywane przez ludzi bez poczucia humoru. To samo było ostatnio z Krzysztofem Masłoniem, który recenzował "Nieprzysiadalność" i zasugerował, że ten Świetlicki to jakiś pier...ty, bo mówi, że jechał trzecią klasą, a w 1956 roku nie było trzeciej klasy. A to był żarcik. Chodziło o to, że jak Jarosław Gowin jedzie pierwszą klasą, to ja jadę trzecią. Mogłem powiedzieć, że czwartą. Może by zrozumieli, że to żart.

A niby za co miałbym go kochać? Nie wygląda mi na szczególnie pociągającego, gada jakieś głupstwa. Absolutnie nie ma żadnego uwielbienia z mojej strony.

Tak jest. I na tym polega żarcik. Że ja piszę coś takiego, a potem to czyta taki jeden z drugim bez poczucia humoru i głupieje. Nic nie rozumie. I lewicowiec mówi, że tutaj się Świetlicki wyśmiewa z naszych marszów przeciwko haniebnym ustawom PiS-u . A z kolei prawicowiec mówi, że się Świetlicki z Prezydenta RP naśmiewa i majestat podważa. No i koniec. Ja rzucam żarcik, a wszyscy głupieją.

Wcześniej może było tak, że dużo osób udawało, że ma poczucie humoru. A teraz jest społeczne przyzwolenie, żeby nie mieć i się tego trzymać. Przyszły poważne czasy. Wystarczy spojrzeć w te twarze. Spojrzeć w twarz byłej pani premier i pana premiera, spojrzeć w twarz pana prezesa, spojrzeć w twarze ministrów. Tam jest tylko posępność, tam jest troska. Tam kompletnie nie ma poczucia humoru. Oni się śmieją tylko, jak się ktoś przewróci.

Niestety, dzieje się tak, że z rozczuleniem zauważyłem na liście stypendiów Ministerstwa Kultury i czegoś tam na D., że w roku 2018 stypendium twórcze otrzymał nie tylko Jan Polkowski, ale i jego syn Tadeusz. A jeszcze Wojciech Wencel otrzymał. I kilka innych postaci. To oni teraz są oczkiem w głowie Kultury Polskiej. Czyli wiersz sprzed prawie trzydziestu lat nadal jest aktualny. Był przeciwko tym wartościom, które oni wyznają.

Nie mam pojęcia. Może nie lubimy się już śmiać? Może inny rodzaj humoru jest teraz modny? Nie wiem. Ale nie planuję skończyć z żartami. Bywa to bardzo źle odbierane, ale nic na to nie poradzę. Jestem synem bardzo ironicznego ojca. Mama jest może mniej ironiczna, ale znam mnóstwo ironicznych kobiet. Moja dziewczyna nie jest może jakąś specjalnie wielką jajcarą, ale lubi się śmiać i ironia występuje u niej we właściwych proporcjach.

A pewnie, że tak. Jest z poglądów prawdziwą feministką i wszystkie te idee są jej bliskie, ale z feminizmu również potrafi się naśmiewać. Może kiedyś zrobię się jeszcze grzeczny, łagodny, milutki. Tylko po co?

No bo wszelkie ekstrema ujednolicają się. Ludzie zapętleni na ideach stają się do siebie podobni, tak samo śmieszni.

Niech zamieszkają razem. I się bawią, czym tam mają. Mój syn powiedział kiedyś, że najstraszliwsze są twarze ludzi, którzy nie rozumieją dowcipu.

Tak jest. I podtrzymuję w dalszym ciągu.

Nie do obrony. Prędzej do leczenia. Mam problem z prozaikiem Rudnickim. Mam z nim taki problem, że nie potrafię z nim pięciu minut wytrzymać. I tu nie chodzi o te jego przekleństwa czy seksizm czy inne takie, bo on według mnie tak samo rani mężczyzn i kobiety. Po prostu, nie rozumiem, jak ktoś z nim wytrzymuje dłużej niż 5 minut. Może to jakaś wasza warszawska rozrywka? Nie wiem.

