Makowski: "Oscary poprawne politycznie. Hollywood nieudolnie maskuje swoje grzechy" [OPINIA]

Trudno nie odnieść wrażenia, że największe nagrody filmowe, z Oscarami na czele, od pewnego czasu zaczęły zjadać własny ogon, bardziej niż na jakość filmów, zwracając uwagę na ich kontekst społeczno-rasowy oraz dysproporcje płciowe. Często więcej niż o sztuce filmowej, aktorzy oraz twórcy odbierający nagrody, mają do powiedzenia na temat środowiska, polityki czy mniejszości seksualnych.

Joaquin Phoenix, odbierając Oscara za 2020 rok i swoją genialną rolę w "Jokerze", de facto cały swój czas poświęcił na akcentowanie praw zwierząt, praw społeczności queer czy przestrzegając przed globalnym ociepleniem. Czy to coś złego? Odpowiedź na tak postawione pytanie - przynajmniej dla mnie - jest banalnie prosta. Nie.

Jeśli twórca uznaje, że chce wykorzystać swoją popularność do innych celów, oddać głos tym, którzy nie mogą się wypowiedzieć, to jego prawo i jego sprawa. Oczywiście problem zaczyna się wtedy, gdy celebryci żyjący z wielomilionowych gaży, udają zatroskanych wykluczeniem, samemu niewiele robiąc, aby z nim walczyć. Albo gdy "stają po stronie kobiet", wcześniej jak system naczyń połączonych przez lata ściśle współpracując z Harveyem Weinsteinem, przymykając oko na krążące wokół jego seksualnych skandali plotki.

Świetnie, ostro i ironicznie podobną postawę sportretował brytyjski komik i aktor Ricky Gervais w monologu na otwarciu ubiegłorocznych Złotych Globów. - Jeśli wygracie dziś wieczorem nagrodę, nie używajcie jej jako platformy do wygłaszania przemówień politycznych. Nie powinniście robić opinii publicznej wykładów na jakikolwiek temat, bo nic nie wiecie o prawdziwym świecie. Większość z was spędziła mniej czasu w szkole niż Greta Thunberg. Więc jeśli wygracie, przyjdźcie i odbierzcie swoją małą nagrodę, podziękujcie waszymi agentom i Bogu i spie..., ok? - spuentował.

Faktycznie w kilku zdaniach zebrał istotę problemu polegającego na zakrywaniu grzechów i grzeszków świata filmowego przez listki figowe polityczno-światopoglądowych manifestów. Jednym z nich jest ogłoszona niedawno nowa lista wymagań oscarowych, które od 2024 roku będzie musiała spełnić produkcja, ubiegająca się o tytuł "najlepszego filmu". Jak działają w praktyce, można przeczytać tutaj, ja ograniczę się jedynie do streszczenia najważniejszych punktów proponowanych regulacji.

Najistotniejszy z czterech "standardów", oznaczony literą A, zakłada coś, czego nie da się określić inaczej jak poprawnościowo-polityczną ingerencją w fabułę filmu. Aby go spełnić, trzeba wprowadzić w życie jedno z następujących kryteriów:

1. Przynajmniej jeden z aktorów pierwszoplanowych lub istotnych aktorów drugoplanowych reprezentuje mniejszość rasową lub etniczną (Azjaci, Latynosi, Czarnoskórzy, Rdzenni Amerykanie, Afrykańczycy, Arabowie i inne grupy mniejszościowe).
2. Przynajmniej 30 proc. aktorów w drugoplanowych i epizodycznych rolach musi reprezentować co najmniej dwie spośród tych grup: kobiety, mniejszości rasowe, osoby LGBTQ+, osoby z niepełnosprawnością fizyczną lub intelektualną, niedosłyszące.
3. Główny wątek fabularny musi być związany z co najmniej jedną spośród tych grup: kobiety, mniejszości rasowe, osoby LGBTQ+, osoby z niepełnosprawnością fizyczną lub intelektualną, niedosłyszące.

Tym samym kluczem oceniane są wszystkie kolejne wymagania w kategoriach B, C i D, które odnoszą się do skompletowania zespołu castingowego, kostiumów, zdjęć, muzyki, reżyserii, fryzur, montażystów, charakteryzacji, producentów dźwięku, efektów specjalnych, scenografii i tak dalej. Oczywiście nikt nie każe twórcom kręcić filmów tylko o czarnoskórych gejach, do zaklasyfikowania w kategorii "najlepszy film" wystarczy bowiem spełnić dwa punkty z dwóch kategorii, ale problemem jest nie ich ilość, ale fakt, że w ogóle postanowiono wprowadzić kryterium oceny, które nie odnosi się do waloru jakościowego dzieła, ale stojącego za nim tła "różnorodnościowego".

W tym sensie odpowiednia proporcja ras, płci i mniejszości w scenariuszu nie musi sprzyjać jakości dzieła, ale po prostu wpasować się w przyjęte odgórnie kryterium. Sprowadza to zatem kinematografię do roli checklisty, która powinna być ostatnią rzeczą w głowie aktorów i reżyserów, od których oczekujemy nie tyle społecznych krucjat, co dobrych filmów.

Zastanawiam się również, czy sama Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej ma świadomość, w jaki galimatias logiczno-obyczajowy wplątała się, wyznaczając takie a nie inne kryteria. Trudno mi sobie bowiem wyobrazić, na jakich zasadach będzie liczona 30 proc. obsada producencka złożona z osób LGBTQ. Czy ktoś w ogóle uwzględnił takie sprawy, jak niechęć części osób do ujawniania swojej orientacji seksualnej? Z jakich względów wśród uprzywilejowanych grup mniejszościowych znalazły się kobiety?

Czy nie jest to jednak rodzaj dyskryminacji, zakładający, że one same bez parytetów nie będą w stanie poradzić sobie w branży filmowej? Przecież jednym z koronnych argumentów zwolenników nowych regulacji jest stwierdzenie, że większość hollywoodzkich produkcji i tak spełnia powyższe standardy. Po co w takim razie tworzyć z nich jakieś ścisłe reguły? Zachodzę również w głowę, dlaczego do wyróżnionych grup nie zaliczono przedstawicieli różnych wyznań?

Podobnych absurdów nowych wytycznych jest więcej i moim zdaniem nie służą różnorodności, ale tworzeniu poczucia, że Hollywood, mając problem z samym sobą, tworzy iluzję progresywności. Zgodnie z nimi zespół dziesięciu białych filmowców nie spełnia reguł "różnorodnościowych", ale gdy trzech z nich jest - dajmy na to - homoseksualistami, sam ten fakt magicznie zmienia optykę Akademii na jakość tworzonej przez nich pracy. A przecież to nie powinno mieć żadnego znaczenia.

W latach 30. XX wieku "Fabryka Snów" stworzyła pruderyjny Kodeks Haysa, który regulował czas pocałunków w filmach, zabraniał pokazywania seksu pozamałżeńskiego, porodów, par mieszanych czy ośmieszania religii. Mam wrażenie, że ponad 80 lat później skręcamy w drugą skrajność. Żadna z nich nie służy jednak kinematografii.

Marcin Makowski dla WP Opinie