Literacki Nobel dla V.S. Naipaula

V.S. (Vidiadhar Surajprasad) Naipaul urodził się w Chaguanas w rodzinie hinduskich imigrantów. Jego ojciec był dziennikarzem i pisarzem.

Jako 18-latek Naipaul wyjechał do Anglii, gdzie w 1953 r. otrzymał dyplom College`u Uniwersyteckiego w Oxford. Dużo podróżował - m.in. do Azji, Afryki i Ameryki. W połowie lat 50. pracował dla BBC.

Twórczość Naipaula koncentruje się wokół problemu pogranicza ras i kultur w dominiach rozpadającego się Imperium Brytyjskiego. Jego pisarstwo bywa porównywane do dzieł Conrada, ze względu na poruszane tematy wygnania i wyobcowania oraz podobne pesymistyczne spojrzenie na naturę ludzką.

Naipaul pisze po angielsku. Jego prace literackie to przede wszystkim powieści i krótkie opowiadania. Są to współczesne utwory społeczno-obyczajowe i polityczne, podejmujące problemy Indii i krajów Ameryki Środkowej i Południowej.

Jego najbardziej znane dzieła to m.in. "A House for Mr. Biswas" z 1961 r., "Wybory w Elwirze" z 1958 (wydanie polskie z 1977 r.), "An Area of darkness" z 1965, a także reportaże "India: A Wounded Civilisation" z 1972 i "Among believers: An islamic journey" z 1981.

Uzasadniając przyznanie Nobla literackiego V.S. Naipaulowi Akademia Szwedzka napisała: Za połączenie percepcyjnej narracji i uczciwości w twórczych poszukiwaniach, dzięki którym zauważamy obecność ukrytych opowieści.

Akademia zwróciła uwagę na dzieło "The Enigma of Arrival" (1987) zaznaczając, że w nim właśnie autorowi udało się najpełniej przedstawić jeden z głównych tematów jego twórczości - rozpad dawnej kultury kolonialnej. Akademia w swym werdykcie wskazała także na książki podróżnicze, w których Naipaul krytykuje islamskich fundamentalistów w Indonezji, Iranie, Malezji i Pakistanie - "Among the Believers" (1981) i "Beyond Belief" (1998).

Sam V.S. Naipaul podkreślił, że jest to wyróżnienie zarówno dla Anglii, gdzie żyje, jak i dla Indii - ojczyzny jego przodków. Jestem bardzo szczęśliwy. Nie spodziewałem się tej nagrody - powiedział Naipaul w oświadczeniu opublikowanym przez agencję Colman Getty. To wyróżnienie dla Anglii, która jest moim domem i Indii - ojczyzny moich przodków.

Zawsze miałem potrzebę podkreślenia, że choć wiele zależy od języka, którym pisarz się posługuje, mój angielski jest językiem kolonialnym, niosącym ze sobą zupełnie inne skojarzenia, obrazy niż angielski Brytyjczyków - mówił Naipaul w marcu 1993 r.

Laureat literackiej nagrody Nobla - podobnie jak laureaci z medycyny, fizyki, chemii i ekonomii - otrzyma w grudniu z rąk króla Szwecji dyplom, medal oraz czek na 10 mln szwedzkich koron (1,1 mln euro).

Laureat Nagrody Pokojowej odbierze swoje nagrody w Oslo z rąk przewodniczącego Norweskiego Komitetu Noblowskiego.

Wygląd dyplomów zmienia się co roku, a tekst poza nazwiskiem osoby, której przyznana została nagroda, zawiera uzasadnienie komitetu noblowskiego.

Wygląd dyplomów (ich wymiar zawsze jest taki sam - 33 na 20 cm) nie jest związany z tematem nagrody. Dyplomy Akademii Szwedzkiej, przyznającej nagrody literackie, są natomiast zawsze związane z postacią laureata.

Czesław Miłosz - laureat literackiej nagrody Nobla w 1980 r. - powiedział o Naipaulu, że to reportażysta używający reportażu jako podstawy do narracji fikcyjnej. My mamy Kapuścińskiego, tyle, że on nie pisze powieści - skomentował Miłosz wybór Szwedzkiej Akademii.

W rozmowie z Informacyjną Agencją Radiową, Czesław Miłosz wyraził zdumienie, że tegorocznej literackiej nagrody nie otrzymał szwedzki poeta Thomas Transtroemer. Dodał, że był przekonany, iż w swoje stulecie Szwedzka Akademia nagrodzi jakiegoś Skandynawa.

Artur Karp, który ponad 20 lat temu przetłumaczył fragmenty książki Naipaula pt. "Obszar ciemności" na język polski, podkreślił, że - jego zdaniem - była to jedna z najlepszych książek, które w ogóle powstały o Indiach, a sam autor - to jeden z najlepszych pisarzy piszących w języku angielskim.

Według Artura Karpa, "Obszar ciemności" ujawnia ogromną wrażliwość autora nie tylko na sprawy indyjskie, ale też na sposób, w jaki Brytyjczycy odbierają swą dawną kolonię. Książka ta jest spojrzeniem z boku na Hindusów i Brytyjczyków, ponadto została napisana wspaniałym językiem - dodał Karp. (jask)(kar)