Anegdotkę panu opowiem. Kiedyś prozaik Rudnicki wsiadł do przedziału, w którym jechałem. I gadał. I zaczepiał dziewczynę, która czytała książkę. Mówił: "Ale proszę pani… Pani sobie tu czyta książkę, a nie jest pani świadoma, że ja jestem pisarzem i ja piszę książki! I tutaj, proszę bardzo, numer "Twórczości", w którym jest moje opowiadanie. I, żeby pani sobie nie myślała, to ten pan co tam siedzi, może nie wygląda, ale też pisze książki!". I ta biedna kobieta tak kiwała głową, przytakiwała w milczeniu, i musiała go słuchać. I w końcu, jak on już wysiadł w Kędzierzynie-Koźlu, to powiedziała: "Uff!". I wróciła do lektury książki. Może to jest jakaś jednostka chorobowa. Mnie prozaik Rudnicki po prostu męczy.

No ale gdzieś jest jednak granica.

A to sprawa wyczucia. Tej subtelnej umiejętności odróżnienia prostego chamstwa w stylu anonimowych komentatorów internetowych (już sobie wyobrażam, co będą pod tą rozmową wypisywać!) od normalnego poczucia humoru.

Znajome słowa. To ja panu powiedziałem poprzednim razem.

Nie wstydzę się tych zdań. Chodziło mi o to, że ataki feministek nie są wymierzone przeciwko prostym chamom, którzy naprawdę krzywdzą kobiety, tylko mierzą w ludzi, którzy wiedzą, co mówią.

Tak. Tacy jak ja nie są prawdziwymi wrogami feministek i to nie z takimi jak ja powinny przede wszystkim walczyć. Może nie wyglądam, ale z poglądów jestem niemal feministą.

Niemal, bo trochę mi brakuje. Codziennie popełniamy jakieś błędy. Kiedyś mi się zdarzyło jechać jednym tramwajem z ówczesną narzeczoną i Kingą Dunin. Jeszcze wtedy nie byłem według niej takim bucem i takim wrogiem. I jedziemy tym tramwajem, i ja prowadzę normalną rozmowę z narzeczoną. I nagle Kinga Dunin zaczyna mówić: "Ale ty jej tak nie traktuj!". Jak? To była normalna rozmowa o zwyczajnych rzeczach.

Nie wiem, ale to nie myśmy pisali ten ich kodeks. I nie wiem, kto się wpisuje dokładnie tak jak trzeba. Spełnia wszystkie wymogi. Wcale nie chciałbym poznawać takiego idealnego człowieka. Nudny musi być.

Na pewno trochę w złym momencie się ten nasz poprzedni wywiad ukazał, przyznaję. Szczerze mówiąc, kiedy gadaliśmy, myślałem, że losy Polski potoczą się zupełnie inaczej. Mało kto to przewidział. Nikt się tego za bardzo nie spodziewał – tego co i że aż tak się stało. A wywiad ukazał się już w zupełnie innej rzeczywistości, w zupełnie innej Polsce. I to nie było dobre.

No nie stąd, bo to szczere podśmiechujki z nich. Z drugiej strony się podśmiechuję.

No bo zaburzyli nam proporcje i mają rzekomą większość, więc trzeba w większej ilości i z większym natężeniem się z nich aktualnie śmiać. Krzysztof Masłoń w tygodniku "Do Rzeczy" zebrał do kupy i spisał kilka tych moich dowcipów na temat akurat rządzących…

Tak, tak. Ale przedziwne w jego myśleniu jest to, że – gdy wstawiłem się za ich poetą Rymkiewiczem – to przez moment byłem bardzo w porządku. A teraz się okazuje, że wcale nie jestem w porządku.

To był odruch. Solidarność poetycka. Poeta uważa co uważa, słusznie lub niesłusznie, a tu Wielka Firma wytacza mu za to proces. Gdyby mnie to spotkało, łudzę się, że ktoś też mnie wspomoże. To nie było polityczne. Nie wszystko jest polityczne. W przyszłym sezonie spróbuję napisać coś kompletnie nieobciążonego polityką. I zobaczymy, co się stanie.

No właśnie. Pewnie nic. Zignorują wszyscy, przemilczą. Ale może jakiś wrażliwy chłopiec lub dziewczynka przeczyta i się wzruszy? Może potrzebujemy dzisiaj czegoś takiego?

Prawda. Może tak być.

Obserwuję kolegów poetów. Większość się nie wychyla. Większość nie pisze, że tęskni za Tuskiem. Większość nie pisze też: "Pochwalam nasz wspaniały rząd". Siedzą cicho. Jak już wspominałem - z pasją sprawdzam, kto dostał stypendium od ministra kultury. Analizuję sobie te listy wyróżnionych. Większość ludzi nie znam, ale czasami trafiam na bardzo znajome nazwiska…

I jest to fascynujące.

Nie. Niewykluczone, że myślą sobie po cichu: "Oj, niedobry minister Gliński, i niedobry prezes Jarosław, i niedobry rząd", ale biorą. 500+ też biorą. A kiedyś komuniści dawali kartki i ludzie brali te kartki.

Ja nie brałem kartek. I coś tam jadłem bez tych kartek. Moje potrzeby nie są takie wielkie. Nie mam postawy roszczeniowej. Nie uważam, że coś mi się należy. Nie potrzebuję niczyjej łaski. Mam to, co sobie sam wywalczę. I tyle.

Ale przecież dla mnie to jest bardzo ryzykowne, te błazeńskie zachowania. Ja strasznie dużo przez to tracę.

Tracę święty spokój. Tracę możliwość spokojnego przetrwania. To nie jest tak, że to jest bezpieczne i wygodne. Sporo ryzykuję.

Straciłem wielu kolegów.

Nie, z powodu mojego zachowania. To nie są poglądy, tylko zachowania. Wiele osób nie chce mnie w ogóle znać. Ale obawiam się, że tak już mi zostanie do końca życia.

*Rozmawialiśmy poprzednio obszernie o poprawności politycznej. Mówił pan m.in., że nikt nie stanie się tolerancyjny przez to, że zakaże się mu mówienia głośno: "Ty pedale!". *

Tak mówiłem, ale niech pan czyta dalej.

No właśnie. I widzi pan, miałem rację. Może powiedziałem to w sposób zbyt jaskrawy, ale miałem rację.

A z czym mamy teraz do czynienia np. 11 listopada? To właśnie maszerują ludzie, którzy często są głupi i którzy chcą mówić to, co myślą. Ale zakrywają twarze. Wolałbym, by je odkryli. Więc jeszcze nie jest do końca tak, jak postulowałem. Niech głupi i zły człowiek pokaże twarz, niech powie jak się nazywa i wtedy niech mówi to, co ma do powiedzenia. A mądrzy i dobrze ludzie niech tego głupiego i złego widzą i zapamiętują.

Jacek Dehnel na tamte pańskie słowa odpowiedział tak: "Po prostu widzę tego Jędrka z kitką, pryszczami i smutnym obliczem, który Marcinowi Świetlickiemu, staremu prykowi, sufluje te idiotyczne kwestie. Tymczasem naprawdę nie trzeba nawet skończyć lat dwudziestu, żeby wiedzieć, że oprócz jednostki istnieje jeszcze społeczeństwo, a stanowione prawo zmienia społeczne normy. (...) Jeśli więc rugujemy z publicznej mowy "ty pedale" czy "ty czarnuchu" czy "ty żydku parszywy", to nie chodzi o to, żeby Sebiks kogoś pokochał, choć nienawidzi […], ale żeby nie było przyzwolenia na taką mowę w przestrzeni publicznej, żeby nie nasiąkały nią kolejne pokolenia, żeby ci podatni na wpływy nie przejmowali ich od tych wpływających".

Jacek Dehnel oczywiście ma rację. Tylko że ja wiem, że ludzie są wadliwi i są głupi. I nie można ich zmusić do tego, by wszyscy byli bardzo mądrzy i bez wad. Głupocie nie wolno zamykać ust. Niech głupota się ujawnia. Niech wybrzmi.

No cóż, niewątpliwie głupi ludzie zarażają się głupotą. No ale, na litość boską, nie można nikomu zamykać ust… Wolność słowa tylko dla wybranych? Nie zgadzam się.

Nie wiem, czy bym wtedy przejrzał. Dalej bym pił wódę i uprawiał seks pozamałżeński.

Prawdą jest, że jestem białym heteroseksualnym mężczyzną i Polakiem. Trudno temu zaprzeczyć. Ale co ja mogę z tym zrobić?

No widzę ich. Widzę czarne kobiety, które nie osiągnęły sukcesu. Wiem, że nie mam najgorzej. Ale wiem też, że i tak mam przejebane. Wszyscy mamy przejebane. Też jestem krzywdzony z różnych stron. I też jestem w jakiś sposób upośledzony. Na czym polega mój sukces? Na tym, że jestem czytany.

Myślę, że gdybym był czytaną czarną samicą, to też by mi można było zarzucić, że mam sukces. A żółte homoseksualne samce nie mają sukcesu. I co?

To prawda. Coś tam było, jakieś dotacje. Ale ja o nie nie prosiłem, nie napraszałem się, nie pisałem podań. To wydawcy. Najczęściej nie informując mnie. Jak się dowiadywałem i protestowałem, to wydawcy mówili, że takie są realia itd. i że nie informowali mnie, bo znali moją możliwą reakcję.**

No dobrze, bez mojej wiedzy były jakieś drobne dotacje, ale wolałbym, żeby ich nie było. Żyję w jakimś kraju i obowiązują mnie jakieś panujące tutaj reguły. I nie mogę np. udawać, że na pasach nie widzę czerwonego światła i przechodzę, bo to przecież też państwowa sygnalizacja. Czasami jeżdżę też tramwajem, który należy do państwa. Chodzę po chodnikach i ulicach, które należą do państwa.

Nie do końca, bo ja osobiście niczego nie biorę. I nie chcę brać.

Muszę przyznać, że bardzo ładnie to wszystko pan Jacek Dehnel napisał. Mówię poważnie. Ale, prawdę mówiąc, jestem bity bez przerwy. I bronię się, na różne możliwe sposoby. Nie lubię być bezradny.

Jestem. Jestem mniejszością umysłową. Jestem poetą. Piszę wiersze. Czytam książki. To wszystko są mniejszości.

Tak jakbym ja powiedział. Nie ja?

O, proszę. Bardzo go cenię i właśnie nie tylko ze względów literackich, ale też za jego sposób myślenia. Bardzo bym chciał z nim korespondować.

Jedno i drugie.

Nigdy. Ani teraz, ani nigdy. Ani za Kurskiego, ani za innego. Ani do TVP, ani do innego TVN-u. Do radia bym poszedł, ale jakiegoś dobrego. Do radia tak, do telewizji – nigdy więcej.

Bo nie lubię rozmów bez powodu. Rozmowa musi mieć oparcie w jakimś konkrecie.

Nie robię tego rodzaju interesów. I nie myślę, żeby rozmowy o rozmowach pomagały w sprzedaży rozmów.

Kompletnie. To ja już sobie idę.

Marcin Świetlicki - poeta, prozaik, wokalista zespołu Świetliki. Opublikował kilkanaście książek poetyckich. Debiutował tomem "Zimne kraje" (1992). Potem ukazały się takie tomy jak "Schizma" (1994), "Pieśni profana" (1998), "Czynny do odwołania" (2001), "Muzyka środka" (2006), "Jeden" (2013), "Drobna zmiana" (2016). Autor powieści kryminalnych: "Dwanaście" (2006), "Trzynaście" (2007), "Jedenaście" (2008). Laureat wielu nagród literackich m.in.: Georga Trakla (1991), Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1996), Nagrody Literackiej Gdynia (2009, 2014), trzykrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Nike. Ostatnio ukazał się tom rozmów przeprowadzonych przez Rafała Księżyka – "Nieprzysiadalność" (2017) oraz wybór wierszy "Polska. Wiązanka pieśni patriotycznych" (2018).

Czytaj także: Marcin Świetlicki: Czasami mam wrażenie, że żyję nie w Polsce, tylko w Polsacie

W pierwszej rozmowie z Grzegorzem Wysockim Świetlicki opowiada m.in. o faszyzmie wśród rowerzystów, wojnie polsko-polskiej, alergii na poprawność polityczną, niechęci do podróżowania oraz o klątwie Grażyny Torbickiej, która go dopadła. Pisarz wyjaśnia, dlaczego jest za likwidacją Ministerstwa Kultury, czym różni się literatura od niepełnosprawności oraz dlaczego w wyborach głosuje na swoją dziewczynę i psa, a nie na polityków.